مورات پاک؛ مبدع ناشناس ان‌اف‌تی‌های محبوب
هدف او ایجاد دسترسی عمومی به آثار هنری دیجیتال از طریق ان‌اف‌تی‌هاست.
قصه‌ها از کودکی راه‌شان را به دنیای ما باز کرده و همیشه آینه‌ای از خیال و حقیقت در برابر ما گذاشته‌اند. مرورِ حقیقت اما همان داستان تجربه‌ی زندگی‌های ناکرده است که اغلب آموختنی‌هایی با چاشنی جذابیت دارد. در این میان داستان زندگی آنهایی که مسیرشان را از دل دنیای تکنولوژی دنبال می‌کنند، پی‌رنگ متفاوتی دارد و هیچ شبیه داستان‌های کلاسیک نیست که در آنها موفقیت و شکست، فرمول یکسانی دارند. «پروفایل» قرار است روایت‌گر داستان مستند روزگار همین آدم‌ها باشد؛ آنهایی که نقش موثری در شکل‌گیری آنچه امروز به عنوان صنعت تکنولوژی می‌شناسیم، داشته و دارند؛ آنهایی که از انتخاب مسیر متفاوت نترسیدند؛ نه می‌خواستند قهرمان باشند و نه ضدقهرمان. «پروفایل» را پنج‌شنبه هر هفته در آی‌تی ایران بخوانید.
***
روز چهارم دسامبر سال میلادی گذشته اعلام شد که رکورد بالاترین مبلغ پرداخت شده برای اثر یک هنرمند زنده، شکسته شده است؛ رکوردی که از سال 2019 با مبلغ 1/91 میلیون دلار، در اختیار خرگوش اثر «جف کونز» – نقاش و مجسمه‌ساز معاصر آمریکایی- بود. رکورد جدید با مبلغ 8/91 میلیون دلار به ادغام (Merge) رسید؛ یک اثر هنری متشکل از 266 هزار و 455 تکه که هر کدام بخشی از یک ان‌اف‌تی مفرد بودند. هر کدام از این تکه‌ها اندازه و قیمت متفاوتی داشتند و همه آنها در طول 48 ساعت از طریق بازارگاه ان‌اف‌تی گیت‌وی به حدود سه هزار خریدار مختلف فروخته شدند. این اتفاق بحث‌هایی را درباره ماهیت ان‌اف‌تی، هنر دیجیتال مبتنی بر آن و مدل مالکیت چندگانه در مقایسه با مالکیت و فروش آثار هنری معمول و رایج، مطرح کرد. در این میان هویت هنرمندی که اثر ادغام را ارایه کرده بود، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و کسی چیز زیادی از او نمی‌دانست؛ مرد، زن، یک گروه و یا هویتی مبتنی بر هوش مصنوعی که وقتی می‌خواهد درباره آثارش با دیگران صحبت کند از تعدیل‌کننده صدا استفاده می‌کند و شیوه ارتباط جمعی محبوبش فعالیت در شبکه اجتماعی توییتر است. «پاک» مرتبا لطیفه‌های دراماتیک و فلسفی، اما ساده‌اش را در توییتر منتشر می‌کند و هر کدام از آنها از پروژه‌های آینده‌اش خبر می‌دهند. با این همه هدف پاک به خوبی مشخص است؛ فراهم کردن امکان دسترسی همگانی به هنر و دیگر کالاهای کلکسیونی از طریق کدنویسی‌های پیچیده و خلاقانه که در مرزهای ان‌اف‌تی‌ها قابل ارایه هستند.
پلتفرمی اساطیری برای الهام‌بخشی
مورات پاک که حالا بیشتر به خاطر ابداع و فروش گران‌ترین توکن غیرقابل معاوضه جهان – یعنی ادغام- شناخته می‌شود، کار در حوزه هنرهای دیجیتال را از سال 2014 و با خلق پلتفرم «آرچیلکت» (Archillect) آغاز کرد. این پلتفرم که در واقع یک ربات اینترنت بود، به جمع‌آوری و ارایه آثار هنری دیجیتال می‌پردازد. این پلتفرم در شبکه‌های اجتماعی جستجو کرده و تصاویری را در پلتفرم‌های اجتماعی مختلف منتشر می‌کند. به این ترتیب عکس‌ها و تصاویر تا حد ممکن بازنشر و دیده می‌شوند. از این نظر آرچیلکت با پلتفرم آهنگسازی مبتنی بر هوش مصنوعی «امیلی هاول» (Emily Howell) مقایسه می‌شود. پاک پلتفرم آرچیلکت را یک «موس دیجیتال» توصیف می‌کند. موس یکی از نیمه‌خدایان اساطیری یونان است که وظیفه الهام‌بخشی ذوق و قریحه شاعرانه به شاعران و هنرمندان را به عهده دارد. به همین خاطر پاک ماهیت این پلتفرم را زن می‌داند. حساب کاربری آرچیلکت در توییتر تا ابتدای سال 2022 بیش از 8/2 میلیون نفر دنبال‌کننده داشته است. هر چند فعالیت این حساب کاربری از سوی بسیاری زیر سوال است، چون معتقدند وابستگی و نسبت محتوای منتشر شده روی آن مبهم و ناشناخته است. پاک مدعی شده است که تصاویری را که مالک و خالق آنها تمایلی به انتشارشان نداشته باشند، کنار می‌گذارد و منتشر نمی‌کند.
با این همه اما پاک به خاطر سبک خاصش در هنرهای دیجیتال شناخته می‌شود. او به خوبی از مزایای تکنولوژی بلاکچین – به خصوص قراردادهای هوشمند- که برای طرفداران رمزارزها جذاب است، بهره می‌گیرد. تصاویر متعلق به ان‌اف‌تی‌های ابداعی پاک از اشکال هندسی یا تصاویری قابل پیش‌بینی استفاده می‌کنند. جالب اینکه پاک در ان‌اف‌تی‌های خودش یک پیام مخفیانه را هم تعبیه می‌کند و از شبکه‌های اجتماعی برای ترویج و معرفی آثارش به خوبی استفاده می‌کند. بسیاری معتقدند که روش استفاده پاک از ان‌اف‌تی‌ها، درباره مفاهیم ارزش و مالکیت چالش‌هایی را ایجاد می‌کند.
تولد متاورس ساتبیز
اولین ان‌اف‌تی مورات پاک با نام «تاریکیِ یادآورِ ابر» (Cloud Monument Dark) در سوم فوریه سال 2020 در بازارگاه ان‌اف‌تی سوپررِی‌ر (SuperRare) عرضه شد. در ماه آگوست همان سال پاک پروژه ایکس را در حراجی آنلاین هنرهای دیجیتال «نیفتی گیت‌وی» (NiftyGateway) معرفی کرد که پروژه‌ای با ساختار خاص برای فروش ان‌اف‌تی‌های نسخه باز بر اساس زمان بود و نه حجم. به این ترتیب در طول بیست‌وچهار ساعت سیزده نسخه از این ان‌اف‌تی‌ها فروخته شدند. در ماه مارس سال 2021 «چارلز استورات» مدیرعامل حراجی بزرگ ساتبیز از همکاری و شراکت با مورات پاک برای معرفی یک خانه حراجی برای فروش ان‌اف‌تی‌ها خبر داد. این همکاری به رونمایی از «فانگیبل» (The Fungible) منجر شد که یک پروژه نسخه باز بود که باعث فروش 6 هزار و 156 ان‌اف‌تی در طول دو روز شد که مجموع درآمد نهایی حاصل از فروش آنها به 8/16 میلیون دلار رسید. فروش آثار در حراجی ساتبیز و متعاقب آن ورود به رسانه‌ها، پاک را به چهره‌ای مشهور در عرصه هنر دیجیتال تبدیل کرد. پاک در ادامه همکاری با حراجی بزرگ ساتبیز، ان‌اف‌تی «پیکسل» را با قیمت 36/1 میلیون دلار و ان‌اف‌تی «سوئیچ» را با قیمت 4/1 میلیون دلار در این حراجی به فروش رساند. در نیمه ماه اکتبر سال 2021 حراجی بزرگ ساتبیز، پلتفرم هنر دیجیتال خود با نام متاورس ساتبیز را رونمایی کرد که به گردآوری و فروش ان‌اف‌تی‌ها اختصاص دارد. این پلتفرم یک پیشنهاد ویژه برای کاربرانش دارد؛ آنها با عضویت در پلتفرم متاورس ساتبیز، یک عکس پروفایل شخصی و منحصر به‌فرد تولیدشده توسط پاک خواهند داشت.
در ماه فوریه سال جاری میلادی مورات پاک مجموعه‌ای از ان‌اف‌تی‌ها را با نام «سانسور شده» و با هدف جمع‌آوری کمک مالی برای دفاع قانونی از «ژولیان آسانژ»، به حراج گذاشت. یک ان‌اف‌تی با نام «ساعت» با قیمت 16 هزار و 593 اتریوم (برابر 8/52 میلیون دلار) به بنیاد خودمختار غیرمتمرکز آسانژ فروخته شد. این بنیاد جامعه‌ای آنلاین متشکل از ده هزار نفر است که مبلغ کمک‌ها برای دفاع قانونی از آسانژ را به کمک رمزارزها جمع‌آوری می‌کنند. دومین حراجی مجموعه ان‌اف‌تی‌های «سانسور شده»، به کسب 671 اتر یا 1/2 میلیون دلار توسط سازمان‌های مرتبط دیگر منجر شد. در این میان 9/1 میلیون دلار از فروش مجموعه ان‌اف‌تی‌های «سانسور شده»، در قالب رمزارز به حمایت از دولت اوکراین در جنگ با روسیه اهدا شد.
پاک همچنین نقش بزرگ و پررنگی در معرفی «بیپل» به دنیای ان‌اف‌تی‌ها در اکتبر سال 2020 داشت. در فاصله فوریه سال 2020 تا آوریل سال 2022، بیش از 180 هزار ان‌اف‌تی ابداع شده توسط پاک در بازارگاه‌های مختلف به فروش رسیده‌اند و درآمد 9/394 میلیون دلاری را برای او به همراه آورده‌اند.
قسمت‌های قبلی پروفایل:
۱- آدام موسری؛ صدای رسای فیس‌بوک
۲- لینا خان؛ سردمدار مبارزه با انحصارطلبی
۳- ریما قریشی؛ یک مدیر بالفطره
۴- کریستیانو آمون؛ مدیر جدید و خندان کوآلکام
۵- اندی جیسی؛ مدیرعامل گران‌قیمت آمازون با تبار ایرانی
۶- آیلین لی؛ کاشف تک‌شاخ‌های سیلیکون‌ولی
۸- سوزان اثی؛ شیفته‌ی اقتصاد تکنولوژی
۹- امین ذوالفنون؛ از تار تا تکنولوژی
۱۰- جسیکا روزنورسل؛ مدیری با دغدغه‌های اجتماعی
۱۱- کریس یانگ؛ امید تازه‌ی مایکروسافت برای آینده
۱۲– ویتالیک بوترین؛ خالق اتریوم
۱۳- جن‌سن هوآنگ؛ یک مدیر هدفمند
۱۴ – ملانی پرکینز؛ ثروتمندترین زن جوان کارآفرین
۱۵- پت جلسینگر؛ ناخدای جدید اینتل
۱۶- الیزابت هولمز؛ ظهور و سقوط یک امپراطوری
۱۷- سوزان وجسیکی؛ ؛ قدرتمندترین زن در اینترنت
۱۸- کاتالین کاریکو؛ مبدع اولین واکسن کووید-19
۱۹- لیزا سو، یکی از بهترین مدیران صنعت نیمه‌رسانا
۲۰ – رید هستینگز؛ ایده‌پرداز صنعت سرگرمی مدرن
۲۱- سفرا کتز؛ در ستایش تجربه‌گرایی
۲۲- گویین شات‌ول؛ ستاره‌ی صنعت فضانوردی
۲۴- آیچا اِوِنز؛ ملکه‌ی صنعت خودروهای خودران
۲۵- امی هود؛ برگ برنده غول نرم‌افزاری جهان
۲۶- لیزا جکسون؛ سفیر اپل در حفاظت از محیط زیست
۲۷- آدام نیومن؛ زخم‌خورده‌ی جاه‌طلبی‌ها
۲۹- الیزابت چرچیل؛ در جستجوی ارتباطات مدرن
۳۰ – دمت موتلو؛ یک کارآفرین جسور
۳۱-جاش واردل؛ مبدع بازی آنلاین و پرطرفدار وردل
۳۲-کیتی هان؛ ملکه بازار رمز ارز
۳۳-برت تیلور؛ درخشش یک ذهن خلاق
۳۴-مارکس براونلی؛ اتاقی از آنِ خود
۳۵-اِوِن بلاس؛ سلطان افشای گجت‌ها
۳۶- مریسا می‌یر؛ افول یک ستاره
۳۷- تیم آرمسترانگ؛ مجذوب روزنامه‌نگاری دیجیتال
۳۸ -امید کردستانی؛ مرد چالش‌های سخت
۳۹- پریسا تبریز؛ قاتل باگ‌های امنیتی
۴۰ – جری یانگ؛ یک پیشاهنگ زیرک
۴۱-اسکات مک‌نلی؛ یک مدیر ثابت‌قدم
43-ژانگ ییمینگ؛ کارآفرین نوآور
44- کَرُل بارتز؛ بازمانده‌ی سرسخت
46- وینود خوسلا؛ سرمایه‌گذار بلندپرواز
47- بری‌یان آرمسترانگ؛ قهرمان ضد سیاست
48- پژمان نوزاد؛ یک سرمایه‌گذار امیدوار
49- جاستین سان؛ در رویای اینترنت غیرمتمرکز
50- مونا عطایا؛ کارآفرینی از دنیای مادران
51- جاناتان شوآرتز؛ مدافع آزادی بیان
52- داستین موسکوویتز؛ از فناوری تا نیکوکاری
53- مایک وینکلمن؛ طلایه‌دار هنر دیجیتال
54- امیلی چویی؛ مغز متفکر بازار دارایی‌های دیجیتال
54- بیرامه ساک؛ کارآفرینی خلاق از قاره‌ی سیاه
56- ادواردو ساوِرین؛ در جستجوی ناشناخته‌ها
