ریچارد لیو؛ جف بزوسِ چین
او بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق بزرگترین شرکت تجارت الکترونیک چین است.
قصه‌ها از کودکی راه‌شان را به دنیای ما باز کرده و همیشه آینه‌ای از خیال و حقیقت در برابر ما گذاشته‌اند. مرورِ حقیقت اما همان داستان تجربه‌ی زندگی‌های ناکرده است که اغلب آموختنی‌هایی با چاشنی جذابیت دارد. در این میان داستان زندگی آنهایی که مسیرشان را از دل دنیای تکنولوژی دنبال می‌کنند، پی‌رنگ متفاوتی دارد و هیچ شبیه داستان‌های کلاسیک نیست که در آنها موفقیت و شکست، فرمول یکسانی دارند. «پروفایل» قرار است روایت‌گر داستان مستند روزگار همین آدم‌ها باشد؛ آنهایی که نقش موثری در شکل‌گیری آنچه امروز به عنوان صنعت تکنولوژی می‌شناسیم، داشته و دارند؛ آنهایی که از انتخاب مسیر متفاوت نترسیدند؛ نه می‌خواستند قهرمان باشند و نه ضدقهرمان. «پروفایل» را هر هفته پنج‌شنبه‌ها در آی تی ایران بخوانید یا بشنوید.
جوانه‌های امید اغلب پشت دیوارهای دلسردی و درماندگی قد می‌کشند، پس تنها باور رویاها و اراده برای رسیدن به آنها می‌تواند پلی برای عبور از این دیوار باشد و مسیر احتمالی موفقیت. با این اوصاف، اگر تمام پس‌اندازتان را برای راه انداختن یک رستوران کوچک صرف کردید و در نهایت شکست خوردید و بدهکار هم شدید، نباید ناامید شوید؛ چون ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، شانس در خانه‌تان را بزند و به یکی از ثروتمندترین افراد جهان تبدیل شوید. اگر هنوز تردید دارید، بهتر است نگاهی به داستان زندگی «ریچارد لیو» بیندازید تا به معجزه امیدواری و پشتکار، ایمان بیاورید. او بعد از چند بار شکست، بالاخره توانست نام خودش را در صنعت تجارت الکترونیک چین و جهان مطرح کند.
از سودای سیاست تا رستوران‌داری
ستاره‌ی «ریچارد لیو کیانگدون» معروف به ریچارد لیو، در دهمین روز از ماه مارس سال 1973 در شهر ساکیان در استان جیانگسو درخشید. پدر و مادرش در زمینه صادرات زغال سنگ از شمال به جنوب چین، فعالیت می‌کردند. او که به تازگی چهل‌ونه ساله شده، در جوانی علاقه زیادی به سیاست داشت و همین موضوع باعث شد تا بعد از پایان دوران دبیرستان و در سال 1992، راهی دانشگاه دولتی رِنمین شود که به خاطر ارتباطش با چهره‌های برجسته و مهم سیاسی شهرت دارد. لیو در سال 1996 با مدرک کارشناسی علوم اجتماعی از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد و بعدها دوره کارشناسی ارشدش را در رشته مدیریت بازرگانی در مدرسه تجارت بین‌الملل چین و اروپا گذراند. با این همه او به خوبی متوجه شده بود که داشتن مدرک تحصیلی، تضمینی برای پیدا کردن فرصت‌های شغلی مناسب نخواهد بود. پس در تمام اوقات فراغتش به یادگیری برنامه‌نویسی کامپیوتر پرداخت و اتفاقا از همین طریق بود که توانست اولین مشاغلش را پیدا کند.
ریچارد لیو در دوران دانشجویی تصمیم گرفت تا کمک‌های مالی خانواده‌اش و تمام درآمدش از راه برنامه‌نویسی را برای راه‌اندازی یک رستوران سرمایه‌گذاری کند؛ کسب‌وکاری که تنها چند ماه بعد شکست خورد و باعث شد لیو با 200 هزار دلار ضرر، مقروض و بدهکار شود. او اما بعد از فارغ‌التحصیلی به استخدام شرکت «جاپَن لایف» (Japan Life) درآمد که یک تولیدکننده ژاپنی محصولات بهداشتی و سلامتی بود. لیو در این شرکت به سرعت رشد کرد و در سمت‌های مختلف مدیر بخش کامپیوتر، مدیر تجاری و سرپرست بخش لجستیک فعالیت کرد.
سارس به مثابه سکوی پرش
ریچارد لیو در ماه ژوئن سال 1998 بالاخره کسب‌وکار خودش را با نام «جینگ‌دانگ» در یکی از پارک‌های فناوری شهر پکن راه‌اندازی کرد. این شرکت درست در زمانی که محصولات تقلبی به طور گسترده‌ای در بازار به فروش می‌رسیدند، تنها به توزیع محصولات مغناطیسی معتبر و تایید شده می‌پرداخت. لیو تا سال 2003 دوازده فروشگاه فیزیکی خرده‌فروشی جینگ‌دانگ را افتتاح کرد. اما در این سال و با شیوع ناگهانی ویروس سارس در چین که به مرگ هزاران نفر منجر شد، مشتریان فروشگاه‌های جینگ‌دانگ هم ناچار به خانه‌نشینی شدند. همین موضوع باعث شد تا لیو به فکر تغییر الگوی تجاری شرکتش بیفتد که تا آن زمان بیش از 8 میلیون یوآن هم ضرر کرده بود. به این ترتیب ریچارد لیو در اواخر سال 2004 اولین خرده‌فروشی آنلاین خودش را با نام جی‌دی دات‌کام (JD.com) معرفی کرد. او در سال 2005 تمام فروشگاه‌های فیزیکی جینگ‌دانگ را تعطیل کرد تا در نهایت همه انرژی و تمرکزش را روی توسعه کسب‌وکار تجارت الکترونیکی‌اش بگذارد.
جی‌دی دات‌کام در مدتی کوتاه آنقدر رشد کرد که در سال 2005 پیشنهاد خرید 18 میلیون یوآنی دریافت کرد، اما ریچارد لیو این پیشنهاد را رد کرد. لیو در سال 2007 الگوی تجاری شرکتش را تغییر داد تا علاوه بر فروش محصولات الکترونیکی مصرفی، طیف گسترده و متنوعی از محصولات از طریق آن به فروش برسند و این شرکت به یکی از پیشگامان صنعت تجارت الکترونیک در چین تبدیل شود. در حقیقت جی‌دی دات‌کام به خاطر داشتن الگوی تجاری مشابه، با شرکت آمازون مقایسه می‌شود و ریچارد لیو هم با بنیان‌گذار آن یعنی جف بزوس. در نهایت جی‌دی دات‌کام در ماه ژانویه سال 2014 از تصمیمش برای ورود به بورس آمریکا خبر داد و قیمت سهام این شرکت در روز بیست‌ودوم ماه می که زمان رسمی عرضه اولیه سهام آن بود، تا 15 درصد رشد کرد. حالا جی‌دی دات‌کام دومین شرکت اینترنتی بزرگ جهان از نظر درآمد است و بزرگترین شرکت تجارت الکترونیک چین به حساب می‌آید.
جنجالِ رابطه
در سال‌های اوج رشد جی‌دی دات‌کام، نام ریچارد لیو هم بارها و بارها تیتر خبرها را فتح کرد. او در سال 2018 هر چند یک بار از اتهام تجاوز در سیدنی استرالیا نجات پیدا کرد، اما یک ماه بعد به همین اتهام در شهر میناپولیس ایالت مینه‌سوتا یک روز بازداشت شد. پلیس میناپولیس برای انجام تحقیقات بیشتر، موقتا لیو را آزاد کرد و او به پکن بازگشت. پرونده این شکایت اما چند ماه بعد و با یک شکایت دیگر، حسابی خبرساز شد. در نهایت با تلاش وکلای ریچارد لیو در سال 2019 از او رفع اتهام شد تا این پرونده مختومه اعلام شود.
ریچارد لیو یک پسر دارد که در سال 2006 به دنیا آمده، اما نام مادر او هرگز فاش نشده است. لیو اما در سال 2015 با «ژانگ زِتیان» ازدواج کرد که اینفلوئنسر و یکی از همکلاسی‌هایش در دانشگاه کلمبیا بود. همسر لیو حالا در شرکت جی‌دی دات‌کام مشاور ارشد بخش مد است. آنها یک دختر دارند و در پکن زندگی می‌کنند. ریچارد لیو در ماه آوریل گذشته از سمت مدیرعاملی جی‌دی دات‌کام استعفا داد و در حال حاضر رئیس هیئت مدیره این شرکت است. او با ثروت 2/11 میلیارد دلاری در فهرست ثروتمندترین افراد جهان و چین قرار دارد.
قسمت‌های قبلی پروفایل:
۱- آدام موسری؛ صدای رسای فیس‌بوک
۲- لینا خان؛ سردمدار مبارزه با انحصارطلبی
۳- ریما قریشی؛ یک مدیر بالفطره
۴- کریستیانو آمون؛ مدیر جدید و خندان کوآلکام
۵- اندی جیسی؛ مدیرعامل گران‌قیمت آمازون با تبار ایرانی
۶- آیلین لی؛ کاشف تک‌شاخ‌های سیلیکون‌ولی
۸- سوزان اثی؛ شیفته‌ی اقتصاد تکنولوژی
۹- امین ذوالفنون؛ از تار تا تکنولوژی
۱۰- جسیکا روزنورسل؛ مدیری با دغدغه‌های اجتماعی
۱۱- کریس یانگ؛ امید تازه‌ی مایکروسافت برای آینده
۱۲– ویتالیک بوترین؛ خالق اتریوم
۱۳- جن‌سن هوآنگ؛ یک مدیر هدفمند
۱۴ – ملانی پرکینز؛ ثروتمندترین زن جوان کارآفرین
۱۵- پت جلسینگر؛ ناخدای جدید اینتل
۱۶- الیزابت هولمز؛ ظهور و سقوط یک امپراطوری
۱۷- سوزان وجسیکی؛ ؛ قدرتمندترین زن در اینترنت
۱۸- کاتالین کاریکو؛ مبدع اولین واکسن کووید-19
۱۹- لیزا سو، یکی از بهترین مدیران صنعت نیمه‌رسانا
۲۰ – رید هستینگز؛ ایده‌پرداز صنعت سرگرمی مدرن
۲۱- سفرا کتز؛ در ستایش تجربه‌گرایی
۲۲- گویین شات‌ول؛ ستاره‌ی صنعت فضانوردی
۲۴- آیچا اِوِنز؛ ملکه‌ی صنعت خودروهای خودران
۲۵- امی هود؛ برگ برنده غول نرم‌افزاری جهان
۲۶- لیزا جکسون؛ سفیر اپل در حفاظت از محیط زیست
۲۷- آدام نیومن؛ زخم‌خورده‌ی جاه‌طلبی‌ها
۲۹- الیزابت چرچیل؛ در جستجوی ارتباطات مدرن
۳۰ – دمت موتلو؛ یک کارآفرین جسور
۳۱-جاش واردل؛ مبدع بازی آنلاین و پرطرفدار وردل
۳۲-کیتی هان؛ ملکه بازار رمز ارز
۳۳-برت تیلور؛ درخشش یک ذهن خلاق
۳۴-مارکس براونلی؛ اتاقی از آنِ خود
۳۵-اِوِن بلاس؛ سلطان افشای گجت‌ها
۳۶- مریسا می‌یر؛ افول یک ستاره
۳۷- تیم آرمسترانگ؛ مجذوب روزنامه‌نگاری دیجیتال
۳۸ -امید کردستانی؛ مرد چالش‌های سخت
۳۹- پریسا تبریز؛ قاتل باگ‌های امنیتی
۴۰ – جری یانگ؛ یک پیشاهنگ زیرک
۴۱-اسکات مک‌نلی؛ یک مدیر ثابت‌قدم
43-ژانگ ییمینگ؛ کارآفرین نوآور
44- کَرُل بارتز؛ بازمانده‌ی سرسخت
