فناوری‌های نوظهور واقعیت مجازی و واقعیت افزوده از پتانسیل‌های گسترده‌ای برخوردارند که می‌توانند زمینه‌ساز تحولی شگرف در دنیای محصولات هوشمند باشند. این فناوری‌ها در طی سال‌های اخیر، رشد محسوسی را تجربه کردند و توانستند محصولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جدیدی را وارد دنیای ما انسان‌ها کنند.
طبق آخرین برآوردها، تا سال 2023 چیزی حدود 160 میلیارد دلار در حوزه‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و همچنین واقعیت ترکیبی سرمایه‌گذاری خواهد شد و این یعنی، به زودی این فناوری‌ها حرف‌های زیادی برای گفتن خواهند داشت.
واقعیت مجازی چیست؟
واقعیت مجازی عبارتی کلی است که توضیح کوتاه و مختصر آن بدین گونه است: تجربه‌ای که از طریق کامپیوتر و با درگیر کردن حواس کاربر، ایجاد می‌شود و وی می‌تواند با محیطی شبیه‌سازی شده که در دنیایی مجازی اتفاق می‌افتد، ارتباط برقرار کرده و آن را احساس کند.
تاریخچه واقعیت مجازی
طبق گفته انجمن واقعیت مجازی، این تکنولوژی برای اولین بار در قرن نوزدهم میلادی قدم به دنیای ما انسان‌ها گذاشت. چندین دهه کار و تمرکز بر روی این فناوری سبب شد تا در دهه 1960 میلادی، واقعیت مجازی به شکلی که به عنوان «محیط‌های مصنوعی» شناخته می‌شد، بیشتر خود را در دنیای تکنولوژی جا کرده و حوزه جدیدی را پیش روی محققان باز کند.
در دهه 1990 میلادی نیز واقعیت مجازی به لطف تولید فیلم‌هایی همچون The Lawnmoover Man تولید سال 1992 و ساخت اولین نمونه‌های هدست Sega و نینتندو مورد توجه قرار گرفت. این روند تداوم یافت و نتیجه آن را امروز شاهدیم؛ به نحوی که بازار محصولات هوشمند مملو از هدست‌های واقعیت مجازی شده که قادرند با کمک گرافیک‌های سه بعدی با رزولوشن بالا و القای حس مکان و حرکت به کاربر، تجریه‌ای بسیار متفاوت را برای کاربران به ارمغان آورد. در حال حاضر، شرکت‌های مایکروسافت، گوگل و فیسبوک از جمله بازیگران اصلی در عرصه فناوری واقعیت مجازی به شمار می‌روند.
واقعیت افزوده چیست؟
برخلاف واقعیت مجازی که به دنبال غرق کردن کاربر در دنیایی کاملا مجازیست؛ فناوری واقعیت افزوده با دنیای واقعی سروکار دارد و تلاش می‌کند تا از طریق ایجاد عناصر تولیدشده دیجیتالی و اضافه کردن آن‌ها به دنیای واقعی، محیطی جدید را برای کاربران رقم بزند.
تاریخچه واقعیت افزوده
اولین نمایشگر مبتنی بر فناوری واقعیت افزوده که بر روی سر کاربر قرار می‌گرفت، در سال 1968 و در دانشگاه‌هاروارد تولید شد. اما این فناوری در سال 2008 به شکل تجاری خود رسید به طوری که در آن زمان از این فناوری برای تبلیغ شرکت BMW در یک مجله استفاده شد.
پس از آن، شاهد ورود واقعیت افزوده به حوزه‌های مختلف بودیم که از جمله آن‌ها می‌توان به کدهای QR اشاره کرد که محتوای واقعیت افزوده را قفل‌گشایی می‌کرد. طولی نکشید که اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده نیز تولید و به بازار عرضه شدند.
اگرچه این فناوری در آغاز مسیر خود قرار دارد، اما به گفته بسیاری از تحلیلگران، واقعیت افزوده به گونه‌ای توسعه خواهد یافت که حتی از اینترنت هم فراگیرتر خواهد شد.
واقعیت ترکیبی چیست؟
همانطور که از نام واقعیت ترکیبی پیداست، این فناوری ترکیبی از این دو فناوری را در خود جای داده و قادر است اشیاء را به دنیای واقعی اضافه و امکان تعامل کاربر با این اشیاء را فراهم کند.
سخت‌افزار
سخت‌افزارهای متعددی برای فناوری‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی تولید شده که از جمله بارزترین آن‌ها، هدست‌های ساخت شرکت‌های اچ‌تی‌سی، آکیولس و سونی هستند که به ترتیب مدل‌های ویو، گو و پلی‌استیشن وی‌آر را تولید کرده‌اند.
برای فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، این سخت‌افزار ممکن است یک عینک هوشمند، گوشی موبایل، تبلت، پوشیدنی هوشمند همانند یک ساعت و غیره باشد. این روزها، بسیاری از تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند به اهمیت و رشد بی‌وقفه فناوری واقعیت افزوده پی برده‌اند و تلاش می‌کنند تا محصولات خود را با قابلیت پشتیبانی از این فناوری‌ها تولید کنند. برای نمونه، شرکت کوالکوم که در زمینه تولید انواع چیپست فعالیت دارد، برخی از پردازنده‌های خود را به این فناوری مجهز کرده است. از طرفی دیگر، شرکت‌های دیگر همچون گوگل و اپل نیز سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را در این زمینه انجام داده‌اند و قطعا در آینده شاهد عرضه محصولات سخت‌افزاری متعددی از سوی شرکت‌های مختلف خواهیم بود.
کدامیک بزرگ‌تر است؛ واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده؟
اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم باید بگوییم که واقعیت افزوده می‌تواند بر بازار محصولات هوشمند، تاثیر گسترده‌تری داشته باشد. بدین دلیل که فناوری واقعیت افزوده قادر است این امکان را برای کاربران فراهم کند تا از دنیای واقعی واقعی با دنیای مجازی ارتباط برقرار کنند که این مساله بیشتر از قابلیت‌هایی که توسط فناوری واقعیت مجازی ارائه می‌شود، مورد استقبال کاربران قرار خواهد گرفت. با این حال، دستیابی به چنین اهدافی نیازمند توسعه زیرساخت‌های فناوری واقعیت افزوده ابری است.
واقعیت افزوده ابری
واقعیت افزوده ابری را می‌توان یک نسخه دیجیتال از دنیای واقعی تعریف کرد که هر زمان و هر مکانی توسط کاربران قابل دسترسی است. برای مثال، با کمک این فناوری کاربر می‌تواند تمامی‌اطلاعات مربوط به یک ساختمان را با کمک گوشی یا هر دستگاه دیگری که در اختیار دارد، در کمتر از چند ثانیه و از طریق این فناوری مشاهده کند. درواقع، ورود اینترنت به ما این امکان را داد تا در هر لحظه به اطلاعات متن‌محور دسترسی داشته باشیم اما واقعیت افزوده قادر است اطلاعاتی بصری را به ما ارائه دهد.
این دو فناوری اکنون گام‌های نخست خود را برای فراگیر شدن برمی‌دارد و برخی شرکت‌ها نیز توجه ویژه‌ای را معطوف توسعه هرچه بیشتر آن کرده‌اند. از جمله مهمترین این شرکت‌ها می‌توان OpenSpace، skycatch و DAQRI اشاره کرد. برای نمونه، شرکت Skycatch با کمک پهپادهای خود محیطی شبیه‌سازی شده مبتنی بر فناوری واقعیت افزوده را از پروژه‌های مختلف ارائه می‌کند و DAQRI نیز با تولید کلاه‌هایی مخصوص که از این فناوری بهره می‌برد، اطلاعاتی مفید و کاربردی را در اختیار افرادقرار می‌دهد.
کاربرد در آموزش
اخیرا برخی از مدارس در جهان از هدست‌های واقعیت مجازی شرکت‌های آکیولس و یا اچ‌تی‌سی برای اهداف آموزشی بهره می‌گیرند. برای مثال، با کمک این هدست‌ها و فناوری واقعیت مجازی کاربران، مسافر محیط‌هایی همچون دوره ژوراسیک، مناطق مختلف کره زمین و یا منظومه شمسی می‌شوند و به طور کاملا ملموس با جزییات مربوط به آن‌ها آشنا می‌شوند.
از جمله کاربردهای واقعیت افزوده نیز در آموزش باید گفت که این امکان برای دانش آموزان فراهم شده تا با کمک Metaverse، کتاب‌های خود را به صورت مجازی پیش روی خود ببیند، یا پازل‌ها را به صورت دیجیتالی کنند و یا محیطی دیجیتالی را برای خود در داخل کلاس‌های درس طراحی کنند.
کاربرد در پزشکی
از واقعیت مجازی می‌توان برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات از قبیل اوتیسم و یا مشکلات بینایی بهره گرفت. همچنین می‌توان از این فناوری برای آموزش به دانشجویان رشته‌ها نیز استفاده و امکان جراحی‌های مجازی را برای این افراد فراهم کرد.
از طرفی دیگر، محققان در تلاشند با کمک فناوری واقعیت افزوده، نمایشگرهای ویژه‌ای را برای پزشکان طراحی کنند که در مقابل چشم آن‌ها قرار می‌گیرد و می‌تواند اطلاعات دقیقی را از وضعیت بیمار و عضو آسیب‌دیده بدن که قصد جراحی آن ر ا دارند، به نمایش درآورد. مایکروسافت در این زمینه قدم‌هایی را برداشته و قصد دارد تا با کمک هدست هولولنز خود، به پزشکان در این زمینه کمک کند.
کاربرد در خرید ملک
حوزه املاک به طور گسترده‌ای به حضور افراد در محل و مشاهده عینی وابسته است. از این رو، با کمک فناوری واقعیت مجازی می‌توان بدون نیاز به هیچگونه جابجایی و صرف زمان، به محل و منطقه مورد نظر رفت و تمامی‌جزئیات آن را مشاهده کرد. همچنین می‌توان با کمک این فناوری‌ها، انواع مبلمان و دیگر لوازم ضروری را به صورت مجازی در خانه قرار داد و بهترین چیدمان را انتخاب کرد.
چه صنایعی تحت تاثیر این فناوری‌ها قرار می‌گیرند؟
خودروسازی
اخیرا برخی از شرکت‌ها، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناوری واقعیت افزوده، توانستند تا اطلاعات ضروری و مورد نیاز رانندگان را پیش روی چشمان وی به نمایش درآورند. از این فناوری در خودروهای ساخت شرکت‌هایی همچون ولوو، بی‌ام‌و، لکسوس و غیره استفاده شده است. با این فناوری، دیگر نیازی نیست تا راننده برای مشاهده برخی اطلاعات چشم خود را از خیابان بردارد.
گوشی‌های هوشمند
بی‌تردید فناوری‌های واقعیت افزوده و مجازی به یکی از عناصر اصلی در گوشی‌های هوشمند نسل آتی تبدیل خواهند شد. البته برخی از شرکت‌ها اخیرا از این دو فناوری در برخی از گوشی‌های خود استفاده کرده‌اند، اما هنوز تا توسعه نهایی و همگام شدن دیگر محصولات با این فناوری‌ها، کمی‌فاصله داریم و باید منتظر ماند و دید که چه پیشرفت‌هایی در این زمینه حاصل خواهد شد.
تبلیغات
صنعت تبلیغات را باید یکی از مهمترین زمینه‌های استفاده از فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده دانست. اخیرا شرکت‌های فیسبوک و گوگل در این زمینه پیش‌قدم شده‌اند و راهکارهایی را برای استفاده از این ظرفیت برای تبلیغات پیش روی شرکت‌ها قرار داده‌اند. در این شیوه، اپلیکیشن‌های خاصی طراحی می‌شوند که می‌توانند تبلیغ یک محصول مشخص را به نحوی متفاوت با آنچه که امروزه می‌بینیم، به نمایش درآورند.
خرید آنلاین
به جرات می‌توان گفت که نقطه ضعف فروشگاه‌های آنلاین در این است که کاربر نمی‌تواند لباس، کفش و یا هر محصول خریداری‌شده را تست و یا همان پرو کند. اما خوشبختانه و به لطف این فناوری‌ها، خریداران قادر خواهند بود تا در اتاق‌های مجازی پرو، لباس‌ها را به صورت مجازی بپوشند و بهترین انتخاب را داشته باشند.
طبق گزارش مرکز تحقیقاتی IDC، ارزش محصولات و خدمات مبتنی بر فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افوزده در سال 2019 به 20.4 میلیارد دلار خواهد رسید که در مقایسه با سال 2017، رشدی 90 درصدی را نشان می‌دهد. در این مطلب تنها به بخشی از ابعاد فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده اشاره شد. فناوری‌هایی که می‌توانند دنیای ما انسان‌ها را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کنند و تجربه متفاوتی از تعامل با دنیای واقعی و مجازی را برای کاربران به ارمغان آورند. انتظار می‌رود که شرکت‌ها با تعامل بیشتر با یکدیگر، هر چه وزدتر ورود و استفاده از فناوری‌هایی را که گفته می‌شود از اینترنت هم فراگیرتر خواهند شد، تسهیل کنند.
