نام نویسنده: بهار امیری
بزرگراه فناوری – گسترش روزافزون فناوری‌های نوین، به‌سرعت چهار گوشه جهان را به هم نزدیک کرده، فاصله زمانی، مکانی و فرهنگی را تا حدود زیادی کاهش داده و امکان استفاده پژهشگران و نسل حاضر را در هر نقطه از جهان برای شناخت هویت و گذشته جامعه خود و سایر جوامع فراهم کرده است.
در این جامعه اطلاعاتی جدید علاوه بر نتایج مثبت کاربرد فناوری به لحاظ اقتصادی و غیره، میزان اقتدار و پایداری هر قوم یا جامعه نیز بستگی به نحوه معرفی هویت فرهنگی تاریخی خود با اتخاذ یک راهکار فراگیر و نوین دارد.
با توجه به حجم انبوه اطلاعات و گستردگي فعاليت‌ها در ميراث فرهنگي و گردشگري، فناوري اطلاعات و ارتباطات مي‌تواند به‌عنوان يك ابزار موثر عصر حاضر در جوامع اطلاعاتي با احترام گذاشتن و اتکا بر هويت فرهنگي برای تقويت عمليات جهت رسیدن به اهداف کلان و انجام بهینه وظایف و ماموریت‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
به این ترتیب ابزار ICT منجر به تغيير و تسریع روند گردشگري و ايجاد سازوكارهاي جديد راهبردي و مديريتي در اين صنعت شده است که عدم توجه به اين ابزار طي چند سال آينده، ايران را از رقابت در بازار جهاني این صنعت حذف مي‌كند.
فناوري اطلاعات و ارتباطات(ICT) يكي از عناصر اساسي محيط بيروني در صنعت گردشگري است كه توسعه آن در سال‌هاي اخير باعث نوآوري‌هايي در اين صنعت شده است.
واژه گردشگري الكترونيكي(e-tourism) به معناي كاربرد كسب‌وكار الكترونيكي در مسافرت و گردشگري است و سه مجموعه متمايز مديريت كسب‌وكار، نظام‌ها اطلاعاتي و مديريت و گردشگري را شامل مي‌شود.
بنابراین سطح توانايي میراث فرهنگی و گردشگري بايد به يك سطح حداقلي از توانايي‌هاي ايجاد بانك اطلاعاتي در جهان برسد تا ارایه خدمات به مسافران با کمک اينترنت آسان‌تر شود و صدور بليت، اطلاعات هتل‌ها، مراكز گردشگري، ديدني، نرخ‌ها و غیره در دسترس گردشگران و دست‌اندركاران گردشگري قرار گيرد.
صدور ويزا، بليت الكترونيكي و رزرواسيون هتل‌ها از جمله اين اقدامات است كه ايران درحال حاضر از جايگاه مناسبي در این زمینه برخوردار نيست.
به‌همین سبب جهت آشنایی بیشتر با صنعت توریسم گفت‌وگویی با عبدالکریم شادمهر مدیر اجرایی طرح جامع ICT و سرپرست “دفتر آمار و فناوری اطلاعات” سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.
IT و تسهیل‌کننده امور میراث و گردشگری
“عبدالکریم شادمهر” مدیر اجرایی طرح جامع ICT و سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: در عصر حاضر که جامعه اطلاعات نامیده می‌شود، فناوری اطلاعات، فرصتی را فراهم کرده که در دو بخش میراث فرهنگی و گردشگری بتوانیم برخی از وظایف خود را قابل اجرا بدانیم، زیرا تاکنون انجام برخی وظایف بدون وجود IT نظیر حفظ و معرفی آن دشوار بود، قابلیت‌هایی که فناوری اطلاعا دارد، انجام وظایفی که برعهده سازمان است را تسریع می‌کند.
در گذشته حفظ گویش از طریق نوشته‌ها انجام می‌شد اما اکنون می‌توان از طریق ضبط دیجیتالی آن را انجام داد، امروزه شیوه‌های دیجیتالی کردن گویش‌ها به ما امکان می‌دهد که به‌مدت زیادی بتوانیم گویش‌ها را حفظ کنیم.
بر این اساس، آی‌تی در میراث فرهنگی می‌تواند به تحلیل یافته‌های هویت فرهنگی و تاریخی که به‌دست آمده کمک کند، به این ترتیب می‌توان تحلیل نتایج را در حجم زیادی از اطلاعات انجام داد و همچنین فرصت خوبی برای افرادی که به اینترنت دسترسی دارند فراهم کرد تا معرفی یافته‌ها در خصوص میراث فرهنگی به‌راحتی امکان‌پذیر باشد.
بحث e-tourism یکی از مهم‌ترین مباحث کنونی صنعت گردشگری در جهان است، خدماتی که در این بخش ارایه می‌شود شامل تورهای مجازی، پرداخت الکترونیکی و تشخیص مقصد است .
ادغام دو سازمان و فقدان طرح جامع
با ورود فناوری اطلاعات در بخش میراث فرهنگی “میراث دیجیتالی” مطرح شده است که اکنون جامعه جهانی از جمله یونسکو، میراث دیجیتالی (E-heritage) را به‌عنوان بخشی از حافظه جهانی تلقی کرده تا بتوانیم تمامی مستندات گذشته از قبیل شنیداری، دیداری و نوشتاری را به فضای دیجیتال منتقل کنیم.
سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنیع دستی می‌گوید: در ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جایگاه مناسبی برای فناوری اطلاعات دیده نشده بود، به‌همین دلیل نفوذ فناوری اطلاعات در سازمان کند بوده است اما ما چاره‌ای به‌جز استفاده از IT نداریم.
اکنون در دنیا کسی که می‌خواهد به سفر برود، سعی می‌کند مقصدش را تشخیص داده و سپس حرکت کند، به‌همین دلیل بحث e-tourism که دارای خدماتی نظیر تورهای مجازی، پرداخت الکترونیکی، تشخیص مقصد و برنامه‌ریزی است، مهم است.
شادمهر می‌افزاید: در بخش میراث دیجیتالی باید فعال باشیم تا بتوانیم مستنداتی را که از گذشته وجود داشته به این فضا منتقل کنیم تا با استفاده از شیوه‌های استاندارد، امکان توزیع و انتشار برای عموم به این مستندات فراهم شود.
اقدامات انجام شده
قبل از ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، حدود پنجاه سایت راهاندازی شد که هر استان به‌منظور معرفی هویت فرهنگی و تاریخی خود اقدام به این کار کرده بود. همچنین تشکیل بانک اشیا، بانک اموال، اقدام برای تهیه طرح جامع فناوری اطلاعات و ایجاد موزه‌های مجازی از دیگر اقداماتی است که در سازمان قبل از ادغام انجام شده است.
تهیه نرم‌افزار “اطلس گویش” به‌صورت دیجیتالی در سرخس به‌عنوان پایلوت از دیگر اقداماتی است که در آن دوره اتفاق افتاد، همچنین پژوهشکده‌هیی نظیر حفاظت و مرمت و مردم‌شناسی، به این نتیجه رسیدند که ابتدا از طریق راهاندازی سایت‌ها به معرفی فعالیت‌ها و نتایج تحقیقات خود بپردازند.
اما کسانی که در دوره قبل فناوری اطلاعات در این سازمان را تدوین می‌کردند به‌دلیل کمبود اطلاع کافی در تحقق اهداف سازمان، حوزه IT را به سه بخش تقسیم کردند که شامل سایتی بود که زیرنظر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان قرار داشت و همچنین بخش آمار و اطلاعات نیز به حوزه برنامه‌ریزی منتقل شد.
در بخش سوم نیز که بخش اصلی فناوری اطلاعات سازمان محسوب می‌شد، یک گروه تشکیل شد که تحت عنوان گروه آموزش و فناوری اطلاعات بود. این خش در دفتر نوسازی و تحول اداری و با تصور انجام صرف اتوماسیون اداری راهاندازی شد.
این گسیختگی در به‌کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان منجر به بلاتکلیفی سایت‌ها و اقدامات در زمینه فناوری اطلاعات شد، اما مدیریت جدید اقدام به ایجاد دفتر آمار و فناوری اطلاعات کرده است.
به گفته شادمهر، پس از اینکه دو سازمان میراث فرهنگی وگردشگری با هم ادغام شد، با وجود ضعف تشکیلاتی و عدم انسجام فعالیت‌ها با توجه به اینکه نتوانستیم در ساختار تشکیلاتی جایگاه مناسب فناوری اطلاعات را مشخص کنیم، بر آن شدیم تا تمامی فعالیت‌های فناوری اطلاعات را همسو کنیم. به‌همین دلیل به فر تدوین یک سند بالادستی برآمدیم و طبق وظایفی که برنامه تکفا برعهده ما گذاشته بود، در سال 83 طرح جامع ICT سازمان را برای انسجام بخشیدن به فعالیت‌ها پیشنهاد دادیم تا برنامه مناسبی داشته باشیم که ساختار مناسبی برای شکل‌دهی و معماری اطلاعات داده‌ها، سیستم‌های کاربردی و تکنولوژی‌های به‌روز و تعیین تعامل بین آن‌ها رعایت شود.
همچنین معماری اطلاعات، تدوین پروژه‌ها و تنظیم RFP (درخواست برای طرح) آن‌ها را برای اجرا طبق اصولی که تدوین شده، داشته باشیم.
به‌همین سبب با توجه به اینکه طرح جامع ICT وابسته به حوزه خاصی نیست، توانستیم با حمایت رییس سازمان وقت، این پروژه را به اتمام برسانیم و با تمام ضعف‌هایی که وجود داشته اکنون طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین شده و نیازهای فعالیت این بخش در آن دیده شده و کارهای اجرایی آن آغاز شده است.
به گفته شادمهر، پیمانکار این طرح انتخاب شده و طبق چارچوب موجود قرار است در سال جاری این برنامه اجرا شود. این پروژه قبل از ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در سال 80 آغاز شده بود اما به‌دلیل ادغام دو سازمان در مرحله شناخت و در سال 81 متوقف شد و در سال جاری نهایی شد.
همچنین برای اجرای طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات یک شورای راهبری ICT راهاندازی شد تا حمایت رده بالای سازمان برای اجرای این طرح وجود داشته باشد که البته این طرح امسال برای اجرا آماده است.
چهار میلیارد تومان برای پروژه‌های سال جاری
طرح جامع ICT سازمان گردشگری و میراث فرهنگی دارای 74 پروژه است که در فاز اول طبق برنامه زمان‌بندی برای پروژه‌های امسال که حدود بیست پروژه است چهار میلیارد تومان پیش‌بینی و درخواست شده است. این طرح دارای مراحل طرح جامع، زیرساخت‌ها، معماری اطلاعات پروژه‌ها و راهبری و به‌روزرسانی پروژه‌های درحال اجراست.
تدوین این طرح و قرارداد آن که اواخر سال 83 بسته شد، یک سال به‌طول انجامید و با تعریف ماموریت‌هایی که سازمان در بخش دولتی و خصوصی دارد، تصویب شده و در سال 84 نیز نهایی شد.
اما در سال گذشته با وجود مشکلات تشکیلاتی، یک سیستم گردش مکاتبات الکترونیکی راهاندازی شد و به کلیه مدیریت‌های استانی نیز تاکید شد تا گردش مکاتبات الکترونیکی با قابلیت کنترل کارتابل از راه دور را در سازمان اجرا کنند. در نتیجه مدیران و مخاطبان یک نسخه تحت وب داشته و خارج از محل کار خود می‌توانند از طریق اینترنت به سایت گردش مکاتبات وارد شوند و کارهای مربوط به خود را درخواست و یا انجام دهند.
به گفته شادمهر این طرح برای تمامی ارگان‌های ذی‌ربط سازمان در کشور بوده و فاز اول آن در تهران اجرا شد اما اکنون درحال توسعه این سیستم هستیم .
سرپرست دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی می‌گوید: چارچوب کاری ما درحال حاضر نظام جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات است اما مشکل بزرگی که در این زمینه وجود دارد این است که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بودجه تکفای مربوط به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را حذف کرده است.
بلاتکلیفی دوساله سایت‌های سازمان
درحال حاضر حدود دو سال است که 50 سایت سازمان میراث بلاتکلیف مانده و سازمان باید وضعیت این سایت‌ها را مشخص کند، به‌همین دلیل اخبار میراث فرهنگی در سایت سازمان قرار داده نمی‌شود و این اخبار را می‌توان از سایت خبرگزاری میراث دریافت کرد.
شادمهر می‌افزاید: روابط عمومی سازمان که از سال 83 مسؤولیت سایت‌ها را در دست دارد، خود اقدام به راهاندازی یک سایت مستقل به آدرس اینترنتی www.chtn.ir کرده است و این اقدام درحالی صورت می‌پذیرد که سایت‌های دیگر به‌روز نمی‌شده و به حال خود رها شده بود.
تغییرات تشکیلات ساختاری سازمان بعد از ادغام
پس از ادغام دو سازمان “میراث فرهنگی” و “گردشگری” تشکیلات ساختاری سازمان به هم ریخت به‌طوری که واحد تبلیغات و اطلاع‌رسانی سازمان خود را متولی سایت‌ها می‌دانست و همچنین بخش آمار و اطلاعات از حوزه فناور اطلاعات جدا شده و به بخش “برنامه‌ریزی” منتقل شد.
بخش فناوری با دو نفر، گروه آموزش و فناوری را تشکیل داد و اداره تبلیغات و اطلاع‌رسانی نیز به‌جای اینکه تکلیف سایت‌های موجود را مشخص کند و آن‌ها را یکپارچه کرده و داخل یک پورتال قرار دهد، سایت مستقلی با حوزه ستادی و با اختیاراتی که در دست داشت اقداماتی را آغاز کرد و سایتی را راهاندازی کرد که پس از انتخابات ریاست جمهوری معوق ماند.
دلیل به‌روز نشدن سایت‌ها
اما قرار است در طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات وضعیت سایت‌ها مشخص شده و پورتال جامع سازمانی ایجاد شود، این دو طرح از پروژه‌های اولویت‌دار طرح جامع ICT سازمان است.
به گفته شادمهر اخیرا در خبرها در مورد به‌روز نشدن سایت سازمان میراث بحث می‌شود اما باید بگویم به‌دلیل ادغام دو سازمان به‌روز کردن سایت‌ها متوقف شده و قرار نبوده پس از ادغام دو سازمان این سایت‌ها طبق روال گذشته خود کار کنند و سایت میراث و سازمان گردشگری به‌طور جداگانه به کار خود ادامه دهد.
تجمیع سایت‌ها در پورتال سازمان
اما پس از ادغام قرار شد که یک دستگاه متولی، ماموریت‌های هر دو سازمان را قبل از ادغام در یک پورتال واحد انجام دهد ولی به‌دلیل پراکندگی، این کار به پس از تدوین طرح جامع موکول شد، اما در نهایت این سایت‌ها از وی شبکه اینترنت حذف نشد زیرا تصور این بود که کاربران می‌توانند حتی از اطلاعات قدیمی این سایت‌ها نیز استفاده کنند.
براساس RFP طرح جامع ICT هدف این است که تمامی داده‌های سایت‌های موجود به سایت جدید منتقل شود و استاندارد تولید محتوا برای توسعه و به‌روز کردن به مدیریت‌های مربوطه ابلاغ شده و آن‌ها ملزم شوند که اطلاعات را به‌روز نگه داشته و مدیریت متمرکز داشته باشند.
راهاندازی پرداخت الکترونیکی
اکثر سرویس‌ها در بخش گردشگری دیجیتالی توسط بخش خصوصی ارایه می‌شود که از جمله این سرویس‌ها می‌توان به پرداخت الکترونیکی اشاره کرد و این سرویس جزء وظایف سازمان نیست اما با دیدگاه جدید در بخش گردشگری قرار است خدماتی که بخش خصوصی ارایه می‌کند در پورتال سازمان قابلیت ارایه آن‌ها منعکس شود.
امکان ارایه خدماتe -tourism و GIS
همچنین ارایه خدماتی نظیر پرداخت الکترونیکی از طریق ارتباط با سرویس‌هایی که در زمینه e-tourism چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی ارایه می‌شود، در پورتال امکان بهره‌برداری و ارایه خدمات برای گردشگران وجود خواهد داشت.
شادمهر می‌گوید: GIS یا همان سیستم اطلاعات مکانی از پروژه‌های اولویت‌دار امسال است و از دیگر پروژه‌های سال جاری می‌توان به توسعه سیستم گردش مکاتبات الکترونیکی اشاره کرد که در سال گذشته اجرا شده اما توسعه پیدا نکرده است.
از دیگر پروژه‌های سال جاری تولید CD های مولتی‌مدیا است که تولید آن برای معرفی جاذبه‌های گردشگری از سال گذشته شروع شده و اکنون درحال نهایی شدن است، اما معرفی جاذبه‌های گردشگری گلستان که دارای 16 شهرستان است و معرفی آثار و خدمات آن در بخش توریستی در این سی‌دی‌ها ارایه شده است. البته هدف این طرح نیز توجیه و ترغیب بخش خصوصی است.
تولید محتویات الکترونیکی در بحث میراث دیجیتالی از دیگر پروژه‌هایی است که قرار است نسخه‌های خطی نفیس به‌شکل دیجیتالی تبدیل شود که نمونه‌ای از آن در کاخ گلستان و موزه رضا عباس تهیه شده و ان سازمان قصد دارد این اقدام را به بخش‌های دیگر نیز توسعه دهد .
پروژه آخر نیز نشریات الکترونیکی است و قرار است یک سی‌دی ماهانه به‌عنوان نشریه الکترونیکی در بخش میراث فرهنگی و گردشگری تولید شود تا مسؤولان با فعالیت‌های سازمان آشنا شوند.
پورتال نخستین پروژه طرح جامع ICT
پیش از این فناوری اطلاعات در سازمان جایگاه مناسبی نداشته و به‌دلیل دوره گذار و ادغام دو سازمان جایگاه مناسب IT انسجام نیافته بود اما اکنون طرح جامع، پروژه‌ها و چارچوب آن مشخص شده و اولین پروژه آن راهاندازی پورتال سازمانی است.
اکنون پروژه‌های فناوری اطلاعات در سازمان جایگاه مناسب خود را یافته است و در پی آن دفتر آمار و فناوری اطلاعات و پراکندگی وظایف تجمیع شده و درحال حاضر زیر نظر ریاست سازمان درحال فعالیت است و هر اقدامی که درحال انجام است طبق سند بالادستی انجام می‌شود.
اکنون “ای توریسم” در بحث گردشگری نقش مهمی داشته و در این زمینه سازمان میراث فرهنگی نیز نقش حاکمیتی دارد اما اجرای این بخش نیازمند فعال بودن و حمایت بخش خصوصی است.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به بخش خصوصی تسهیلات اعطا کرده و استانداردها و ضوابط به آن‌ها ابلاغ می‌شود، اما اقداماتی نظیر مدیریت هتل در حیطه وظایف بخش خصوصی و توسط این بخش انجام می‌شود.
در بخش فروشگاه الکترونیکی بخش خصوصی فعال است اما از دیگر الزامات برای رونق صنعت گردشگری، توریسم مجازی و تجارت الکترونیکی است که وزارت بازرگانی درحال پی‌گیری آن است.
به گفته شادمهر در زمینه توریسم مجازی باید مجموعه‌ای از سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی فعال باشند تا این امر محقق شود، اما اگر بستر ارتباطی مناسب نداشته باشیم نمی‌توان “ای توریسم” را محقق کرد، زیرا به‌عنوان مثال برای تحقق آن نیاز به “e-visa” (ویزای الکترونیکی) داریم. پرداخت الکترونیکی نیز از دیگر الزامات ارایه خدمات گردشگری در محیط دیجیتالی است.
در زمینه پرداخت الکترونیکی در گردشگری دیجیتالی، ازمان میراث فرهنگی و بخش خصوصی نظیر هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی با بانک‌ها وارد مذاکره شده‌اند.
هدایت بخش خصوصی
سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: اگر برای بخش خصوصی موانع ایجاد نشود و آن‌ها هدایت شوند، صنعت e-tourism سریع‌تر در کشور شکل می‌گیرد، زیرا اکنون بخش خصوصی در زمینه فروشگاه الکترونیکی، برنامه‌ریزی، تشخیص مقصد و اجاره ماشین اقداماتی را انجام داده است.
اما نیاز به حمایت بیشتری در این خصوص از جانب سازمان وجود دارد، البته باید مباحث دیگری نیز نظیر امنیت فراهم باشد که توریست‌ها در کشور احساس امنیت کنند، این مورد مربوط به سایر سازمان‌ها و دستگاههای تامین‌کننده امنیت کشور است.
شادمهر می‌گوید: کاری که می‌خواهیم انجام دهیم این است که خدمات توریسم دیجیتال را در پورتال سازمان ارایه دهیم و همچنین از شیوه‌هایی استفاده کنیم که بخش خصوصی را در مورد ارایه خدمات در زمینه گردشگری دیجیتال ترغیب کنیم تا طبق استانداردها وارد این بحث شوند.
در راستای طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری لزوم استانداردهای لازم را به هتل‌ها ابلاغ کرده، به‌عنوان مثال داشتن کافی‌نت، راهاندازی سایت و مکانیزه کردن خدمات اداری و داشتن پرداخت الکترونیکی الزامی شده است.
مجموعه استانداردهایی که در زمینه گردشگری و توریسم دیجیتالی به هتل‌ها ابلاغ می‌شود، امتیاز برای هتل محسوب می‌شود، با چنین اقداماتی درحال ترغیب بخش خصوصی هستیم تا با کاربرد فناوری اطلاعات تحقق خدمات e-tourism هرچه سریع‌تر محقق شود.
شادمهر می‌گوید: با توجه به جایگاهی که سازمان پس از دولت جدید کسب کرده و رییس وقت آن، معاون رییس‌جمهور و عضو هیات دولت است، از استراتژی جدید استفاده خواهیم کرد که تمامی دستگاههای مرتبط با صنعت گردشگری وظایف خود را در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات و حرکت به‌سوی گردشگری دیجیتال انجام دهند. برای این کار نیاز به طرح مصوب داریم، به این ترتیب ارایه خدمات در زمینه گردشگری کشور ما در محیط مجازی ممکن می‌شود.
البته بخشی از ارایه خدمات به‌صورت الکترونیکی توسط بانک‌ها آغاز شده اما دارای ضعف‌هایی است که برای برطرف کردن آن باید اقدامات موثری انجام شود، ولی در این زمینه نیاز به مصوبات دولت داریم تا بتوانیم با استناد به بخش‌نامه‌ها، ضوابط قانونی، مصوبات و راهکارهای تشویقی ورود به این بحث را تسهیل کنیم و از جمله این اقدامات می‌توان به اعطای وام‌های تسهیلاتی اشاره کرد.
اکنون یکی از کارهایی که در تمامی کشورها در زمینه میراث درحال انجام است، تبدیل یافته‌ها ه‌شکل دیجیتالی به‌شمار می‌رود زیرا نمی‌توان یافته‌ها را روی کاغذ به‌مدت طولانی نگه داشت، این اقدام نیز به این دلیل است که حافظه جهانی قرار است در اختیار عموم مردم جهان قرار گیرد.
مدیر اجرایی طرح جامع ICT و سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در پایان با اشاره به اینکه گردشگران خارجی ما فرهنگی بوده و تفریحی نیستند، می‌گوید: آمار دقیق و کافی در خصوص اینکه فناوری اطلاعات تا چه میزان می‌تواند به درآمد این صنعت کمک کند، در اختیار نداریم اما اتفاقی درحال رخ دادن است که هرچه کمتر از این فرصت استفاده کنیم، فرصت‌ها تبدیل به تهدید خواهد شد و به این ترتیب از بازار رقابت جهانی عقب خواهیم ماند. فناوری اطلاعات قابلیتی را به وجود آورده که بتوانیم نسبت به جذب سریع‌تر گردشگرها از طریق خدمات اینترنتی و کاربرد IT استفاده کنیم، که کوتاهی در این زمینه معادل سوق یافتن سرمایه به کشورهای دیگر است.
