اعلام مقررات حد مجاز تشعشعات دکل‌هاي تلفن همراه

بازار دیجیتال – نزدیک به 24 سال از عمر تلفن همراه مي‌گذرد. 24 سال قبل توافق تاريخي در كپنهاگ ميان 15 اپراتور مخابراتي از 13 كشور جهان منعقد شد.

این توافقنامه به شكل‌گيري سيستم جهاني ارتباطات همراه (GSM) و صنعت ارتباطات همراه منجر شد كه امروزه به بيش از 7 ميليارد نفر در سراسر جهان خدمات‌رساني مي‌كند. اين توافق‌نامه‌ و يادداشت تفاهم در هفتم ماه سپتامبر 1987، پايه‌ريزي نخستين سيستم سلولاري ديجيتالي گسترده اروپا را در پي داشت كه خيلي زود به اولين سيستم ارتباطات همراه جهاني تبديل شد و مورد استفاده بيش از 700 اپراتور تلفن همراه قرار گرفت.

GSM كه در ابتدا به‌عنوان Groupe Special Mobile شناخته شده بود براي ايجاد يك استاندارد واحد تلفن همراه در اروپا و جايگزين كردن آن با سيستم‌هاي آنالوگ غيرمنطبق متعدد مورد استفاده در آن زمان طراحي شد و جالب است كه در ابتدا به هيچ‌وجه به عنوان يك سيستم جهاني طراحي نشده بود، اما بعدها مورد استفاده كشورهاي ديگر قرار گرفت و Groupe Special Mobile به Global System for Mobile Communication تبديل شد.
در سال 1989 مسووليت GSM به موسسه استاندارد مخابرات اروپا (ETSI) واگذار و فاز نخست آن در سال 1990 عرضه شد؛ اولين شبكه GSM در سال 1991 توسط Radiolinja در فنلاند و با زيرساخت فني مشترك از سوي اريكسون راه‌اندازي شد و در ماه ژوئن سال 1992 اولين توافق‌نامه رومينگ مشترك بين مخابرات فنلاند وودافون در انگليس منعقد شد.

امروزه خانواده فن‌آوري‌هاي GSM به ميزان 85 درصد از بازار سرويس‌هاي ارتباطات سيار بين‌المللي را تشكيل مي‌دهند و هر ساله كاربران تلفن همراه بيش از يك ميليارد دستگاه جديد خريداري كرده و بيش از هفت تريليون دقيقه مكالمه كرده و 5/2 تريليون پيام كوتاه ارسال مي‌كنند. GSM شبكه سلولاري است كه در چهار فركانس مختلف عمل مي‌كند؛ اكثر شبكه‌هاي GSM در باند‌هاي 900 تا 1800 مگاهرتز فعاليت مي‌كنند و برخي از كشورها در قاره آمريكا از جمله كانادا و آمريكا از باندهاي فركانس 1800 مگاهرتز استفاده مي‌كنند كه پيش از آن مورد استفاده قرار گرفته بودند و باندهاي فركانس 400 و 450 مگاهرتز نيز در برخي كشورها مانند اسكانديناوي كه پيش از آن براي سيستم‌هاي نسل اول از آن بهره برده بود، مورد استفاده هستند.

فراگیر شدن استفاده از تلفن همراه به دنبال خود دغدغه‌هایی را نیز برای مردم به همراه آورد. هرچند که در سال‌هاي ابتدایی استفاده از این وسیله ارتبای به واسطه جذاب بودنش آنچنان که باید و شاید به این مسائل توجهی نمی‌شد، اما هم‌اکنون این سوال اصلی در دنیای تلفن همراه مطرح است که آیا استفاده از این وسیله سلامت کاربران را به خطر مي‌اندازد یا خیر؟ جوان بودن این تکنولوژی از سویی و فراگیر شدن آن در سال‌هاي اخیر از سوی دیگر باعث شده است که مطالعات انجام شده یا در حد حرف و حدیث بماند یا از آن به عنوان پیشنهاد و توصیه قلمداد شود.

هرچند که همواره گزارش‌هایی دال بر خطرات احتمالی استفاده از تلفن همراه منتشر مي‌شود، اما با این حال بسیاری از پژوهشگران عنوان داشته‌اند که آنتن‌هاي تلفن همراه خطری به مراتب کمتر از گوشی‌هاي همراه دارد. آنها همواره کاربران تلفن همراه را به استفاده از هندزفری‌هاي سیم‌دار تشویق کرده و در پاره‌ای مواقع نیز به عدم گذاشتن تلفن همراه خود در جیب لباس، شلوار یا حتی در کنار رختخواب توصیه مي‌کنند.

2 میلیارد خرج آزمایش
با تمام این گزارش‌ها اما توسعه شبکه تلفن همراه همچنان با ذهنیت اینکه این امواج برای کاربران مضر است از سوی شهرنشینان با مشکل روبه‌رو مي‌شود. همین بهانه‌ها باعث شده تا اپراتورهای فعال در کشور و جهان همواره هزینه‌هايي را صرف مطالعات پیرامون این مهم انجام دهند.

به‌عنوان مثال وحید صدوقی، مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار ایران چندی پیش از تجهیز آزمایشگاه تست آنتن‌هاي BTS موبایل در دانشگاه علم و صنعت برای اثبات بی خطر بودن امواج این آنتن‌ها خبر داد و گفت: برای این امر حدود 2 میلیارد تومان هزینه شده است.

وی با تاکید بر اینکه تاکنون گزارش مستدلی برای مضر بودن تشعشعات آنتن‌هاي موبایل ارائه نشده است در مورد ابهام در مضر بودن امواج این آنتن‌ها اظهار كرد: تمامی سازمان‌های مرتبط با این امر خطرسازنبودن امواج الکترومغناطیسی ناشی از آنتن‌هاي موبایل را اعلام کرده‌اند و اگر متولیانی معتقدند که این امواج مضر هستند باید مستندات خود را ارائه دهند.

وی با بیان اینکه حدود 7 میلیارد مشترک موبال در دنیا وجود دارد، اضافه کرد: چنانچه این امواج خطرساز باشد باید دغدغه بسیاری برای مشترکان کل دنیا به وجود بیاورد. صدوقی در مقایسه امواج BTS با امواج رادیویی FM و AM گفت: امواج موبایل یک صدم حد استاندارد است و مقایسه میزان چگالی سیگنال‌هاي رادیویی FM و AM نشان مي‌دهد که تشعشعات امواج رادیو اف ام 7 تا 9 برابر قوی‌تر از امواج BTS و تشعشعات AM نیز حدود 70 برابر قوی‌تر از امواج BTS هستند. به گفته وی همراه اول حدود 20 هزار سایت BTS در کشور نصب و راه‌اندازی کرده است.

سیدحسن سیدموسوی، مدیرکل دفتر تحقیقات و مطالعات راهبردی شرکت ارتباطات سیار ایران نیز پیش از این در گفت‌وگو با مه در تشریح امواج الکترومغناطیسی و حدود آستانه مجاز تابش آنها اعلام کرده بود که امواج ناشی از گوشی‌های موبایل و همچنین سایت‌های BTS در زمره امواج فرکانس‌های رادیویی RF قرار دارند که به هیچ وجه اثر تخریبی روی بافت‌های زنده نداشته و تنها باعث افزایش دمای ناحیه‌ای از بدن مي‌شوند که در معرض تابش قرار گرفته است. به گفته وی اندازه‌گیری‌های انجام گرفته روی مقدار تابش ناشی از سایت‌های BTS نشان مي‌دهد که حتی ماکزیمم توان اندازه‌گیری شده در بدترین و نادرترین شرایط تنها در حدود چند درصد حد قابل قبول استاندارد قرار دارد که برای عموم مردم بی‌خطر است.

اثبات این بی‌ضرر بودن و کسب اعتماد مردم، مسوولان شرکت مخابرات ایران را بر آن داشت تا روی پشت بام منزل مدیرعامل خود بی تی اس نصب کنند. اواخر سال گذشته بود که مدیر کل روابط عمومی شرکت مخابرات ایران با تاکید بر اینکه تشعشعات آنتن هیچ ضرری بر سلامتی افراد ندارد، اعلام کرد: مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در خانه خود آنتن BTS نصب کرده است. وی با بیان اینکه آنتن BTS هیچ‌گونه ضرری بر سلامتی افراد ندارد، اظهار كرد: مهندس فیضی، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در خانه خود BTS نصب کرده تا با این اقدام افراد جامعه متوجه بی‌خطر بودن تشعشعات این آنتن‌ها بشوند.

اعلام مقررات حد مجاز تشعشع
با تمام این صحبت‌ها و در حالی که بارها نهادهایی چون سازمان انرژی اتمی با انجام آزمایش‌هايي استفاده از این تجهیزات را بلامانع عنوان کرده است، سازمان تنظیم مقررات نیز از آبان ماه سال 88 مصوبه ای را منتشر کرده که به واسطه آن تمام فعالان این بخش را ملزم به رعایت آن کرده است. بنابر مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات، حداکثر مجاز حد تشعشع برای قرار گرفتن مردم در میدان‌های رادیویی و مایکروویو، برای بدن 08/0 وات بر کیلوگرم و خرید و فروش هر وسیله رادیویی با بیشتر از این مقدار ممنوع است.

بر اساس این گزارش، این مصوبه تمام دستگاه‌های رادیویی ثابت و متحرک که ممکن است در مجاورت بدن انسان به کار گرفته شوند را نیز در بر می‌گیرد. در این مصوبه، نرخ جذب انرژی (SAR) برابر با نرخ انرژی جذب شده در واحد جرم بافت بر حسب ولت بر کیلوگرم (w/kg) معرفی شده است.
همچنین منظور از پرتوکاران، شخصی که با آموزش، آگاهی و تجربه‌ای کافی صلاحیت کار با دستگاه‌های رادیویی را ضمن حفاظت از خود در برابر پرتوهای رادیویی دارد. این افراد در ناحیه تحت نظارت یا کنترل شده کار می‌کنند.

علاوه بر این، در این مصوبه واژه «مردم» به تمام افرادی که با پرتوهای رادیویی یا مایکروویو کار نمی‌کنند و یا به‌رغم کار با این پرتوها در ناحیه کنترل شده یا تحت نظارت کار نمی‌کنند، اطلاق شده است.

در این مصوبه دلایلی از جمله، امکان به خطر افتادن سلامت پرتوکاران و مردم در معرض تشعشعات رادیویی، لزوم تعیین ایمنی تشعشعی پرتوکاران و مردم در مقابل اثرات مضر تشعشعات رادیویی ناشی از گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه‌های رادیویی، لزوم رعایت SAR مجاز توسط شرکت‌های تولیدکننده و وارد کننده گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه‌های رادیویی، به عنوان دلایل تدوین این مصوبه نام برده شده است.

بر اساس این مصوبه، ورود، تولید، خرید و فروش گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه‌های رادیویی با مقدار SAR خارج از حدود مجاز، در تمام شرایط ممنوع است.
واردکنندگان و تولیدکنندگان گوشی تلفن همراه و سایر دستگاه‌های رادیویی ملزم به ارائه گزارش آزمایش مقادیر SAR و روش اندازه‌گیری متناسب با پیوست یک این مصوبه از یک آزمایشگاه مورد تایید سازمان قبل از توزیع هستند.
حد مجاز میانگین SAR برای «پرتوکاران» در میدان‌های رادیویی و ماکروویو، برای تمام جرم بدن، 4/0 (w/kg)، برای هر گرم از سر و گردن
8 (w/kg) و برای هر ده گرم از دست‌ها پاها20 (w/kg) است. بهتر است در صورت امکان تلاش شود مقدار متوسط SAR برای چشم‌ها از 4/0 وات بر کیلوگرم تجاوز نکند.
همچنین حد مجاز میانگین SAR برای «مردم» در میدان‌های رادیویی و ماکروویو، برای تمام جرم بدن، 08/0 (w/kg)، برای هر گرم از سر و گردن6/1 (w/kg) و برای هر ده گرم از دست‌ها و پاها 4 (w/kg) است و نیز بهتر است در صورت امکان تلاش شود مقدار متوسط SAR برای چشم‌ها از 2/0 وات بر کیلوگرم تجاوز نکند.