نقض حریم خصوصی کاربران دنیا در دوران کرونا

شرایط جهان امروز از هر جهت بسیار غیرعادی است. فراگیری کوید19 در سطح جهان تاکنون منجر به ابتلای بیش از 53 میلیون نفر و جان باختن بیش از 1.3 میلیون نفر شده است. پس از دوره‌ای از قرنطینه‌ها در بهار، اکنون موج دوم این بیماری در کشورهای مختلف شروع شده است؛ موجی که در ایران شدیدتر شده است و دولت برای مقابله با «موج سوم» باز هم اقدام به تعطیلی مراکز اقتصادی و اجتماعی کرده است. مسأله آن است که تا چه حد می‌توان ضمن احترام به حقوق شهروندی و حریم شخصی افراد با چنین مشکل گسترده‌ای مقابله کرد.

همیشه تعادل‌بخشی بین سیاست‌گذاری‌های کلان و احترام به آزادی‌های مدنی شهروندان یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین موارد قانونی در کشورداری بوده است. در جهان امروز، حساسیت‌ها به حفظ حریم خصوصی افراد افزایش یافته است و این موضوع را به ویژه در جهان غرب می‌توان مشاهده کرد. به عنوان مثال، با آنکه در کره جنوبی، نهادهای دولتی از موقعیت‌یاب موبایل افراد، تراکنش‌های بانکی و تصاویر مداربسته آنها برای پیشگیری جرایم احتمالی استفاده می‌کنند، این اقدام در کشوری مانند آمریکا یا فرانسه با اعتراض شدید شهروندان مواجه خواهد شد.

چین هم نمونه دیگری از نظارت شدید بر شهروندانش است. اپلیکیشن‌های چین از دسترسی‌های اجباری به شناسایی چهره، اطلاعات زیستی، ردیابی مکانی و سایر اطلاعات شهروندان برای نظارت بر وضعیت سلامت آنها بهره می‌برند. نگرانی‌ها زمانی اوج می‌گیرند که خبر دسترسی پلیس به این اطلاعات منتشر می‌شود.

اما حتی در برخی کشورهای غربی مانند مجارستان، شرایط بحرانی و مخاطره‌آمیزی مانند فراگیری کوید19 باعث شده است تا دولت اقدام به تعلیق برخی از قوانین احترام به حقوق شهروندان کند. آنها اعتقاد دارند که تأمین سلامت جامعه و مقابله با بحرانی مانند کرونا، اولویت بیشتری نسبت به حقوق شهروندی و حریم خصوصی آنها دارد. البته پارلمان این کشور در مورد عبور از حریم‌های شخصی برای حفاظت از شهروندان نظر می‌دهد.

در کشورهای دیگری مانند فرانسه، آلمان و بریتانیا اپلیکیشن‌هایی طراحی شده که شهروندان می‌توانند به صورت «داوطلبانه» و «موقت» به دولت خود اجازه نظارت دقیق‌تر بر زندگی و وضعیت سلامتی‌شان بدهد. چنین نظارت‌هایی در بحران‌های سلامتی پیشین (مانند فراگیری ابولا) و بحران‌های امنیتی (مانند بمب‌گذاری‌های پاریس و مادرید) هم دیده شده بودند.

با این حال، همچنان تضاد بین منافع بلند نظارت‌های دولتی و لزوم احترام به حریم شخصی شهروندان ادامه می‌یابد؛ به ویژه آنکه حتی اطلاعات داوطلبانه هم می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار بگیرند و مفهوم موقتی بودن یا بحرانی بودن شرایط نیز جای تفسیر فراوان دارد.