دامنه اجرای طرح رجیستری گوشی‌های تلفن همراه که قرار بود به بازار تبلت برسد با اما و اگر همراه است. طرح پر مناقشه رجیستری موبایل که سال گذشته اجرا شد و خود محل اختلاف میان کاربران، کارشناسان، مسوولان و کارشناسان زیرساخت‌های فنی در زمان اجرا بود، هرچند به گفته مسوولان توانسته جلوی گوشی‌های قاچاق را بگیرد اما تاثیرات منفی در بازار موبایل هم داشته است. حالا با احتمال توسعه این طرح در آینده به تبلت‌ها نگرانی کاربران از تکرار مشکلات طرح در بازار تبلت هم رو به افزایش است.
بازار تبلت نگران رجیستری
موضوع آمادگی‌های فنی و زیرساختی و هماهنگی دستگاه‌ها برای اجرای طرح رجیستری همیشه مورد تاکید بوده و عدم آماده‌سازی آن باعث شده صدای منتقدان بلند باشد. سامانه همتا به گمان کاربران هنوز نتوانسته اختلالات گسترده ناشی از سرازیر شدن میلیونی کاربران موبایل را برای رفع مشکلات ناشی از اجرای طرح رجیستری حل کند که حالا قصد دارد از میلیون‌ها کاربر تبلت و تجهیزاتی که با اتصال به سیم کارت کار می‌کنند، میزبانی کند. تا امروز مشکلات متعددی در خلال اجرا شدن طرح رجیستری نمایان شده از جمله اینکه برخی کاربران با فعال کردن دستگاه‌های قدیمی خود با پیام اخطار برای رجیستر کردن دستگاه مواجه می‌شوند در حالی که قرار بود در این طرح کالاهایی که پیش از اجرای طرح رجیستری خریداری شده‌اند، مشمول طرح نشوند. همچنین قطع ارتباط تلفنی توریست‌هایی که بیش از یک ماه در ایران می‌مانند و بلاتکلیفی مهمانان خارجی که بعد از یک ماه باید تابع مقرراتی باشند که برای شهروندان ایران وضع شده است از دیگر نقص‌هایی است که تاکنون بی پاسخ مانده است.
سوءاستفاده از بازار رجیستری در بازار و اختلال در سامانه همتا با عنوان ورود کالای مسافری یکی از مهم‌ترین انتقاداتی بود که فعالان بازار موبایل آن را پیوسته مطرح کرده‌اند. اینکه چگونه به‌صورت گسترده کالاهایی به اسم مسافر وارد و در سامانه همتا ثبت می‌شود. موضوعی که رئیس اتحادیه تجهیزات مخابراتی نیز از کسانی بود که در ابتدای سال نسبت به آن واکنش نشان داده و آن را دردسری تازه برای بازار موبایل عنوان کرده بود:« با توجه به اینکه سقف واردات مسافری گوشی ۲۰۰ دلار است، جای سوال است که چگونه یک فرد می‌تواند در یک روز ۱۰۰۰ گوشی را به شیوه چمدانی وارد کند.» از سوی دیگر یکسان دانستن قوانین واردات موبایل برای مسافران عادی که به‌صورت موردی و سالانه اقدام به وارد کردن یک گوشی می‌کردند با واردکنندگان عمده، حقی بود که به گفته کاربران اجحاف در قبال حقوق یک شهروند عادی است. در شرایط فعلی افرادی که از خارج از کشور گوشی خریداری کرده باشند یک ماه مهلت دارند در سایت گمرک اقدام به ورود اطلاعات و حقوق و عوارض گمرکی کنند و رسید آن را پرینت گرفته و در سایت سامانه همتا در بخش مسافری ثبت یا به آدرس همتا ایمیل کنند.
کالاهایی که به اشتباه موبایل شناسایی می‌شوند
اما نگرانی‌ها برای اجرای طرح رجیستر کردن تبلت و وسایلی که با سیم‌کارت فعال می‌شوند از آنجا ناشی شده است که به گزارش خبرگزاری مهر برخی از کاربران می‌گویند در شرایطی که اعلام قطعی برای شروع طرح ثبت تبلت‌ها آغاز نشده برخی از کالاهای سیم‌کارت‌خورشان از کار افتاده است. بنابراین گزارش برخی کاربران اعلام کرده‌اند دستگاه و تجهیزات سیم‌کارت‌خور غیر از گوشی تلفن همراه مانند تبلت، مودم، ساعت هوشمند، دستگاه POS و… خریداری کرده‌اند اما ارتباط آن به دلیل رجیستر نبودن قطع شده است.
سامانه اطلاع‌رسانی طرح ثبت گوشی تلفن همراه با تاکید براینکه تاکنون تنها گوشی موبایل شامل طرح رجیستری شده است، اعلام کرد: «در آینده نزدیک سایر تجهیزات با قابلیت نصب سیم‌کارت نیز مشمول طرح خواهند شد. اما در طول طرح، موارد معدودی مشاهده شده که سایر تجهیزات نظیر تبلت، ساعت هوشمند، مودم سیم‌کارت‌خور و… نیز مشمول طرح شده‌اند. علت این موضوع این است که شناسه این تجهیزات در پایگاه داده سازمان جهانی GSMA که در طرح مورد استفاده قرار می‌گیرد، به اشتباه تلفن همراه ثبت شده است.» حالا سامانه طرح رجیستری (همتا) از افرادی که کالایی غیر از گوشی آنها مشمول طرح رجیستری شده است، خواسته تا با مرکز تماس طرح رجیستری (همتا) به شماره ۰۹۶۳۶۶ تماس بگیرند و شناسه تجهیز یا کالای خود را اعلام کنند تا در اسرع وقت مشکلشان حل شود.
برخی ملاحظات دلیل تعویق رجیستری تبلت
ایراداتی که گفته می‌شود پیش از اجرای این طرح خود را نشان داده در حالی عنوان می‌شود که حسین فلاح‌جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی چندی پیش گفت در اجرای طرح رجیستری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسوولیت کمیته راهبردی این طرح را به عهده دارد که در دو فاز ساماندهی گوشی‌های تلفن همراه و ساماندهی تبلت‌ها اجرایی شده است. به گفته او فاز نخست این طرح برای جلوگیری از قاچاق گوشی تلفن همراه اجرا شد، البته وزارت ارتباطات برای اجرای مرحله دوم رجیستری که مربوط به تبلت‌ها می‌شود، آمادگی کامل در حوزه فنی دارد اما ملاحظاتی در حوزه بازار وجود دارد که اجرای آن را به تعویق انداخته است. جوشقانی از جمله کسانی بود که در شهریور ماه گذشته خود از اجرای طرح رجیستری تبلت خبر داده بود و در توضیح رجیستر کردن کالاهای سیم‌کارت‌خور گفته بود: «هر کالای سیم کارت‌خور که وارد کشور می‌شود دارای یک شناسه ۱۵ رقمی منحصربه‌فرد (IMEI) است که با استفاده از آن می‌توان کالا را در شبکه مخابراتی ردیابی کرد. در اجرای طرح رجیستری در کنار ثبت IMEI، از ترکیب این شناسه و یک کد منحصربه‌فرد دیگر (کد فعال‌سازی) برای تشکیل یک زوج یکتا بهره گرفته شده است.»
به گفته جوشقانی روند رجیستری در گوشی‌ها و تبلت‌ها دقیقا مشابه یکدیگر است و واردکنندگان این تجهیزات باید تبلت‌ها را به‌صورت رسمی در گمرک ثبت کنند. از سمت دیگر در صورتی که تبلت‌های سیم کارت‌خور در شبکه مخابراتی کشور رجیستر نشوند، پس از مدت زمان تعیین شده قابل شناسایی و استفاده در شبکه نخواهند بود. با چنین هشداری اما کارشناسان اعلام کردند ورود سایر تجهیزات سیم‌کارت‌خور به طرح رجیستری می‌تواند برای دستگاه‌هایی همچون مودم مشکل‌ساز باشد زیرا این دستگاه‌ها یا از زبان فارسی پشتیبانی نمی‌کنند یا اینکه از قابلیت USSD بهره نمی‌برند. در شبکه‌های اجتماعی اما هنوز واکنش‌های گسترده‌ای به اجرای طرح رجیستری وجود دارد. از جمله این کاربر که می‌گوید:«آقای وزیر طرح رجیستری شما به غیر از بالا بردن قیمت گوشی و کمیاب شدن گوشی برای ما فایده دیگری داشت؟ پس گوشی‌های توقیف شده کی قرار است به بازار بیاید؟ قانونی که برای مردم ضرر بود و برای عده‌ای درآمدزا.» با همه انتقاداتی که نسبت به اجرای طرح رجیستری تاکنون وجود داشته اما وزیر ارتباطات از این طرح دفاع می‌کند و معتقد است قاچاق گوشی تلفن همراه به واسطه اجرای طرح رجیستری صفر شده است.
او در دفاع خود از این طرح در مرداد ماه گذشته گفته بود اجرای طرح رجیستری باعث رونق تولید داخلی شده و زمینه ورود شرکت‌های خارجی را برای سرمایه‌گذاری درایران به منظور تولید مشترک فراهم کرده است؛ چیزی که فعلا نمودی برای آن نمی‌توان دید. همچنین به گفته آذری‌جهرمی طرح رجیستری در مسیر موفقیت قرار گرفته و با چالش بزرگی مواجه نیست، در این زمینه حداقل بخش عمده کاربران عادی که در مسیر اجرای آن مشکلات دامن آنها را گرفته با وزیر هم‌نظر نیستند.
