منوی استارت موجود در ویندوز یکی از اصلی‌ترین و غیرقابل‌انکارترین مولفه‌های رابط کاربری این سیستم‌عامل است تا شاید به عنوان یکی از المان‌های اصلی در هنگام تصور کردن سیستم‌عامل ویندوز و یا حتی شرکت مایکروسافت، به ذهن خطور کند. این منو که چیزی در حدود 20 سال از حضور آن در سیستم‌عامل ویندوز می‌گذرد به عنوان راهکاری برای استفاده راحت‌تر از سیستم‌عامل مایکروسافت طراحی شد و امروز به مرکزی برای تعاملات ما در استفاده روزمره از ویندوز تبدیل شده است. در قالب اجرای برنامه‌ها، جستجو برای یافتن مستندات و یا حتی فرآیند ساده خاموش کردن رایانه، مطمئنا همه ما بیش از آنچه تصور می‌کنیم از این منوی ساده استفاده کرده و خواهیم کرد.
اولین حضور منوی استارت مایکروسافت به زمان عرضه ویندوز 95 بازمی‌گردد. این منو خیلی سریع به رابط کاربری ویژه‌ای برای دسترسی به محتویات مورد نیاز کاربر روی رایانه تبدیل شد و تغییرات آن تا پیش از ظهور تم آبی و سبز رنگ ویندوز ایکس‌پی بسیار محدود بود. این منو تا حدی در میان مولفه‌های اساسی و کاربردی سیستم‌عامل ویندوز جای گرفت که با حذف شدن از ویندوز 8، شاهد اعتراض گسترده کاربران بودیم تا در نهایت مایکروسافت مجددا این قابلیت دوستداشتنی را در ویندوز 10 پیش روی کاربران قراردهد.
مایکروسافت در این مدت انواع و اقسام ترکیب‌ها و ظاهرهای متفاوت را برای منوی استارت آزمایش کرده اما به‌نظر می‌رسد بهترین منوی موجود را در ویندوز 10 و در قالب ترکیب ایده‌های مدرن و کلاسیک مشاهده می‌کنیم. با این تفاسیر منوی استارت را باید مشخصه اصلی ویندوز به حساب آورد که سال‌های سال همراه این سیستم‌عامل خواهد بود. با این دید، در ادامه نگاهی به تاریخ پرفراز و نشیب منوی استارت در نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل ویندوز خواهیم داشت.
ویندوز 95؛ آغاز راه
با عرضه ویندوز 95 در سال 1995 میلادی، صف‌های طویلی از مشتاقان تشکیل شد که برای در اختیار داشتن جدیدترین نسخه سیستم‌عامل ویندوز لحظه‌شماری می‌کردند. سیستم‌عاملی که به همراه قابلیتی جدید یعنی بهره‌گیری از منوی استارت پیش روی کاربران قرارگرفته بود تا استفاده و سازماندهی برنامه‌ها و قابلیت‌ها را بیش از پیش ساده سازد. تا پیش از این، کاربران ویندوز می‌توانستند از طریق واسط کاربری به نام Program Manager به برنامه‌ها دسترسی داشته باشند. این واسط کاربری درواقع لیست اولیه‌ای از برنامه‌ها بود که هیچ سازماندهی و نظمی بر آن حاکم نبود. از آنجایی که پروگرام منیجر به منوهای کوچک‌تری تجهیز شده بود، اکثر کاربران فرایند اجرای برنامه‌ها و استفاده از این واسط کاربری را در قالب ساختار لیستی انجام می‌دادند.
با این وجود، ویندوز به یک تغییر اساسی نیاز داشت و این تغییر اساسی چیزی جز اضافه شدن منوی استارت نبود. منوی استارت ویندوز 95 به همراه قابلیت کاربردی دیگری به نام تسک‌بار یا نوار وظیفه پیش روی کاربران قرارگرفت. تسک‌بار دسترسی سریع به گزینه‌هایی برای تنظیم صدا، زمان، تاریخ و حتی نمایش فعالیت شبکه کاربران تجهیز شده بود. هر برنامه‌ای که در ویندوز 95 اجرا می‌شد نیز در تسک‌بار قرار می‌گرفت تا در حال اجرا ماندن و یا دسترسی مجدد به آن، بیش از پیش ساده شود. مایکروسافت همچنان برای نمایش لیستی برنامه‌ها مشتاق بود و همین روند را در دسته‌های مختلف موجود در منوی استارت پیاده‌سازی کرد. با این وجود امکان سازماندهی و ایجاد تغییرات در چینش برنامه‌ها از طریق کشیدن و رها کردن آن‌ها در زیرشاخه مورد نظر وجود داشت. این منو رفته رفته به راهکار پیش‌فرض برای اجرای ساده برنامه‌ها تبدیل شد.
ترکیب منو و کلید استارت باعث شد همواره راهکاری ساده برای دسترسی سریع به برنامه‌ها، حتی در صورتی که در حال استفاده از نرم‌افزارهای دیگر هستید پیش روی شما قرارگیرد. منوی استارت تا حد زیادی نیاز به پنجره خط فرمان به‌منظور اجرای برنامه‌های مختلف را حذف کرد و به راهکار اصلی به‌منظور دسترسی به قابلیت‌هایی مانند جستجوی مستندات، محتویات کمکی مایکروسافت، تنظیمات و خاموش کردن رایانه مبدل شد. به این ترتیب راهکاری استاندارد پیش روی کاربران ویندوز قرارگرفت که همچنان و با گذشت 20 سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، منوی استارت به محلی برای تجمیع میان‌برهای دسترسی سریع تبدیل شد.
ویندوز 98-2000؛ قابلیت‌هایی برای تعامل بهتر با فضای وب
در نگاه اول، منوی استارت در ویندوز 98 کاملا مشابه با نسخه قبلی خود به‌نظر می‌رسید اما گزینه جدیدی برای لوگ آف کاربران (با هدف پشتیبانی از رابط کاربری چندکاربره ویندوز 98) به این منو اضافه شد. علاوه بر این، منوی استارت ویندوز 98 به قابلیت‌هایی برپایه سرویس‌های اینترنتی نیز تجهیز شد. مایکروسافت پوشه Favorites را به گونه‌ای در تعامل با مرورگر اینترنت اکسپلورر به منوی استارت اضافه کرد که در کنار قابلیت‌های دیگری مانند اکتیو دسکتاپ بیش از پیش کاربران مشتاق به استفاده از قابلیت‌های اینترنتی را خشنود سازد.
در قسمت نوار وظیفه شاهد تغییرات گسترده‌تری بودیم و کاربران می‌توانستند برنامه‌های مورد علاقه خود را به این نوار ویژه اضافه کنند. علاوه بر این قابلیت Show Desktop نیز دسترسی سریع به دسکتاپ، بدون توجه به تعداد پنجره‌های بازشده را میسر می‌ساخت.
ویندوز ME پرحاشیه هم اگرچه از انواع و اقسام مشکلات نرم‌افزاری رنج می‌برد اما همچنان نمایشی قدرتمند برای منوی استارت به شمار می‌رفت. تغییرات منوی استارت در این نسخه از سیستم‌عامل ویندوز نیز بسیار محدود بود اما مایکروسافت تصمیم گرفت عنوان ویندوز ME را روی این منو نیز برچسب بزند و البته نتیجه کار به زشت‌تر شدن ظاهر این منوی دوستداشتنی منجر شد تا برای آخرین‌بار شاهد پیاده‌سازی چنین طراحی‌های عجیب و غریبی روی منوی استارت باشیم.
منوی استارت در ویندوز 2000 تغییرات زیادی در مقایسه با ویندوز ME نداشت. با این وجود مایکروسافت تغییراتی جزئی برای اضافه کردن دسترسی سریع به قابلیت‌هایی مانند ویندوز آپدیت و تنظیم دسترسی برنامه‌ها به قسمت بالایی منوی استارت افزود.
در قالب این راهکار، دسترسی سریع‌تر به تنظیماتی برای حذف برنامه‌ها یا تغییر برنامه‌های پیش‌فرض و یا به‌روزرسانی ویندوز فراهم شد. نوار وظیفه در ویندوز 2000 نیز در مقایسه با نمونه مورد استفاده در ویندوز 98 بدون تغییر باقی ماند. این آخرین باری بود که رابط کاربری خاکستری رنگ را به‌عنوان ظاهر پیش‌فرض برای منوی استارت شاهد بودیم.
ویندوز ایکس‌پی- ویندوز 7؛ تغییرات ظاهری گسترده
در ویندوز ایکس‌پی شاهد پیاده‌سازی اولین تغییر اساسی در ظاهر منوی استارت (از زمان ویندوز 95) بودیم. مایکروسافت در ویندوز ایکس‌پی از تمی آبی و سبز برای منوی استارت استفاده کرد که قسمت آبی رنگ، کل نوار ابزار را نیز دربر می‌گرفت. علاوه بر این، بهینه‌سازی نوار ابزار به‌منظور مخفی شدن خودکار آیکون‌هایی که مورد استفاده قرار نمی‌گرفتند نیز در دستور کار قرارگرفت. با این وجود امکان بازگرداندن آن‌ها در قالب فرایندی ساده وجود داشت.
منوی استارت در ویندوز ایکس‌پی به دو قسمت تقسیم می‌شد. در قسمت سمت چپ، برنامه‌های پر استفاده و یا آن‌هایی که توسط کاربر الصاق شده بودند دیده می‌شد و دسترسی سریع به مستندات، تنظیمات و گزینه‌های جستجو نیز در سمت راست قرار می‌گرفت. با تمامی این تفاسیر، راهکاری هم برای بازگرداندن تم ویندوز ایکس‌پی به نسخه کلاسیک پیش روی کاربران قرار گرفته‌بود. این در حالی بود که توسعه‌دهنده‌های نرم‌افزاری نیز تم‌های فراوانی را به‌منظور شخصی‌سازی هرچه بیشتر منوی استارت و تغییر ظاهر آن به بازار عرضه کرده بودند.
این تغییرات در ویندوز ویستا حفظ شده و تا حدودی نیز بهبود یافتند. در ویندوز ویستا، مایکروسافت از منوی شفاف در قالب تم Aero Glass استفاده کرد. اگرچه ظاهر منوی استارت بسیار چشم‌نواز شده بود اما شاهد تاثیرات منفی از جمله کاهش کارایی رایانه‌هایی با مشخصات سخت‌افزاری پایین‌تر بودیم. نکته جالب اینکه این تم در تمامی قسمت‌های منوی استارت، پنجره برنامه‌ها، نوار ابزار و حتی سایدبار جدیدی که حاوی گجت‌های جدید بود به‌کار گرفته شد. در منوی استارت ویندوز ویستا خبری از ارتباطات گرافیکی به‌منظور دسترسی سریع به مستندات، کنترل پنل و دیگر تنظیمات نبود و همه چیز در لیست بلندبالای متنی در سمت راست و برنامه‌هایی با بیشترین تعداد استفاده در سمت چپ محدود شده بود.
بزرگ‌ترین تغییر اعمال شده در منوی استارت ویندوز ویستا را باید اضافه‌شدن قابلیت جستجوی داخلی عنوان کرد. در ویندوز ویستا این امکان وجود داشت که تنها با فشردن کلید ویندوز روی صفحه‌کلید، بالافاصله فرایند تایپ را برای جستجوی برنامه یا قابلیت مورد نظر خود آغاز کنید.
در ویندوز 7 گزینه خاموش کردن رایانه موجود در منوی استارت، برجسته‌تر و مشهودتر شد اما همچنان استفاده از المان‌های گرافیکی و بهره‌گیری از نوشته‌های متنی برای میان‌بر‌ها در دستورکار قرارداشت. مایکروسافت قابلیت جستجو در منوی استارت ویندوز 7 را در مقایسه با آنچه پیش از این مشاهده کرده بودیم، بهینه‌تر کرد. در ویندوز 7 میان‌بر نمایش سریع دسکتاپ نیز به قسمت پایین، گوشه سمت راست صفحه‌نمایش انتقال یافت.
ویندوز8-ویندوز 10؛ بدترین و بهترین راهکارها
با عرضه ویندوز 8، مایکروسافت و بسیاری از کاربران تصور می‌کردند دوران استفاده از منوی استارت به پایان رسیده است اما با گذشت زمان، نتایج دیگری بدست آمد. در ویندوز 8 شاهد حذف کامل منوی استارت و جایگزینی آن با منویی تمام‌صفحه همراه با نمایشی از کاشی‌های رنگی و زنده بودیم. در واقع مایکروسافت با تمرکز روی طراحی رابط‌کاربری، به‌منظور تطابق هرچه بیشتر با قابلیت‌های لمسی دستگاه‌های مختلف تصمیم به حذف منوی استارت گرفته بود اما این تصمیم کاربران را با مشکلاتی در استفاده از قابلیت‌هایی هرچند پیش‌پا افتاده (مانند منوی خاموش کردن سیستم) مواجه کرد.
برنامه‌های ویژه کاشی‌های زنده یا همان رابط کاربری مترو (یا مدرن) نیز نتوانستند آنچنان که باید و شاید نظر کاربران را جلب کنند. بر اساس آمار منتشر شده، چیزی در حدود 1.5 میلیون کاربر ویندوز 8 در سراسر دنیا از نرم‌افزارهای جانبی که می‌توانستند شبیه‌سازی هرچند نصفه و نیمه از منوی استارت داشته باشند، بهره گرفتند تا این پیام به مایکروسافت ارسال شود که باید به دنبال راهکاری تازه باشد.
با عرضه به‌روزرسانی ویندوز 8.1، قسمتی از کاستی‌های موجود برطرف شد. اگرچه صفحه مربوط به کاشی‌های زنده در جای خود باقی ماند اما مایکروسافت گزینه‌هایی به‌منظور دسترسی به تنظیمات جستجو و خاموش کردن سیستم را پیاده‌سازی و کلید استارت را به قسمت پایین، سمت‌چپ صفحه‌نمایش افزود. با این وجود، این منوی استارت همچنان گزینه محبوب کاربران ویندوز نبود.
با عرضه ویندوز 10، راهکار جدیدی در قالب ادغام راهکارهای موجود در ویندوز 8 و آنچه پیش از این در ویندوز 7 شاهد بودیم به‌کار گرفته شد. کاشی‌های زنده به همراه قابلیت‌هایی برای الصاق برنامه‌های موردنظر کاربر در قسمت سمت راست و دسترسی به گزینه‌های خاموش کردن سیستم، تنظیمات و دیگر برنامه‌ها در قسمت سمت چپ قرار گرفت. اگرچه مولفه‌های گرافیکی به‌منظور جستجوی محتویات نیز به قسمت نوار ابزار اضافه شد اما همچنان با فشردن کلید استارت می‌‌توانید سریعا جستجوی مورد نظر خود را انجام دهید.
با این تفاسیر باید اعتراف کرد منوی استارت بازگشتی شکوهمند به سیستم‌عامل ویندوز داشته است. بازگشتی که نوید حضور طولانی مدت آن را می‌دهد.
منبع : آی تی ایران
