نام نویسنده: سونیتا سراب پور
وزیر ارتباطات در اوایل بهمن‌ماه از رونمایی ۲ موتور جستجوی ملی به نام گرگر و پارسی‌جو در دهه فجر خبر داد . در حالی که بسیاری منتظر اطلاع رسانی در خصوص این دو موتورجستجوگر بودند، چند روز بعد از این خبر ، در اواخر بهمن ماه وزیر ارتباطات در مراسمی شروع به کار رسمی موتور جستجوگر ملی دیگر به نام “یوز” را اعلام کرد . یک روز بعد از معرفی “یوز” برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، به شباهت‌هایی ساختار فنی دو موتورجستجوگر “یوز” و “گرگر” اشاره و این سوال را مطرح کردند که چرا دو موتورجستجوگر مشابه با دو نام متفاوت در یک زمان رونمایی شده است . در همین زمینه حتی برخی از برنامه‌نویسان کامپیوتری با انتشار رنج آی‌پی مشترک بین این دو موتور جستجوگر سعی به اثبات ادعای خود کردند. در حالی که طی چند روز گذشته فضای مجازی پر از انتقادات کاربران اینترنتی نسبت به این اتفاق است مدیر موتورجستجوگر “یوز” در پاسخ به روزنامه ایران، اعلام می‌کند که تیم یوز تنها از تجربیات تیم گرگر استفاده کرده و هر دو موتور جستجوگر عملکرد و اهداف متفاوتی دارند.
از یا حق تا یوز
زمزمه‌های راه‌اندازی جستجوگرهای ملی به سال 89 باز می‌گردد. زمانی که مسوولان سازمان فناوری اطلاعات دولت دهم از شروع به کار موتور جستوجوگرملی به نام “یا حق” خبردادند. پروژه ای که قراربودتا سال۹۰ به بهره‌برداری برسد و استفاده از آن از شبکه ملی اطلاعات میسر شود . رییس سازمان فناوری اطلاعات در آن زمان ، بعد از تاخیرهای مختلف در زمان راه‌اندازی اعلام کرد که این موتور جست و جو تا پایان سال ۹۱ عملیاتی می‌شود اما این وعده هم هیچ گاه عملی نشد و تا این لحظه هم گزارشی در خصوص وضعیت یا حق و نحوه فعالیت آن منتشر نشده است. در همین سال (۱۳۹۱) موتورجستجوی دیگری با نام پارسی یاب، پا به عرصه گذاشت که در خصوص آن هم اطلاعاتی در دست نیست . یکی‌دیگر از نام‌هایی که در لیست موتورجستجوگرهای بومی دیده می‌شود پارسی‌جو است. موتورجستجوگری که در سال 89 و با حمایت وزارت ارتباطات دولت دهم شروع به کار کرد و با حمایت دولت یازدهم حالا نسخه سوم آن با پوشش ۲۰۰ میلیون صفحه روی وب ، چند روز پیش در استان یزد افتتاح شد. اما آنچه که این‌روزها کاربران در فضای اینترنتی بیش از پیش در مورد آن صحبت می کنند به فعالیت دو موتور جستجوی “گرگر” و ” یوز” برمی گردد.
پیش از اینکه نامی از “یوز” به میان بی‌آید، برات قنبری، معاون برنامه‌ریزی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در اوایل بهمن‌ماه گفته بود که در کنار معرفی نسخه سوم موتور جستجوی قدیمی «پارسی‌جو» ، موتور جستجوی دیگری به نام «گُرگُر» به زودی معرفی خواهد شد. در حالیکه همه منتظر معرفی این جستجوگر بودند، “یوز” در مراسمی با حضور وزیر ارتباطات و مدیران این شرکت جستجوگر معرفی و راه‌اندازی شد. براساس اطلاعات منتشر شده “یوز” توسط شرکت داده پردازان «شید اندیش» و با حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، طراحی و بهره برداری شده است. در این شرایط برخی از کاربران اینترنتی این سوال را مطرح کردند که آیا “گرگر” و ” یوز” یکی هستند؟ اگر این دو موتورجستجو یکی است چرا با دو اسم متفاوت افتتاح و راه‌اندازی شده‌اند؟
گرگر در لباس یوز؟!
به فاصله یک روز بعد از معرفی “یوز” ، صفحه شبکه‌های اجتماعی پر شد از اسکرین‌شات‌های مختلف که نشان می داد آدرس آی‌پی بین یوز و گرگر یکی‌است و در واقع طراحی و پارامترهای URL دو موتور استفاده از یک Code Base را نشان می‌دهد. ( عکس شماره یک) . همچنین بخشی از فایل های تشکیل دهنده هر دو سایت مشابه یکدیگر هستند
نیما شایافر، برنامه‌نویس کامپیوتری با بیان اینکه این دوموتور جستجو یکی اما با نام‌های متفاوت هستند. می‌گوید:« مسوولان مربوطه اعلام می‌کنند که دو موتور جستجو متفاوت است اما IP آدرس‌های این دوموتور جستجو به خاطر شباهت به هم نشان می دهد که گرگر و یوز یکی هستند.
هر دو موتور جستجوگر از یک Code Base استفاده می کنند ، ساختار آدرس دهی هر دو سایت کاملا منطبق بر هم است و سورس صفحات نیز بسیار به هم شباهت دارد. همچنین دیتاسنتر و منابعی که از آن اطلاعات می‌گیرند یکی است. » به باور وی ساختار فنی این دو موتور جستجوگر کاملا شبیه به یکدیگر است.
او ضمن انتقاد از عدم شفافیت در خصوص فعالان این موتورجستجوگر می‌افزاید:« اگر صحبت از ملی و بومی بودن این جستجوگرهاست چرا هیچ نامی از فعالان اصلی این پروژه به میان نمی‌آید و فقط شنیده می‌شود که 5 دانشگاه در این کار حضور داشته‌اند؟ چرا نام شرکت هدایت کننده “یوز” به همراه برنامه‌نویسان آن اعلام نمی‌شود. شرکتی که حتی نمی تواند سایت اینترنتی آن را در فضای مجازی پیدا کرد. وقتی قرار است یک جستجوگر بومی یا ملی راه‌اندازی شود باید همه این نکات شفاف بیان شود باید مشخص شود که چه کسانی با چه الگوریتیمی این جستجوگر را راه‌اندازی کرده‌اند.»
این برنامه‌نویس می‌گوید:« برای رسیدن به اطلاعات جستجوی مناسب مانند آنچه گوگل در اختیارمان می گذارد باید الگوریتم‌های جستجو به صورت دقیق نوشته شود . به طوری که این موتور جستجو بتواند بین زبان محاوره و زبان رسمی،جملات با بار منفی و مثبت تفاوت قائل شود یا بتواند کلمات با دیکته مشابه مانند کِشتی و کُشتی را تشخیص دهد. اما براساس اطلاعاتی که من به دست اورده‌ام مسوولان مربوطه با کمک یک منبع اطلاعاتی آماده که خارجی‌ها هم آن را نوشته‌اند این موتور جستجو را راه اندازی کرده‌اند ، بدون اینکه وارد بحث آنالایز کردن زبان فارسی شوند و یک الگوریتم ویژه زبان فارسی استخراج کنند.» به گفته وی “یوز” با این ساختار توانایی رقابت با موتورجستجویی مانند گوگل را ندارد. این برنامه نویس کامپیوتری تاکید می‌کند که بعد از ساخت یک منبع اطلاعاتی قوی که می‌تواند به درستی زبان فارسی را تحلیل کند می توان موتورجستجویی راه انداخت که بهتر از گوگل عمل کند و اطلاعات بیشتری از موتورجستجوی خارجی در اختیار کاربران فارسی زبان بگذارد.
مدیر یوز: یکی نیستیم
محمد نقوی، مدیر موتور جست‌و‌جوی بومی “یوز” در پاسخ به این سوال ایران که آیا یوز و گرگر به یکدیگر شبیه هستند می گوید:« یوز موتورجستجوی جدا با سازوکار جداست اما از تجربیات افرادی که در گرگر مشغول به فعالیت می‌کنند استفاده کرده است و تیم یوز از تیم گرگر کمک گرفته است.» او در واکنش به انتشار تصاویری که نشان دهنده شباهت آدرس Ip بین گرگر و یوز است اعلام می‌کند که چون از بخشی از اطلاعات گرگر در یوز استفاده شده شباهت‌هایی در این زمینه بین این دوموتورجستجوگر دیده می شود اما یوز و گرگر از نظر ساز و کار و مکانیزم کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.
وی همچنین در خصوص عدم وجود اطلاعات دقیق در خصوص شرکت “شیداندیش” به ذکر این نکته بسنده می‌کند که این شرکت از حدود 4 سال پیش و با توجه به حمایتی که دولت در این خصوص انجام داده بود تاسیس شده است. به گفته وی در حال حاضر دولت با پرداخت 7 میلیارد تومان از این پروژه حمایت کرده است.
در همین زمینه برات قنبری، معاون برنامه‌ریزی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اعلام اینکه سیاست وزارت ارتباطات حمایت از موتورجستجوهایی است که توانایی رشد و پیشرفت دارند می گوید:« نگاه وزارت خانه این است که طرح‌هایی که به نقطه قابل قبولی رسیده و اماده رونمایی هستند را حمایت کند تا بتوانند زودتر به مراحل تکمیل خود برسند.» او تاکید می کند که وزارت ارتباطات مدتها پیش حمایت خود از چنین طرح‌هایی را اعلام کرده بود تا در نهایت گروه موتورجستجوگر یوز به وزارتخانه اعلام آمادگی کردند و ما نیز با بررسی طرح تجاریشان از آن‌ها حمایت کردیم.
برات قنبری در واکنش به انتقاداتی که در خصوص شباهت یوز و گرگر در فضای اینترنت دیده می‌شود نیز می‌گوید:« این‌ها فعالان دانشجویی هستند که این موتورهای جستجو را راه‌اندازی کرده اند . این افراد دو گروه متفاوت هستند که می‌توانند یک گروه مشترک هم باشند اما با دیدگاه‌های متفاوت.» .معاون وزیر ارتباطات تصریح می کند که اشکالی ندارد که یک شرکت روی دو موتورجستجو گر سرمایه گذاری و کار کند چرا که آنچه برای وزارتخانه مهم است ارائه سرویس خوب و کاربردی به کاربران است. قنبری با اشاره به سرمایه دولت در این زمینه می‌افزاید:« تاکنون وزارتخانه 6 میلیارد تومان در این پروژه در راستای تهیه سخت‌افزار، تهیه سرورو و پهنای باند سرمایه‌گذاری شده است.» براساس اظهارات وی تا کنون وزارت ارتباطات برای حمایت از تولید محتوا، پروژه‌های نرم‌افزاری و.. 90 میلیاردتومان سرمایه‌گذاری کرده که این میزان در سال بعد به 120 میلیارد تومان می‌رسد.
بسیاری از فعالان حوزه آی‌تی کشور اعلام می‌کنند که ایران نیز مانند کشورهای منطقه از جمله ترکیه و یا دیگر کشورهای دنیا مانند چین یا روسیه باید یک موتورجستجوگر بومی داشته باشد اما این موتور جستجوگر باید حداقل‌های استاندارد را رعایت کند. به باور این گروه باید یک موتورجستجوگر که نام ملی یا بومی را با خود به یدک می‌کشد به صورت شفاف تمامی مراحل راه‌اندازی آن مشخص باشد و از ساختار فنی قابل قبولی برخوردار باشد. چرا که این موتور جستجوگر باید به تمام نیاز‌های یک کاربر فارسی‌زبان پاسخگو باشد تا راه اندازی آن درمقابل رقیبیانی چون گوگل،بینگ و … توجیه داشته باشد.
منبع : ایران
