نام نویسنده: على پرند
شرق – مسئول ثبت دامنه هاى دات آى آر اعلام كرده است كه ثبت رسمى دامنه هاى فارسى با پسوند دات آى آر كه قرار بود از شهريور آغاز شود به دليل تعيين مرجع حقوقى براى رسيدگى به مسائل متقاضيان از اول مهرماه جارى آغاز مى شود. موضوع ثبت دامنه هاى فارسى به حدود دو سال قبل بازمى گردد كه پژوهشگاه دانش هاى بنيادى موضوع ثبت چنين دامنه هايى را مورد آزمايش و بحث قرار داد.
دكتر شهشهانى مسئول دامنه هاى دات آى آر دو سال قبل در چنين روزهايى خبر ارائه چنين دامنه هايى را اعلام كرده بود. به گفته وى اين دامنه ها در مرحله آزمايشى به طور رايگان طى يك مدت آزمايشى ارائه مى شود و سپس ممكن است به دلايل تشويقى ارائه رايگان آنها ادامه يابد.
وى در تشريح فعاليت هاى انجام شده در زمان آزمايش ارائه اين دامنه ها گفته بود: در اين شش ماه مى خواهيم قشر مردم را در مورد چگونگى شكل اين دامنه ها و همچنين زيرمجموعه IR بودن يا نبودن آگاه كنيم و پس از طى مرحله آزمايشى آن را به اجرا درآوريم.
ارائه دامنه هاى فارسى در واقع به واقعيت رسيدن يكى از آرزوهاى كشورهاى مختلف در اين زمينه است .
چنين شكلى از دامنه ها هم اكنون تحت عنوان پروژه بين المللى سازى دامنه هاى اينترنتى (IDN) در سازمان ايكان تحت بررسى قرار دارد و قرار است به زودى بتوان با همه زبان هاى زنده دنيا دامنه اينترنتى ايجاد كرد. هدف اصلى اين پروژه گسترش استفاده از زبان هاى مختلف در اينترنت است و با توجه به اين كه مردم هر كشورى با زبان مادرى خود ارتباط بهترى برقرار مى كنند بنابراين مى توان از اين طريق به گسترش زبان هاى مختلف در اينترنت و آشنا كردن و ارتباط برقرار كردن بيشتر مردم با اينترنت كمك كرد. مشكلى كه هم اكنون زبان هاى مختلف براى استفاده از چنين امكانى در اينترنت دارند اين است كه حروف در زبان امپيوترى بايد به كدهاى يونيكد تبديل شوند اما در اين ميان ممكن است حروف در تبديل شدن به استاندارد يونيكد به حروف يك زبان ديگر مشابه شوند و به همين دليل هنگام ثبت آدرس يا هنگام مراجعه يك كاربر به سايت مورد نظر اشتباهاً كد مشابه باعث مراجعه نادرست شود.
مشكل ديگرى كه در هنگام تايپ چنين آدرس هايى به وجود مى آيد اين است كه تغيير زبان دامنه هنگام تايپ آدرس كار دشوارى براى كاربران است. هم اكنون تمام آدرس هاى اينترنتى به يك زبان- انگليسى- است و كاربران براى نوشتن آن نيازى به تغيير زبان ندارند اما در صورتى كه بخواهيم از دامنه هاى غيرانگليسى استفاده كنيم بايد پس از تايپ نام زبان را تغيير داده و سپس پسوند مربوطه را نيز درج كنيم. هم اكنون در پروژه هاى مختلفى كه در اين زمينه وجود دارد موضوع استفاده از پسوند هاى هم زبان با نام دامنه نيز مطرح است اما اين نيز يك مشكل پيچيده ديگرى است كه به دليل ساختار اينترنت دشوارى هاى مربوط به خود را دارد. در واقع با استفاده از اين امكان ديگر مشكل تغيير زبان از بين مى رود و مى توان يك دامنه اينترنتى را به صورت مثلاً روزنامه شرق آى آر در اختيار داشت كه ديگر نيازى به تغيير زبان در اين سيستم وجود ندارد. هم اكنون دامنه هاى اينترنتى در سرورهاى مخصوصى نگهدارى مى شوند كه اگر بخواهيم چنين تغييرى را در دامنه هاى اينترنتى به وجود بياوريم بايد مشكلات فنى متعددى را در اين زمينه حل كنيم.
اما آنچه هم اكنون موضوع واگذارى دامنه هاى فارسى را با تاخير روبه رو كرده نه چنين مشكل هاى فنى كه يك مشكل نسبتاً حقوقى است. در واقع هم اكنون مشكل اصلى در اين است كه شيوه و روشى براى حل اختلافات مربوط به اينگونه از دامنه ها وجود ندارد بنابراين اگر شخصى دامنه يك شركت يا يك موسسه را ثبت كند مرجعى براى رفع اين اختلاف وجود ندارد. موضوع حل اختلافات براى دامنه هاى اينترنتى يكى از مهمترين و بوروكراتيك ترين بخش هاى مربوط به اينترنت است. در حال حاضر اگر كسى نسبت به دزديده شدن و يا ثبت غيرقانونى يك دامنه اينترنتى عمومى مثل .com ،.net و org. شكايتى داشته باشد صرفاً چند مرجع محدود در جهان براى رسيدگى به اين قضيه وجود دارد كه ثبت شكايت و دنبال كردن آن نيازمند صدها دلار هزينه و ارائه مدارك متعدد و طى كردن مراحل ادارى مختلف و پيچيده است كه عمدتاً بسيارى ترجيح مى دهند اساساً به سراغ آن نروند.
هم اكنون به گفته مسئولان مركز پژوهش هاى بنيادى در حدود ۱۴ هزار دامنه با پسوند دات آى آر در اينترنت ثبت شده كه براى نخستين بار اين ميزان از تعداد دامنه هاى سايت هاى فارسى زبان با پسوند هاى دات كام، دات نت و دات اورگ بيشتر است. قطعاً ارائه دامنه هاى فارسى تعداد دامنه سايت هاى ايرانى (پسوند دات آى آر) را به نسبت بسيار زيادى بالا مى برد و با توجه به تازگى اين نوع دامنه ها ميزان مشكلات و اختلافات پيش آمده به دنبال آن نيز قابل توجه خواهد بود. بنابراين چندان عجيب نيست كه مسئولان دامنه دات آى آر زمان آزمايش اين طرح را تا دو هفته تمديد كرده اند چراكه براساس اعلام آنها ميزان استقبال از دامنه هاى فارسى نيز چندان قابل توجه نبوده است.
نكته اى كه شايد در اين ميان قابل توجه است عدم تبليغ كافى براى شناسايى دامنه هاى فارسى است. در واقع اين انتظار از مسئولان دامنه هاى فارسى مى رود كه با طرح هاى تبليغاتى به آگاه سازى جامعه نسبت به وجود چنين دامنه هايى و ارائه راهنماهاى كامل- نه از آن شكل كه هم اكنون روى سايت اين مركز nic.ir قرار دارد- فارسى بپردازند. امكان ثبت ساده تر دامنه هاى فارسى توسط همه اشخاص نيز مى تواند امكان و فرصت مساوى را براى ثبت چنين دامنه هايى براى همه افراد فراهم كند.
