نام نویسنده: دكتر على اكبر جلالى
بخش مقاله ITiran – از آنجا كه تجربة جهانيان در توسعة ICT روستائى مى‌توان تأثيرات مثبتى در چشم انداز اين مقولة با ارزش در كشور ما داشته باشد به مرور چند طرح ICT در روستاهاى جهان و ايران مى‌پردازيم و نتايج حاصل از آن را بررسى مى‌كنيم.
1- Gyandoot (روستايى در هند)
بررسى پروژه:
انگيزة مسئولان براى اجراى اين شبكه به اختصار در زير آورده شده است.
مردم كشاورز و روستايى اين مناطق به علت نداشتن آگاهى از نرخ خدمات و كالاهاى خود، در بازارهاى محلى دچار مشكل مى‌شدند و معمولاً نمى‌توانستند به صورت كارآمدى از اين بازارها بهره ببرند و كالاى خود را به قيمت مناسب بفروشند و گاه متضرر نيز مى‌شدند.
از ديگر مشكلات اين مردم تمركز مراكز ادارى در خارج از محدودة روستايى زندگى آنها بود. لذا ايشان براى انجام كارهاى ادارى و ثبت اسناد و ساير امور خود مى‌بايست راهى بسيار طولانى را مى‌پيمودند كه هم هزينه بر بود و هم اينكه باعث اتلاف وقتشان مى‌شد. علاوه بر مراكز ادارى، مراكز رسيدگى به شكايات هم به همين ترتيب در فاصلة دورى از محل زندگى روستائيان قرار داشت و به علت عدم وجود منابع اطلاع رسانى لازم، ممكن بود با 2 يا 3 بار مراجعه هم به نتيجه مطلوب نرسند. مثلاً ممكن بود كارمندى كه بايد به شكايات آنها رسيدگى مى‌كرد در محل حضور نداشت كه باز هم همان مشكلات قبلى (اتلاف وقت و سرمايه) را به وجود مى‌آورد.
به دلائلى مانند آچه گفته شد، دولت تصميم به برقرارى شبكة اينترانت Gyandoot گرفت. كه سرويس‌هاى خدمات آن موارد شامل موارد زير بود: – مراكز اطلاع رسانى در مورد قيمت گذارى در بازارهاى محلى
– مراكز اطلاع رسانى در مورد محصولات عرضه شده در بازارها و ايجاد امكان تبليغات
– ايجاد مراكز رسيدگى به شكايات on-line
(ديگر نيازى به مراجعه حضورى نيست) – دسترسى به پست الكترونيك با پرداخت حق عضويت – بخش اخبار دولتى مربوط به روستاها
– بخش رايگان پاسخگويى به سئوالات كودكان
– بخش مشاوره با منابع اطلاعاتى در زمينه‌هايى نظير تكنولوژى جديد
– پست الكترونيك رايگان در جهت رفاه عمومى
– روزنامة محلى روى web
– كمك به ايجاد شفافيت در عملكرد دولت در رابطه با روستا و روستائيان (با افزايش اطلاعات دولت در مورد كاستى‌ها و نيازها و توانمندى‌هاى روستاها)
– امكان تحصيل از راه دور (e-learning)
2- روستاى kothmale در سريلانكا
بررسى پروژه:
Kothmale در پروژه‌ى اينترنت از نوآوريهاى مهمى استفاده كرد:
الف) بالا بردن سطح آگاهى مردم درباره‌ى ICT و موارد كاربرى آن
ب) رسيدن به مهارت‌ها از طريق آموزش
ج) دسترسى و دستيابى به ICT با استفاده از قابليت مركز تلفن
د) گذاشتن محتويات مناسب
يكى از عوامل موفقيت Kothmale تأكيد آنها بر دادن آگاهى بود. 48% استفاده كنندگان اطلاعات مربوط به دسترسى به اينترنت را از راديو شنيده بودند.
بعد از دسترسى به آگاهى، گسترش مهارت‌ها از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. Kothmale ثابت كرد كه مهارت استفاده از اينترنت و كامپيوتر در ميان جوامع روستايى وجود دارد. اين پروژه نشان داد كه شركت كنندگان، به ويژه نسل جوان خودشان اين مهارت را كسب مى‌كنند يا توسط آموزش به اين مهارت دست مى‌يابند.
محتوا نيز يكى از موضوعات مهمى بود كه Kothmale سعى كرد آنرا مورد توجه قرار دهد. در واقع موضوعات در web بايد به گونه‌اى باشد كه مورد توجه و نياز مردم روستا باشد و آنها بدون نياز به دانستن زبان بتوانند از آن استفاده كنند.
3- پروژة Kothmale نتايج مهمى در برداشت:
بررسى پروژه:
الف) ايستگاه راديويى در زمينه ارتباطات و سازماندهى با استفاده از كامپيوتر مجهزتر شد تا جايى كه بر حسب استاندارهاى منطقه، Kothmale مركز كامپيوترى و اينترنتى روستايى شد.
ب) ايستگاه راديويى اكنون به يك مركز اجتماعى چند منظوره تبديل شده است كه علاوه بر كلوپ شنوندگان داراى مركز اينترنت نيز مى‌باشد. ج) كارمندان و داوطلبان Kothmale مهارت‌هايشان را توسط تحقيق، شبكه‌ها و محتويات سايت‌ها افزايش مى‌دهند.
د) افراد اجتماع از مركز تلفن استفاده كرده و آگاهى و مهارتشان را به صورت مستقيم يا غير مستقيم در زمينه‌ى دستيابى به كامپيوتر و اينترنت افزايش مى‌دهند.
هـ) جوانان يكى از مهمترين قشرهاى اجتماع هستند، زيرا آنها قدرت و استعداد زيادى در كسب مهارت‌ها دارند و دور نما و آيندة يك كشور در دست جوانان آن كشور مى‌باشد. يكى از توانايى‌هاى پروژه‌ى Kothmale فراهم آوردن امكانات تحصيلى و شغلى براى جوانان است.
و) با دسترسى به اطلاعات زمينه براى نوآورى افراد روستا پيدا مى‌شود. مثلاً معلمان، دانش‌آموزان، كشاورزان و سايرين مى‌توانند از اينترنت براى تحقيقات استفاده كنند.
س) با اتصال ايستگاه راديويى به اينترنت برنامه‌هاى Kothmale غنى‌تر شد و نوع خاصى از برنامه‌هاى رايويى كه شبكه‌ى جهانى را به شنوندگان محلى مرتبط مى‌كند به وجود آمد.
از نتايج ديگر اين پروژه آن بود كه روستائيان توانستند در شغل خود پيشرفت زيادى كنند. همچنين جوانانى از اين طريق، توانستند شغلى براى خود پيدا كنند و همچنين دانش‌آموزانى كه از اين طريق توانستند تحصيلات خود را ادامه دهند، مؤيد اين مطلب است.
4- شاهکوه اولين روستاى اينترنتى ايران
بررسى پروژه:
اولين بار در تابستان 1379 روستاى شاهکوه از توابع شهرستان گرگان در استان گلستان به اينترنت متصل شد و نخستين صفحات وب در اين روستا بار شد. پس از آن، سايت اين روستا در اينترنت در همه جاى دنيا در دسترس بود و اطلاعات روستاى شاهکوه به عنوان ولين روستاى اينترنتى ايران، در دسترس ميليونها نفر از مردم جهان قرار گرفت. پس از افتتاح اينترنت در شاهکوه در اولين گام، حدود 500 نفر از اهالى و دانشجويان در کلاسهاى فشرده آموزش کامپيوتر و اينترنت شركت کردند. در گام بعدى سايت اينترنتى شاهکوه با آدرس www.shahkooh.com راه‌اندازى شد. تا كنون بيش از 900 هزار نفر از سايت شاهكوه بازديد كرده‌اند. كتابخانه مجازى روستاى قرن آباد در دو طبقه در حال ساخت است.
اين روستا محل قشلاق روستائيان شاهكوئى مى‌باشد كه با ساخت كتابخانه مجازى امكان دسترسى به اينترنت و خدمات كاربردى آنرا خواهند داشت. اين روستا در 20 كيلومتى شهرستان گرگان در استان گلستان قرار دارد. با اجراى پروژه‌هاى فوق اغلب جوانان اين دو روستا با رايانه و اينترنت آشنا شده و با تاسيس آموزشگاههاى شاهكوه رايانه و كهكشان رايانه عملاً ارائه خدمات فرهنگى و آموزشى را به شهروندان نيز شروع كرده‌اند.
اميد است همايش كاربرد فناورى اطلاعات و ارتباطات در روستا زمينة بررسى چالش‌هاى سر راه توسعه ICT در روستاهاى كشور را مورد نقد و بررسى قرار داده و شرايط لازم را براى توسعه منطقى، علمى و متناسب با تحولات جهانى فراهم نمايد تا روستائيان عزيز ما نيز بتوانند همراه با ساير جهانيان از امكانات خوب ICT استفاده نمايند.
دبير همايش كاربرد فناورى اطلاعات و ارتباطات در روستا
پژوهشكده الكترونيك دانشگاه علم و صنعت ايران
e-mail: ajalali@iust.ac.ir
