نام نویسنده: شهرام شریف
روز گذشته وزارت ارتباطات یک مرکز جدید دولتی با عنوان «مرکز توانمندسازی کسب و کارهای نوپا در حوزه IT» راه‌اندازی کرد. ایجاد این مرکز دولتی را می‌توان نخستین تلاش جدی وزارت ارتباطات برای حضور در فضای استارت‌آپی ایران ارزیابی کرد و هرچند احتمالا بنا بر ملاحظات، وزارت ارتباطات تصمیم گرفته در نام این مرکز از عنوان «کسب و کارهای نوپا» به جای «استارت‌آپ» استفاده کند چیزی که حداقل یک دهه است از ادبیات کسب و کار جهان رخت بربسته است.
دیگر بر کسی پوشیده نیست چرخه استارت‌آپی ایران امروزه به جریانی تبدیل شده که اجزای مختلفی را در خود دارد؛ از صدها رویداد هفتگی، ماهانه، محلی و کشوری گرفته تا شتاب‌دهنده‌ها، مربیان، سرمایه‌گذاران، استارت‌آپ‌ها و… نکته قابل‌توجه این چرخه در خصوصی بودن آن است هرچند در بخش‌های مختلف آن شاهد حمایت‌های دولتی (مثل سرمایه‌گذاری یا حمایت از برگزاری رویدادها) هم هستیم. بر اساس تعریف‌هایی که مدیران وزارت ارتباطات از این مجموعه نوپای دولتی ارائه داده‌اند، قرار است این مرکز یک حلقه واسط بین تمام حلقه‌هایی باشد که در این فضا وجود دارد و تاکید وزیر ارتباطات و معاونانش هم در این جلسه بر این بوده که این مرکز قرار نیست رقیبی برای بخش خصوصی در این عرصه باشد. هرچند جزییات برنامه‌های این مرکز در این جلسه بیان نشده اما چند ماموریتی که برای آن ذکر شده شامل برگزاری دوره‌های آموزشی، معرفی قابلیت‌های شتاب‌دهنده‌ها به صاحبان ایده و سرمایه‌گذاران، مشاوره‌های حقوقی به استارت‌آپ‌ها و … است. تمامی این تعاریف هم‌اکنون نیز در زمره وظایف شتاب‌دهنده‌های موجود (که تعداد آن در ایران به 12 می‌رسد) قرار دارد. به نوعی به نظر می‌رسد استراتژی‌های وزارت ارتباطات در ورود به این فضا به جای حمایت از نهادهای موجود یا حمایت از ایجاد نهادهای جدید (مثل شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد تخصصی) در ایجاد یک مرکز دولتی جدید تعریف شده است. به نوعی به نظر می‌رسد که وزارت ارتباطات به‌رغم تاکیدهای مکرر بر رقابت نکردن یا برعهده گرفتن وظایف بخش خصوصی، در عمل حرکتی در این جهت انجام داده است.
نمونه چنین استراتژی را سال‌ها پیش در ایجاد پارک‌های فناوری نیز شاهد بودیم. پارک‌های فناوری دولتی در همه این سال‌ها با استخدام افراد مختلف و افزودن به ابعاد بدنه دولت نتوانستند تجربه موفق کشورهایی چون هند را تکرار کنند و به مراکز اصلی رشد کسب وکار تبدیل شوند. بی‌سبب نیست طی یکی، دو سال اخیر موضوع ایجاد پارک‌های رشد خصوصی در دستور کار قرار گرفته است.امروزه در خود سیلیکون‌ولی یا در شهرهایی که اکوسیستم مشابهی را ایجاد کرده‌اند نیز اساسا چیزی به نام مرکز دولتی حمایت از کسب وکارهای نوپا یا استارت‌آپ وجود ندارد و اساسا دولت به دنبال نهادسازی جدید و حجیم‌تر کردن بدنه خود نیست و به جای آن اگر قرار بر حضوری بوده، بودجه یا امکانات دولت در خدمت تسهیل رشد استارت‌آپ‌ها قرار گرفته است. کسب و کارهای تازه‌کار تکنولوژی در ایران، توقعات‌شان از دولت کمک به رفع موانع رشد سریع است (چیزی که لازمه این جریان است) موانعی مانند معافیت مالیات بر فروش خدمات و محصولات اینترنتی به‌خصوص در سال‌های نخست (چیزی که طی روزهای اخیر باعث اعتراض بسیاری از دارندگان نماد اعتماد الکترونیکی شده) یا موضوعاتی مانند حل مشکل سربازی نیروی متخصص (موضوعی که از سوی معاونت علمی رئیس‌جمهوری تا اندازه‌‌ای پیگیری شده) همچنین تامین سرمایه کسب و کار (چیزی که مدیران وزارت ارتباطات گفته‌اند مرکز جدید قصد ورود به آن را ندارد).
منبع : دنیای اقتصاد
