بازار ديجيتال – هفته گذشته دومین ماهواره ساخت ایران در مدار زمین قرار گرفت. این ماهواره همزمان با ميلاد حضرت علي(ع) و با نام «رصد» با موفقيت در مدار زمين قرار گرفت. «رصد» نخستين ماهواره تصويربرداري ايران است كه تمامي مراحل طراحي، ساخت، تجميع، تست و آماده‌سازي آن در داخل كشور و توسط متخصصان داخلي صورت گرفته است.
برقراري ارتباط با ايستگاه‌هاي زميني، تصويربرداري از زمين و ارسال تصاوير به همراه اطلاعات تله‌متري به ايستگاه‌هاي زميني از مهم‌ترين ماموريت‌هاي اين ماهواره است. توپولوژي و ساخت ايستگاه‌هاي زميني ماهواره «رصد» به گونه‌اي طراي شده كه بيشترين دسترسي به ماهواره را جهت دريافت اطلاعات و ارسال فرامين كنترل فراهم كرده باشد.
اغلب زيرسيستم‌هاي اصلي يك ماهواره بزرگ در «رصد» وجود دارد كه از جمله مي‌توان به سيستم‌هاي مديريت توان، پانل‌هاي خورشيدي، كنترل وضعيت، محموله اكتيكي، GPS، مديريت داده و فرامين روي بورد، گيرنده و فرستنده روي بورد، فرستنده رنجينگ و كنترل دما اشاره كرد. «رصد» 3/15 كيلوگرم وزن داشته كه براي تزريق در مداري با ارتفاع 260 كيلومتر طراحي شده است و مي‌تواند در هر شبانه روز 15 بار به دور زمين بچرخد. به شکل کلی ارسال ماهواره‌هاي ملی علاوه بر کاربردهای علمی، اما کارکردهای مخابراتی و ارتباطی آنها بیشتر مورد توجه قرار مي‌گیرند.
چهار ايستگاه رهگيري، ايستگاه تله‌متري و فرمان، ايستگاه مركزي و ايستگاه متحرك، عمليات رهگيري، هدايت و كنترل و دريافت اطلاعات از ماهواره‌بر سفير «رصد» را برعهده دارند كه آنها نيز با موفقيت عمليات خود را انجام داده و به كار خود ادامه مي‌دهند.
بعد از ماهواره امید که دو سال پیش در مدار زمین قرار گرفته بود، رصد دومین ماهواره‌ای بود که به دست ایرانی‌ها ساخته و به فضا فرستاده شد. پیش از این ماهواره امید و درست زمانی که رضا تقی‌پور، وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات ریاست وقت سازمان فضایی را بر عهده داشت در مدار زمین قرار گرفت. ماهواره امید یک ماهواره تحقيقاتي بود و يك سري زيرسامانه‌هاي آزمايشي روي آن نصب شده بود.
پرتاب ماهواره‌هاي ايراني در دستور کار
پيش از این وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات با اشاره به رونمايي نمونه‌هاي مهندسي ماهواره «طلوع»، ماهواره دانشجويي «نويد علم و صنعت» و ماهواره «مصباح 2» و موتور ماهواره بر «سيمرغ» در سال گذشته اعلام كرده بود: به موازات فعاليت‌هاي صورت گرفته در زمينه طراحي و ساخت ماهواره، محققان ايراني در زمينه ملزومات پرتاب و دريافت اطلاعات ماهواره از جمله ساخت ماهواره بر و ايستگاه‌هاي زميني نيز تحقيقات گسترده‌اي را انجام م‌دهند كه در اين راستا ان‌شاءالله تا سال 1390 حداقل يك پرتاب ماهواره خواهيم داشت.
رضا تقي‌پور كه در آستانه 14 بهمن ماه، سالگرد پرتاب ماهواره ملي «اميد» و روز ملي «فناوري فضايي» سخن مي‌گفت در آن زمان خاطرنشان كرد: طراحي و ساخت ماهواره، فرآيندي طولاني است و در بهترين حالت در كشورهايي كه به صورت حرفه‌ا‌ي اين كار را انجام مي‌دهند، دو سال زمان مي‌برد. از اين رو هيچ كشوري ماهواره‌اي را نساخته كه در انبار خود نگه دارد تا پس از سفارش، فروخته شود، بنابراين همه ماهواره‌ها بنا بر سفارش ساخته مي‌شوند كه فرآيندي طولاني براي آماده شدن دارند.
تقي‌پور تصريح كرد: ايران هم از سال گذشته آماده‌سازي ماهواره‌هاي مختلف را در دستور كار قرار داده كه بنا بر زمان‌بندي يا جلوتر از زمان‌بندي، نمونه‌هاي مهندسي آن آماده شده كه امسال رونمايي مي‌شود.
رونمايي از سه ماهواره ايراني
در سال گذشته و همزمان با روز ملي فناوري فضايي نمونه‌هاي مهندسي سه ماهواره «طلوع»، ماهواره دانشجويي «نويد علم و صنعت» و ماهواره «مصباح 2» رونمايي شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آن زمان و درباره این ماهواره‌ها عنوان داشت: در حال حاضر مراكز طراحي اين سه ماهواره در حال ساخت نمونه‌هاي پروازي هستند كه بعضا زيرمجموعه‌هاي اين مراكز نمونه‌هاي پرواي را ساخته كه برخي از آنها آزمايش شده يا در حال آزمايش است؛ بنابراين وقتي كه فرآيند تجميع نمونه‌هاي پروازي كامل شود، ماهواره براي پرتاب آماده مي‌شود. تقي‌پور با تاكيد بر اينكه براي پرتاب ماهواره به پيش‌نيازهاي ديگري هم نياز است، خاطر نشان كرد: از جمله آنها آماده شدن ماهواره بر، ايستگاه‌هاي زميني و كنترل است كه در صورت مهيا شدن همه اين مجموعه يك پرتاب امكان‌پذير خواهد شد و ما نسبت به پرتاب «ماهواره ملي اميد» خوشبختانه دير نكرده‌ايم و ان‌شاءالله وعده‌هايي كه قبلا در خصوص پرتاب ماهواره داده شده است، سر موقع انجام خواهد شد و قطعا در سال 1390 پرتاب ماهواره خواهم داشت، اما نوع ماهواره هنوز مشخص نشده است.
ورود ایران به باشگاه فضایی
ایران پیش از این و با پرتاب ماهواره امید فعالیت فضایی خود را به شکل جدی تر از قبل آغاز کرده بود. هر چند که پیش از این نیز کشورمان برای پرتاپ ماهواره و قرار گرفتن آنها در نقاطی که از سال‌ها قبل در اجاره ایران قرار داشت، فعالیت‌هایی را آغاز کرده بود (ماهواره‌های زهره و مصباح). فعالیت‌هایی که البته هنوز و به دلیل مشکلاتی که عموما توسط پیمانکاران پروژه سر راه ایران قرار مي‌گیرد هنوز به سر انجام نرسیده اند. اما به هر حال دو سال بعد از پرتاب امید، یعنی همین چند روز پیش رصد دومین ماهواره ایران در مدار زمین قرار گرفت. در فاصله زمانی این دو پرتاب نیز مقامات فضایی کشورمان برنامه‌هاي به تصویب رسیده در بخش فضایی کشور را تدوین و اعلام کرده بودند.
ساخت ماهواره مشترک با کشورهای اسلامی
از جمله برنامه‌های مورد نظر مسوولان دولتی مي‌توان به ساخت ماهواره‌ای مشترک در بین کشورهای اسلامی اشاره کرد. رضا تقی‌پور، وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات که خود در زمان پرتاب امید در کسوت ریاست سازمان فضایی قرار داشت، در خصوص طرح ساخت ماهواره مشترك كشورهاي اسلامي گفته بود: بحث ماهواره مشترك كشورهاي اسلامي با نام «بشارت» در اجلاس سازمان كنفرانس اسلامي مطرح شد و كشوراي اسلامي اظهار علاقه كردند و به دنبال آن، ايران تعريف ماموريت و مشخصات اوليه آن را تدوين كرده و به صورت نامه چرخشي براي كشورهاي اسلامي ارسال كرد و گام‌هاي بعدي اين است كه كشورها بايد آن را مطالعه كرده و با نيازمندي‌هاي خود تطبيق دهند و طي جلسات كارشناسي، تعريف ماموريت‌ها نهايي شده تا بر اساس آن گام‌هاي بعدي طراحي و مراحل ساخت صورت گيرد.
وي خاطرنشان كرد: براي انجام پروژه‌هاي گران‌قيمت، مشاركت كشورهاي مختلف لازم است به طوري كه عمده برنامه‌هاي فضايي كشورهاي اروپايي در قالب سازمان فضايي اروپا (اسا) انجام مي‌شود كه بدين معني است كه كشورهاي اروپايي با اين هه پيشرفت در دانش و ثروت به تنهايي قادر به انجام پروژه‌هاي بزرگ فضايي نيستند و اين ضرورت وجود دارد كه به دلايل اقتصادي ما هم همكاري‌هاي منطقه‌اي داشته باشيم و البته يكي از اهداف اساسي ما اين است كه فناوري ماهواره در خدمت كشورهاي اسلامي باشد و ماهواره‌هاي مورد نياز كشورهاي اسلامي را طراحي كرده و براي آنها پرتاب كنيم.
تقی‌پور تاکید کرده بود: ماهواره «بشارت» به عنوان گام اول اين كار بحث بسيار خوبي است و با اظهار علاقه كشورهاي اسلامي يقين داريم در اين بحث مشاركت خواهند داشت. البته معمولا ابتدا يك قالب كلي اعلام مي شود و پس از اينكه طراحي مفهومي نهايي شد، مشخصا به صورت مفهومي تعيين شده، سپس طراحي اوليه انجام مي‌شود و در نهايت طراحي جزئي صورت مي‌گيرد.
ماهواره‌هاي فراموش شده
اما همانطور که گفته شد آغاز فعالیت‌هاي فضایی ایران به پیش از پرتاب این دو ماهواره باز مي‌گردد؛ یعنی زمانی که ایران برای استفاده از دو نقطه تحت اختیار خود در فضا تصمیم به سفارش ساخت ماهواره‌هاي مخابراتی مي‌گیرد. ماهواره زهره که کار ساخت آن در زمان وزارت معتمدی به روس‌ها واگذار شد و ماهواره مصباح که قرار بود ایتالیایی‌ها آن را برای ایران ساخته و به فضا پرتاب کنند.
اما ساخت و ارسال این دو ماهواره به فضا همواره از سوی پیمانکارانش به تعوق مي‌افتد. دو ماهواره‌ای که قرار بود سال‌هاي پیش از این به فضا ارسال شوند و شاید همین بدقولی‌هاي پیمانکاران باشد که باعث شد ایران خود در این عرصه وارد شود. اما به هر حال مسوولان ذی‌ربط در پاسخ به سرنوشت این دو ماهواره همچنان عنوان مي‌کنند که فرآیند ساخت این دو ماهواره توسط پیمانکاران خارجی ادامه دارد.
منبع : دنیای اقتصاد
