دانشمندان با استفاده از پیشرفته‌ترین رادیوتلسکوپ‌ها، به کشف «جهانی با نور کم و محو » پرداخته‌اند که پر از ساختارهای دایره‌ای عجیب و غیرمعمول است. این تحقیقات که توسط تیمی از محققان استرالیایی انجام شده، نشان‌دهنده طبقه‌ای کاملاً جدید از اجرام کیهانی است.
میروسلاو فیلیپوویچ، ستاره‌شناس دانشگاه وسترن سیدنی، در مقاله‌ای برای The Conversation توضیح داده است که این جهان جدید شامل منابع رادیویی بسیار کم‌نور است که تاکنون دیده نشده بودند. با مشاهده آسمان از طریق تلسکوپ‌هایی که به‌جای نور، امواج رادیویی را ثبت می‌کنند، ساختارهای دایره‌ای فراوانی ظاهر می‌شوند.
نقش پیشرفته‌ترین رادیوتلسکوپ‌ها در کشف این اجرام
این پژوهش‌ها با استفاده از رادیوتلسکوپ کیلومتر مربعی استرالیا (ASKAP)، شامل ۳۶ آنتن قدرتمند، و رادیوتلسکوپ MeerKAT آفریقای جنوبی، متشکل از ۶۴ آنتن، انجام شده است. تلسکوپ ASKAP به‌ویژه، در پروژه نقشه تکاملی کیهان (EMU) که از سال ۲۰۲۲ آغاز شده، نقش کلیدی ایفا می‌کند و هدف آن ثبت تمامی منابع رادیویی در آسمان جنوبی است.
کشف ستارگان و پدیده‌های کیهانی جدید
از جمله کشفیات مهم این تلسکوپ‌ها، شناسایی دو ستاره وُلف-رایه (Wolf-Rayet) به نام‌های Kýklos و WR16 است. این ستارگان، که جرمی حدود ۲۵ برابر خورشید دارند، در مراحل پایانی عمر خود قرار گرفته‌اند. آن‌ها جرم خود را به‌سرعت از دست داده و پوسته‌هایی بسیار درخشان تشکیل می‌دهند که نورشان میلیون‌ها برابر خورشید است. اما با رسیدن به زمین، این نور بسیار کم‌فروغ می‌شود و به‌دلیل عمر کوتاه این ستارگان، مشاهده آن‌ها بسیار نادر است.
فیلیپوویچ و همکارانش توضیح می‌دهند که:
“در این اجرام، جریان‌های قبلی مواد، فضای اطراف ستاره را پاک کرده‌اند و به این ترتیب، فوران‌های جدید می‌توانند به‌طور متقارن در تمام جهات گسترش یابند. این کُره از مواد ستاره‌ای، به‌صورت یک دایره ظاهر می‌شود.”
کشف بقایای ابرنواخترها و پدیده‌های نادر کیهانی
تصاویر رادیویی جدید همچنین بقایای ابرنواخترها را شناسایی کرده‌اند؛ این بقایا از گازها و مواد باقی‌مانده از انفجار یک ستاره عظیم‌الجثه تشکیل شده‌اند.
ASKAP توانسته یکی از این بقایای خاص را شناسایی کند که به‌نام Teleios شناخته می‌شود. این بقایا تقریباً به‌شکل یک دایره کامل هستند، چیزی که در کیهان بی‌نظم بسیار نادر است. به گفته دانشمندان، این کشف به آن‌ها کمک می‌کند به درک بهتری از نحوه انفجار ابرنواخترها و انرژی آزاد شده در این رویدادهای عظیم کیهانی برسند.
کشف شگفت‌انگیز: حلقه‌های رادیویی عجیب (ORCs)
اما مرموزترین کشف اخیر، کشف طبقه‌ای کاملاً جدید از اجرام کیهانی است که به آن‌ها “حلقه‌های رادیویی عجیب” (Odd Radio Circles – ORCs) گفته می‌شود. همان‌طور که از نامشان پیداست، این اجرام فقط در طول‌موج‌های رادیویی قابل مشاهده هستند و به‌طرز غیرقابل تصوری عظیم‌اند. برخی از این حلقه‌ها آن‌قدر وسیع هستند که کهکشان‌های کامل را در مرکز خود قرار می‌دهند و برخی دیگر، ۱۰ برابر کهکشان راه شیری قطر دارند.
قدمی به‌سوی نسل بعدی کاوش‌های کیهانی
فیلیپوویچ معتقد است که این تازه آغاز اکتشاف قسمت های کم نور و محو کیهان است. رادیوتلسکوپ‌های ASKAP و MeerKAT به‌عنوان گام‌های اولیه در مسیر ساخت و راه‌اندازی بزرگ‌ترین رصدخانه رادیویی تاریخ، یعنی رصدخانه کیلومتر مربعی (SKA)، محسوب می‌شوند که پس از تکمیل، تحولی عظیم در درک کیهان ایجاد خواهد کرد.
