جاوااسکریپت، زبان برنامهنویسی که به عنوان یکی از ارکان اصلی اینترنت شناخته میشود، امسال ۳۰ ساله شد. این زبان ابتدا در دسامبر ۱۹۹۵ توسط دو شرکت بزرگ فناوری، Netscape Communications و Sun Microsystems، معرفی شد. هدف از توسعه این زبان، ایجاد تعاملات سادهتر در وبسایتها بود. برندان آیک، توسعهدهندهای که مأمور ایجاد این زبان شده بود، در یک دوره فشرده دهروزه نمونه اولیهای را برای مرورگر Netscape طراحی کرد. این نمونه اولیه، که ابتدا “Mocha” نام داشت، در نسخه Netscape 2.0 به “LiveScript” تغییر نام داد و در نهایت، پس از توافق Netscape و Sun، به جاوااسکریپت تغییر نام یافت.
جاوااسکریپت در ابتدا یک زبان ساده و محدود بود، اما در طول سه دهه گذشته به یکی از پرمصرفترین و پراستفادهترین زبانهای برنامهنویسی جهان تبدیل شده است. بر اساس نظرسنجیهای پلتفرم Stack Overflow، این زبان در سال ۲۰۲۵ همچنان با سهم ۶۶ درصدی، محبوبترین زبان برنامهنویسی دنیاست و از زبانهایی مانند HTML، SQL و Python پیشی گرفته است. اکنون تقریباً ۹۹ درصد از وبسایتها از نسخهها یا مشتقات جاوااسکریپت استفاده میکنند، که این نشاندهنده اهمیت بیچونوچرای آن در دنیای دیجیتال است.
جاوااسکریپت با الهام از زبان جاوا طراحی شد، اما برخلاف تصور عمومی، شباهت بسیار کمی به آن دارد. برندان آیک برای طراحی این زبان از ساختارهای سینتکسی جاوا استفاده کرد، اما جاوااسکریپت به طور کامل برای ایجاد تعاملات در مرورگرها و وبسایتها طراحی شده بود. در حالی که جاوا اپلتها به مرور از دنیای وب حذف شدند، جاوااسکریپت به پلتفرمی فراتر از وب گسترش یافت و اکنون در سرورها، اپلیکیشنهای موبایل و حتی نرمافزارهای دسکتاپ نیز استفاده میشود.
این موفقیت عظیم جاوااسکریپت بدون چالش نبوده است. در دهه ۹۰، رقابت بین مرورگرها و شرکتهای بزرگ فناوری منجر به ایجاد نسخههای متعددی از این زبان شد. برای مثال، مایکروسافت نسخهای به نام JScript برای اینترنت اکسپلورر توسعه داد که باعث ناسازگاری مرورگرها و اختلافات فنی زیادی شد. حتی بیل گیتس، مدیرعامل وقت مایکروسافت، از تغییرات مداوم جاوااسکریپت شکایت داشت و این موضوع را یکی از عوامل ایجاد مشکلات برای توسعهدهندگان دانست.
نسخه اولیه جاوااسکریپت، که در مارس ۱۹۹۶ منتشر شد، به سرعت در دنیای وب گسترش یافت و به یکی از ابزارهای اصلی توسعهدهندگان تبدیل شد. جاوااسکریپت اکنون توانسته است نقش مهمی در ایجاد وبسایتهای تعاملی، بازیهای آنلاین، اپلیکیشنهای تحت وب، و حتی هوش مصنوعی ایفا کند. این زبان همچنین در پلتفرمهایی مانند Node.js به سرورها راه پیدا کرده و دنیای توسعه نرمافزار را کاملاً متحول کرده است.
تأثیر جاوااسکریپت بر دنیای فناوری بیسابقه بوده است. از روزهای اولیه که به عنوان یک ابزار ساده در مرورگر Netscape معرفی شد تا امروز که ستون اصلی اینترنت است، جاوااسکریپت نشان داده که چگونه یک ایده ساده میتواند به انقلابی بزرگ در دنیای دیجیتال تبدیل شود. این زبان نهتنها اینترنت را زنده نگه داشته، بلکه آن را به یکی از مهمترین ابزارهای زندگی مدرن تبدیل کرده است.
