سرنوشت محتوم «لایک» ها در شبکه های مجازی

مفهوم «ارزش» در دنیای آنلاین و مجازی، این روزها قابل شمارش است. ارزش یک فرد، یک ایده، یک جنبش، یک عکس یا توییت، همگی از طریق یک سری اَعمال به خصوص مانند لایک، ریتوییت(بازنشر توییت)، به اشتراک گذاری(Share)، تعداد فالوور یا دنبال کنندگان، تعداد Views یا تماشا، تعداد پاسخ و موارد این چنینی محک زده می‌شود.

زمانی که اکثر موارد فوق الذکر، همگی در یک پست جمع می‌شود، ارزش بسیار بیشتری نیز ایجاد می‌کند. یک ویدیو در یوتیوب با 100 هزار ویو(یعنی 100 هزار بار کلیک و تماشا)، ارزشی بسیار بیشتر از ویدیویی با 10 بار ویو دارد. با وجود اینکه این روزها حتی می‌توان تعداد ویو و لایک را با پرداخت مبلغ نه چندان زیادی خریداری کرد، بازهم از ارزشمندی این فاکتورها کم نمی‌شود.

تمام این موارد، جزو تاکتیکی محسوب می شود که شرکت‌ها برای دوباره باز گرداندن مشتریان و کاربران طراحی کرده‌اند. تاکتیک‌هایی که با گذشت مدت زمانی، با انتقادهایی روبرو شده است زیرا از دید بسیاری، سلامت اینترنت و بالطبع جامعه را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

Whitney Phillips یک محقق/پروفسور رسانه در دانشگاه Syracuse University است. وی معتقد است که در دنیای اینترنت، شاخص‌هایی که برای ارزش گذاری انتخاب شده-مانند ویو، ریتوییت یا لایک- از نیروهای محرک اصلی رادیکالیزه شدن در جامعه محسوب می‌شوند. یک کاربر می‌تواند توسط مطالبی که مشاهده می‌کند، دگرگون شود و یک فردی که مطالب را به اشتراک می‌گذارد نیز با توجه به نحوه بازخورد مطالب خود از سوی کاربران، تغییر می‌کند. این تغییرات در بسیاری از مواقع در زندگی واقعی فرد نیز تاثیر گذاشته و سبک و سیاق زندگی و حتی دید وی را دگرگون می‌کند.

طی سال‌های اخیر، با افزایش موج نگرانی‌ها از پدیده نوظهور اعتیاد مجازی ، شرکت‌های بزرگ مانند فیس بوک یا اینستاگرام(که زیرمجموعه فیس بوک است)، توییتر و یوتیوب تلاش کرده‌اند تا تاکید به روی این معیارهای دروغین محبوبیت(که حالا جا افتاده‌تر از قبل نیز شده) را کمتر کنند و کاربران را به سمت درگیری سالم‌تر با دنیای مجازی سوق دهند. این تلاش‌ها باعث شد مفهوم جدیدی زاده شود که در دیکشنری‌ها نمی‌توان برای آن معنی مشخصی پیدا کرد: demetrication یا به عبارتی« معیار اندازه گیری زدایی».

از آنجاییکه بسیاری از کاربران علاقه‌ای ندارند که ابزارهای اصلی شهرت‌های بادآورده خود را یک شبه از دست دهند، بدون شک از این استراتژی استقبال نخواهند کرد و همین چالش باعث می‌شود که صاحبان پلت‌فرم‌ها مجبور شوند بیشتر تلاش کنند تا کاربران را به نوعی «سم زدایی» کنند و اعتیادی که خود باعث آن شده‌اند را در این کاربران درمان کنند.

طی سال‌های اخیر، حتی خبرهای کوچکی از اقداماتی مانند حذف لایک، بسیاری از کاربران را مشوش کرد. جک دورسی، رئیس توییتر، چندی پیش مقوله حدف دگمه لایک را مطرح کرد که با برخورد شدیدی از سوی کاربران موجه شد و حتی بسیاری از کاربران تهدید کردند که از این پلت فرم خارج خواهند شد. بسیاری این ایده را مورد انتقاد قرار دادند و تمام این جنجال‌ها در حالی بود که توییتر حتی یک خبر رسمی در این باره منتشر نکرده بود.

در ماه مارس امسال، توییتر اقدام دیگری انجام داد که بازخورد مشابهی داشت. این شرکت، نمونه‌ای اولیه از نسخه‌ی از اپلیکیشن توییتر منتشر کرد که« little t» نام دارد و در آن، دگمه‌های لایک و کامنت، به صورت پنهان طراحی شده‌اند. این فرمت باعث می‌شد که کاربران، بیشتر به روی اصل مطلب منتشر شده تمرکز کنند و ارزش گذاری پُست، بر اساس و لایک و کامنت کمتر شود.

در اپلیکیشن little t، تنها کاربرانی که روی توییت مدنظر کلیک می‌کردند می‌توانستند گزینه‌های لایک یا کامنت را ببینند اما این قابلیت تا به امروز نتوانسته به نسخه اصلی برنامه ورود کند زیرا با برخورد شدید کاربران عصبانی روبرو شد تا حدی که شرکت مجبور شد بیانیه‌ای منتشر کرده و اعلام کند که این قابلیت صرفا یک آزمایش بوده است.

طی ماه‌های گذشته، این قابلیت برنامه little t، هنوز هم در بین کاربران این پلت فرم وجود دارد و نتیجه‌های مختلفی در پی داشته است. سخنگوی توییتر تایید کرده که مشخص شده چنین قابلیتی باعث می‌شود کاربران کمتر درگیر شوند، اتفاقی که ظاهرا با مذاق بسیاری از کاربران خوش نمی‌آید.

سازنده دیگر شبکه‌های اجتماعی نیز در راستای کم رنگ‌تر کردن ابزارهای ارزش گذاری متریک، اقداماتی کرده‌اند مانند اینستاگرام. در ماه می، اینستاگرام تعداد لایک‌های پست کاربران کانادایی را مخفی کرد. این استراتژی مخفی کردن لایک در چند کشور دیگر مانند ایرلند، ایتالیا، ژاپن، برزیل، استرالیا و نیوزیلند نیز اعمال شد. این شرکت می‌گوید که این تغییر باعث می‌شود کاربران به روی محتوای مطالب به اشتراک گذاشته شده تمرکز کنند و رقابت «لایکی» کم رنگ شود. چنین اقدامی باعث می‌شود شرکت‌هایی که لایک فیک یا تقلبی می‌فروشند نیز از دور خارج شوند.

اما کاربران این شبکه نیز به این تغییر روی خوشی نشان ندادند. شکایت‌ها، با افزایش کشورهایی که لایک‌ها در آن مخفی شدند، شدت پیدا کرد و بسیاری مدعی شدند که این کار به ضرر اینفلوئنسرها( افراد تاثیر گذار مجاز) خواهد بود.

حالا سیکل جدید از اوایل ماه جاری آغاز شده و فیسبوک و یوتیوب نیز به زودی چنین کاری را با دگمه‌های لایک خود خواهند کرد. یوتیوب در ماه می امسال اعلام کرد که قصد دارد به جای گزینه نمایش تعداد دقیق فالوور، از فرمت جدیدی استفاده کند( مثلا 4.2M سابسکرایبر به جای 4,203,999). این خبر نیز بسیاری از یوتیوبرها را ترساند. کاربران، در ماه می از طریق پلت فرم توییتر و یوتیوب، اعتراض خود را به این استراتژی جدید اعلام کردند. به حدی که کمپینی با هشتگ حمایت از موضوع، ترند شد. یوتیوب در آخر مجبور شد که اعلام کند این مخفف سازی تعداد کاربر، برای یکپارچه شدن پلت فرم انجام می‌گیرد و اعلام کرد که این تغییر از ماه آگوست(مرداد ماه) رسما فعال می‌شود، که تا به امروز خبری از آن نبوده است.

بیست و نهم آگوست، یوتیوب خیلی بی سر وصدا اعلام کرد که این تغییر از ماه سپتامبر(شهریور ماه) به صورت آهسته به کاربران معرفی می‌شود ولی هنوز هم اثری از آن نمی‌بینیم. این شرکت دلیل دیگری نیز برای این تغییر معرفی کرده: سلامت کاربران.

یوتیوب در پُستی وبلاگی اعلام کرد:« جدا از یکپارچه سازی فضای پلت فرم، این تغییر می‌تواند از استرس یوتیوبرها بکاهد. ما امیدواریم که پنهان کردن آمار دقیق تعداد دنبال کننده‌گان، یوتیوبرها را تشویق کند که بیشتر به روی محتوای مطالب خود تمرکز کنند و تاکید کمتری به روی «اعداد» داشته باشند.»

پروفسور Phillips معتقد است که معیار اندازه گیری زدایی یا demetrication اگر درست انجام شود می‌تواند انقلابی در صنعت شبکه‌های مجازی ایجاد کند.

اگر بخواهیم واقع بین باشیم، کاربران عملا چاره‌ای ندارند که با استراتژی جدید سازگار شوند. کاربران یوتیوب تنها به دلیل اینکه بهترین ابزار رقابت خود را از دست می‌دهند، این پلت فرم را ترک نمی‌کنند. همیطنور اینفلوئنسرهای اینستاگرام یا معتادان توییتر یا حتی کاربرانی که هنوز در فیس بوک مانده‌اند، زیرا جایی ندارند که به آنجا کوچ کنند.