تلگرام : فیلترینگ یا اختلال

نام نویسنده: سونیتا سراب پور

«وزارت ارتباطات خواستار جاسوسی و سانسور این شبکه شده اما تلگرام این درخواست‌ها را نادیده گرفته است.» این توییتی است که در آخرین ساعت‌های روز سه‌شنبه پاول دورف، موسس روسی شبکه پیام‌رسان تلگرام درحساب توییتر خود منتشر کرد. بنیانگذار تلگرام در چند توییت دیگر خود هم از مکاتبه با شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات خبر داد و مدعی شد که در این ایمیل‌ها از او خواسته شده اطلاعات شهروندان را در اختیار این شبکه قرار دهند در غیر این صورت این شبکه فیلتر خواهد شد. مدیر تلگرام همچنین گفت که به دنبال این ایمیل‌ها اختلالات گسترده‌ای در دسترسی ایرانیان به تلگرام به وجود آمده است.

ببینید: لیست کانال‌های رسمی تلگرام

صحبت‌های مدیر شبکه تلگرام خیلی زود در فضای مجازی و از جمله در خود تلگرام بین کاربران دست به دست شد و تنها چند ساعت بعد محمود واعظی، وزیر ارتباطات در جمع خبرنگاران حاضر شد و روایت دیگری را از ایمیل‌های این وزارتخانه و شبکه تلگرام مطرح کرد. واعظی گفت: ما هیچ نامه‌ای مبنی بر درخواست جاسوسی از شهروندان برای تلگرام نفرستادیم اما طی روزهای اخیر مکاتباتی با این شرکت داشتیم تا استیکرها و کانال‌های غیراخلاقی را که قبلا این شبکه برای ایرانیان مسدود کرده بود و اخیرا دوباره باز شده را مسدود کند.

بخوانید:  موسس تلگرام وزارت ارتباطات را متهم کرد

واعظی گفت: ما به تلگرام گفتیم که اگر نتوانید جلوی این استیکرها و فیلم‌ها را بگیرید ما هم نمی‌توانیم جلوی فیلترینگ این شبکه را که از سوی کمیته تعیین مصادیق تعیین می‌شود را بگیریم. وزیر ارتباطات گفت ما تصمیمی برای فیلترینگ تلگرام نگرفته‌ایم و اساسا وزارت ارتباطات فقط مجری است و نه تصمیم‌گیر، ضمن اینکه از روز نخستی که من در این وزارتخانه مشغول به کار شدم جلوی فیلترینگ بیشتر شبکه‌های اجتماعی را گرفته‌ام. به گفته وزیر ارتباطات این مکاتبات با اختلالات شدید اینترنت طی روزهای اخیر مصادف شده و ظاهرا مدیران تلگرام تصور کرده‌اند فقط این اختلالات مربوط به آنهاست و ما دستور به فیلترینگ داده‌ایم این در حالی بود که مشکل اینترنت کلی بوده و همه شبکه‌های اجتماعی از جمله تلگرام دچار اختلال شده‌اند. واعظی همچنین در پاسخ به این پرسش «دنیای اقتصاد» که اگر تلگرام استیکرهای غیراخلاقی را حذف نکند آیا امکان فیلترش وجود دارد گفت که ما فقط یک نماینده در کمیته فیلترینگ داریم و نمی‌توانیم در این مورد نظر بدهیم اما اگر شبکه‌ای قرار باشد محتوای غیراخلاقی داشته باشد من به نماینده خود در کمیته فیلترینگ حتما می‌گویم رای به بسته شدن آن سایت یا شبکه بدهد. واعظی اظهار نظر موسس تلگرام در خصوص درخواست وزارت ارتباطات برای جاسوسی از کاربران ایرانی را ناشیانه دانست و تاکید کرد: به هیچ عنوان این موضوع به وزارت ارتباطات ربطی ندارد و دولت نیز بزرگ‌ترین مدافع حریم خصوصی ملت است و ما اعتقاد داریم که حریم خصوصی افراد در اینترنت و موبایل باید حفظ شود، اما اگر روزی بر حسب حکم قاضی قرار باشد به اطلاعاتی دسترسی پیدا شود، این موضوع هیچ ارتباطی به وزارت ارتباطات و تصمیم‌گیری دولت ندارد.

رئیس‌جمهوری و دستور تسهیل دسترسی به شبکه‌های اجتماعی 

ایجاد اختلال در شبکه تلگرام در حالی رخ داده است که حسن روحانی رئیس‌جمهوری در جلسه اخیر خود (شنبه25 مهر) در شورای عالی فضای مجازی با صراحت کامل خواستار تسهیل دسترسی کاربران ایرانی به شبکه‌های اجتماعی شده بود. اما حالا منتشرشدن خبر درخواست کنترل کاربران ایرانی روی شبکه تلگرام توسط مسوولان دولتی آن هم به صورت رسمی از سوی موسس این پیام رسان روسی، انتقادها و شبهات گوناگونی را به وجود آورده است. روز گذشته اکثر کاربران در شبکه‌های اجتماعی مختلف با انتقاد از این تصمیم دولت خواستار پاسخگویی وزارت ارتباطات در این زمینه شدند و این اقدام دولت را خلاف اصول اساسی دولت یازدهم در زمان تشکیل آن دانستند. این گروه از کاربران با اشاره به تدوین پیش نویس حقوق شهروندی در دولت یازدهم، محدودیت در تلگرام را در تضاد با جریان آزاد اطلاعات و وعده اولیه دولت برای رفع فیلترینگ سایت‌های اینترنتی عنوان کرده‌اند. حتی کار تا به راه‌اندازی یک کانال برای پاسخگویی واعظی وزیر ارتباطات در تلگرام نیز پیش رفت و هشتگی برای پاسخگویی واعظی نیز درست شد. تلگرام به علت سرعت، امنیت و فضای ذخیره‌سازی بالا در حال حاضر رایج‌ترین پیام‌رسان در بین ایرانی‌ها محسوب می‌شود که هر روز بر تعداد کاربران و طرفدارانش افزوده می‌شود. اما فعالیت این شبکه پیام‌رسان اینترنتی در ایران بدون حاشیه نبوده و تا کنون بارها از سوی مقامات مختلف دولتی تهدید به فیلترینگ شده است.

بخوانید:‌ تلگرام در آستانه فیلتر شدن

در واقع زمزمه در خصوص فیلتر شدن تلگرام طی چند ماه اخیر و جایگزین شدن این پیام‌رسان به جای وایبر بارها شنیده شده است. اما اولین بار وقتی تلگرام مورد توجه برای فیلتر شدن از سوی مسوولان کمیته فیلترینگ قرار گرفت که عده‌ای از کاربران اقدام به ساخت استیکر‌های غیراخلاقی روی این پیام رسان اینترنتی کردند. با این اتفاق بسیاری فیلتر شدن این شبکه پیام‌رسان را در کشور قطعی عنوان کردند و حتی کند شدن این شبکه را در مقطع زمانی به فیلترینگ هوشمند ارتباط دادند. اما وزیر ارتباطات در گفت و گویی صراحتا فیلترینگ این شبکه را رد و اعلام کرد: هیچ برنامه‌ای برای محدودسازی شبکه‌های اجتماعی نداریم و به کاربرد این شبکه‌ها در زندگی روزمره واقفیم و طی این مدت همواره پیگیر تداوم فعالیت شبکه‌های اجتماعی نیز بوده ایم. در ضمن از کاربران عزیز تقاضا دارم تا حصول اطمینان نسبت به یک خبر، از انتشار و ارسال آن در شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی خودداری کنند تا این‌گونه شایعات کمتر فضای نشر در جامعه داشته باشند. به دنبال این اظهار نظر نیز چندی بعد واعظی از مذاکره با مدیران تلگرام و ایجاد محدودیت در ساخت استیکر توسط کاربران ایرانی خبر داد. بعد از این اتفاق تا کنون تلگرام از تیغ فیلترینگ کشور در امان مانده است و طی چند ماه گذشته نیز اختلال و کندی در این شبکه را موسسان آن به گردن گرفته‌اند.

محمدرضا فرنقی زاد – مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات 

وزارت ارتباطات هیچ کاری انجام نداده است و هیچ نقشی در اختلال تلگرام ندارد. وقتی این نرم افزار خارجی مشکل پیدا می‌کند می‌گویند تقصیر وزارت ارتباطات است در صورتی که اصلا چنین موضوعی صحت ندارد. از دیشب ساعت 12 تا صبح به من زنگ می‌زنند علت را جویا می‌شوند در صورتی که این نرم‌افزار خارجی است به وزارت ارتباطات ربطی ندارد. توییت مدیر تلگرام شاید فتوشاپ باشد ولی اگر ثابت شود مدیر تلگرام چنین حرفی زده رسما بررسی می‌کنیم. (خبرگزاری میزان)

اگر تلگرام فیلتر شود

به دنبال اختلالات هفته گذشته تلگرام و ادعاهای بنیانگذار این شبکه اجتماعی بسیاری از کاربران ایرانی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و بار دیگر بحث فیلترینگ تلگرام به یک بحث جدید در فضای رسانه‌ای تبدیل شد. نظر برخی صاحب‌نظران و فعالان را در این باره می‌خوانید:

خسرو نورمحمدی –  دبیر کانون دانش‌آموختگان دانشگاه شهید بهشتی

فضای تلگرام چیزی جدا از فضای جامعه امروز نیست و مشکل بخش دولتی ما این است که در مواجهه با تکنولوژی‌های جدید آمادگی قبلی ندارد. من معتقدم فضای تلگرام در ایران در میان مدت (حدود یک سال ) به سود گروه‌‌های مذهبی، گروه‌‌های تخصصی و طنز خواهد بود. چراکه آدم‌هایی که چنین محتواهایی را می‌پسندند در جامعه بسیارند و تلگرام فضایی را فراهم می‌کند که این افراد دور هم جمع شوند. ممکن است حتی در کوتاه‌مدت معدود گروه‌های غیراخلاقی یا مشکل‌دار در این شبکه هنوز فعال باشند اما طی یک سال این نوع کانال‌ها حذف خواهند شد چون عرف جامعه آن را نمی‌پذیرد و کسانی که در تلگرام هستند هم از همین جامعه هستند. دولت به جای محدودسازی تلگرام باید روی معرفی کانال‌های خوب تلگرام به همه مردم تلاش کند.

احمد توکلی – استاد ارتباطات

ما باید بپذیریم که رسانه‌های جدید و اپلیکیشن‌های جدید در حال گسترشند و هم معایب و هم مزایا را با هم دارند اما مدل برخورد با این رسانه‌ها اگر به صورت منع کامل باشد حساسیت ایجاد می‌کند . خود من توسط دانشجویانم به گروه‌های مختلف تلگرامی دعوت شدم و خیلی از آنها را ترک کرده‌ام و در مجموع بیشتر از چند پست در آنها نگذاشته‌ام اما مشخص است این شبکه‌ها حالا کاربران زیادی دارد و معتقدم باید آنها را مدیریت کرد. برخورد ایجابی به هیچ‌وجه پسندیده نیست و تاثیر مناسبی هم ندارد.

رضا‌هاشمی – بنیانگذار پرشین بلاگ 

به خاطر دارم که در خلأ قوانین جرایم رایانه‌ای یکی از کابوس‌های من مسدود شدن

پرشین بلاگ و مواجهه با شرایط پیش‌بینی نشده قانونی یا فراقانونی بود. خوشبختانه اکنون قوانین تدوین شده و دادگاه‌های تخصصی جرایم رایانه‌ای و همچنین کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه وجود دارند و حدود فعالیت‌های قانونی خدمات و پایگاه‌های اینترنتی در کشور مشخص است. این موجب شده که ریسک سرمایه‌گذاری هم کمتر شده و شاهد تعداد زیادی از شرکت‌های نوپای اینترنتی باشیم. با این حال در مورد سرویس‌های خارجی به نظر می‌رسد هنوز ساز و کار مشخصی وجود ندارد یا اگر وجود دارد کارآیی لازم را ندارد و نمی‌توان توقع داشت طبق قوانین داخلی عمل کنند. هر از گاهی شاهد کوچ میلیونی کاربران یک سرویس‌دهنده به سرویس جایگزین هستیم. از wechat به viber به whatsapp و telegram و از این قبیل. امیدوارم در این زمینه نیز قوانین به روز و مطابق با روند توسعه و پیشرفت جامعه اطلاعاتی و نسبت دولت‌ها با کاربران تعریف شود به گونه‌ای که هم منافع ملی حفظ شود و هم زمینه همکاری‌های بین‌المللی نیز فراهم شود.

روح الله استیری-  مدیرکل توسعه کسب‌و‌کار معاونت علمی ریاست‌جمهوری

این شبکه در خانواده‌ها به‌ویژه در بین جوانان و نوجوانان رسوخ کرده و از طرفی هم استفاده‌های مناسبی در حوزه‌های مختلف رسانه‌‌ای، علمی و اطلاعاتی از آن شده است بنابراین این شبکه جایگاه خاصی در بین مردم ایجاد کرده است و کاربر بالایی دارد. با توجه به این شرایط اگر احیانا برنامه دولت فیلترکردن تلگرام باشد کاربران بی‌شک به دنبال جایگزین می‌روند و به سمت شبکه جدید مهاجرت می‌کنند. در این بین یا شبکه جدیدی شکل می‌گیرد یا ممکن است حتی وایبر دوباره قدرت‌نمایی کند. با توجه به شرایط حاضر اگر دولت بخواهد فیلتر کند بهتر است جایگزین داخلی مناسبی در اختیار مردم قرار دهد که از لحاظ امنیت هم برای کاربران بهتر باشد. بنابراین اگر شبکه داخلی ایمن و کارآیی در داخل داریم فیلترینگ تلگرام می‌تواند تاثیر خوبی داشته باشد ولی اگر چنین جایگزینی نداریم، اساسا فیلتر کردن راه‌حل مناسبی نیست.

داود زارعیان – سخنگوی شرکت مخابرات 

بهترین راهکار در این زمینه، فیلترینگ هوشمند است و ضرورت دارد هرچه سریع‌تر در کشور توسعه پیدا کند تنها آن بخش از سایت را که مشکل دارد فیلتر می‌کنند و نه کل سایت یا یک سرویس را. این اتفاق می‌تواند رخ دهد که مثلا در مورد برنامه تلگرام تنها کانال‌ها و روبات‌هایی فیلتر شوند که مبتذل و ضداخلاقی‌اند اما کل شبکه وجود داشته باشد. حوزه فضای مجازی نیازمند یک مدیریت قوی است و فیلترینگ و بستن سایت‌ها و نرم‌افزارها اصلا راهکار قابل قبول و منطقی نیست.

جعفر محمدی –  سردبیر سایت عصر ایران 

حدود 20 میلیون ایرانی کاربر تلگرام هستند. اگر قائل به مردمسالاری باشیم – که قاعدتا باید باشیم – همین تعداد اعضا، نشان‌دهنده این است که مردم ایران، خواهان برقراری این وسیله ارتباطی هستند و  در شرایطی که رئیس جمهوری رسما و صراحتا و همسو با مردم می‌گوید که دسترسی مردم باید به شبکه‌های اجتماعی تسهیل شود، ایجاد اختلال در شبکه‌های مذکور و پرطرفدار‌ترین آنها یعنی تلگرام، هرگز حاوی پیام مناسبی برای مردم نیست. تلگرام چه فیلتر شود و چه نشود، درگرفتن این بحث بین مردم که می‌خواهند آن را فیلتر کنند چون میلیون‌ها نفر عضو آن شده‌اند، نشانه خطرناکی است که باید مسوولانی که واقعا دلسوز نظام و کشور هستند، به آن توجه ویژه داشته باشند که چرا این گزاره جا افتاده است – یا می‌خواهد جا بیفتد – که برخی افراد نمی‌خواهند مردم در تعامل و پیوند با یکدیگر باشند؟ مگر جز این است که اصل نظام جمهوری اسلامی و بقای آن، با همین پیوندهای مردمی محقق شده است؟

ببینید: لیست کانال‌های رسمی تلگرام

منبع : دنیای اقتصاد