نام نویسنده: نسترن صائبی
پرسش این روزهای محافل فلسفه فناوری این است که آیا نوع استفاده ویکی‌لیکس از فناوری در راستای اهداف خیر است یا شر؟ آنچه ویکی‌لیکس از آن برا انتشار اسناد محرمانه‌اش بهره می‌گیرد، همان امکاناتی است که ده‌ها هزار شرکت و موسسه در سرتاسر جهان از آن برای پیشبرد اهداف تجاری یا اجتماعی استفاده می‌کنند. به طور مثال استفاده مهندسان شرکتی از اینترنت برای ارایه تولیدات خود و بازاریابی در آن سوی جهان امری کاملا مرسوم و عادی است. اما آیا استفاده از این ابزار برای شایعه پراکنی هم میتواند اخلاقی و عادی باشد؟
شاید نخستین گام فعالان دولتی یا افراد و نهادهای مستقل فعال در عرصه‌های اجتماعی برای رسیدن به پاسخی صحیح در این رابطه، این باشد که به پرسش بنیادی‌تری پاسخ دهند: “جولیان آسانژ کیست؟”
البته واضح ات که او بنیانگذار و گرداننده ویکی‌لیکس است که کارش اطلاع‌رسانی درباره اسرار مگوی سیاسی و نظامی است، کمااینکه پیش از این نیز هزاران صفحه اسناد محرمانه درباره جنگ‌های عراق و افغانستان منتشر کرده است. با بحث در مورد جنبه اخلاق در فناوری به دنبال آن هستیم که بدانیم آیا می‌توان جولیان آسانژ را یک روزنامه‌نگار نامید که هدفش از این افشاگری، پرده برداشتن از حقیقت بوده یا آن گونه که اکنون باور عمومی را شکل داده، می‌خواهد از پنهان‌کاری‌های دولتی و شرکت‌های وابسته به دولت‌ها جلوگیری کند؟
شباهت عملکرد ویکی‌لیکس به فیس‌بوک
در این مقاله می‌خواهیم به این نتیجه برسیم که آیا استفاده از فناوری به عنوان ابزار افشاگری صحیح است یا نه؟
به عنوان نمونه، آنچه در سایت ویکی‌لیکس انجام می‌گیرد، بسیار نزدیک به هدف راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک و توییتر در زمینه انتشار اخبار و رویدادهاست. در شبکه‌های اجتماعی، کاربران می‌توانند بدون دغدغه پیگردهای قانونی به تبادل اخبار و افکار خود بپردازند و یا حتی پا را فراتر نهاده و اخبار زردی را در رابطه با بازیگران و افراد معروف دیگر به صورت نوشتاری، دیداری و شنیداری در دسترس دیگران قرار دهند. اما آنچه حساسیت روی اخبار منتشر شده ویکی‌لیکس را افزایش می‌دهد، قانونی یا غیر قانونی بودن آن است.
هکر سابق
برخلاف آنچه مقامات دولتی می‌خواهند از چهره پلید هکرها در جامعه اشاعه کنند، هک کردن خیلی هم عمل ناپسندیده‌ای نیست!
بسیاری از شرکت‌های شناخته شده مانند مایکروسافت و اپل از هکرها برای ارتقا دادن نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای‌شان بهره می‌گیرند و برخی موسسات و سازمان‌ها نیز با دعوت از هکرهای حرفه‌ای به یافتن حفره‌های امنیتی خود می‌پردازند تا از نشت اخبار و اطلاعات به بیرون جلوگیری کنند.
استفاده شرکت‌های مطرح و سازمان‌ها و موسسات از هکرها در راستای اهداف افزایش امنیت در حالی اتفاق می‌افتد که هم‌اکنون شبکه‌های بسیاری از هکرها به فعالیت‌های مخرب اشتغال دارند و صد البته باید یادآور شد که دولت‌های چین و ایالات متحده در سال‌های اخیر به طور سری از توان این شبکه‌ها برای انجام مانورهای سایبری و تخمین توان مقابله خود در مقابل حملات سایبری استفاده کرده‌اند.
تلفیق موسیقی و تجسس
در حال حاضر ارتش ایالات متحده مشغول بررسی تکنیک مردی است که برای نخستین بار 200 هزار برگ اسناد محرمانه نظامی را ربوده و در اختیار ویکی‌لیکس گذاشت.
او هر روز یک CD از آلبوم موسیقی یکی از خوانندگان آمریکایی را با خود به داخل پایگاه می‌برد و آخر وقت آن را از دستگاه در می‌آورد و از پایگاه خارج می‌کرد. پس از کشف این فرد جاسوس، مشخص شد که او در قاب CD ابزارهایی برای دانلود اطلاعات از دستگاه‌های نظامی کار گذاشته بوده است.
اگر پلیس انگلستان بخواهد وی را تحویل دولت سوئد بدهد، گذراندن مراحل اداری و قضایی ممکن است ماه‌ها به طول بینجامد و این فرصتی است برای دولت آمریکا تا تصمیم بگیرد به کدام یک از اتهامات، از دزدیدن اموال دولتی تا افشای اسرار و اسناد طبقه‌بندی شده، علیه او اعلام دادرسی کند و وی را تحویل بگیرد.
اخراج از چتر حمایتی
تنها چند ساعت پس از آغاز موج تازه افشاگری ویکی‌لیکس، گروهی از هکرها به این سایت حمله کردند و برایش اصطلاحا «ترافیک مجزی» ایجاد کردند تا از کار بیفتد، اما ویکی‌لیکس بلافاصله در اقدامی هوشمندانه اطلاعات خود را تحت پوشش چتر حمایتی رایانش ابری آمازون قرار داد تا امکان ایجاد مزاحمت برای هکرها دشوارتر شود. البته این راه حل مدت طولانی پایدار نماند، چرا که پس از تماس کاخ سفید با دفتر آمازون و آوردن این دلیل که ویکی‌لیکس مالک قانونی این اطلاعات نیست، سایت آمازون را مجاب کرد که این سایت را از چتر حمایتی خود خارج کند.
اما ویکی‌لیکس با تمامی ترفندها و تلاش‌ها به فعالیت خود ادامه داد و اوج اعجاب ناظران زمانی بود که دریافتند این سازمان کوچک حتی بدون حضور بنیانگذارش نیز میتواند به روند عادی کار خود ادامه داده و همچنان اسناد محرمانه فاش کند.
چالش جدی این است که اگر فرض کنیم دولت آمریکا و دیگرانی که فعالیت ویکی‌لیکس را غیر قانونی می‌دانند، آیا در نهایت می‌توانند این سایت را سر به راه کنند؟
نکته اساسی این است که حتی اگر ویکی‌لیکس از کار باز بماند نیز این آخرین باری نخواهد بود که فناوری،س تیغی دو لبه در دست افراد است!
منبع : روزنامه فناوران
