مدل ایرانیزه استفاده از اینترنت

نام نویسنده: جواد زارعی[email protected]

بزرگراه فناوری – باب اول
به ‌همراه خانواده و دوستان در رستوران شیکی در بهترین نقطه شهر نشسته‌اید. مهمان دارید و غذای مفصلی سفارش داده‌اید. پس از صرف غذا نوبت به پرداخت هزینه سفارش‌ها رسیده است. به‌طور حتم شما بیشتر از 15000 تومان در جیب نخواهید داشت. این مبلغ کفاف یک نفر را خواهد داد و به ‌احتمال زیاد بقیه افراد دور میز باید آماده ظرف شستن شوند، بالاخره کلاس گذاشتن هزینه‌های خود را دارد. بارباپاپا عوض می‌شود و شما برای اینکه فک مهمانان محترمتان را به گرانیت خنک کف رستوران بچسبانید سعی می‌کنید که پول مورد نظر را از طریق موبایل نسل سومی محترم خود که به‌ تازگی تهیه کرده‌اید و به‌جای بوی شکلات بوی خرزهره می‌دهد، پرداخت کنید. وارد شبکه پرداخت از طریق موبایل بانک اشکانیان شده و شرایط امنیتی را یک به یک پشت سر می‌گذارید، اندکی پس از ظاهر شدن پیغام “اتصال به شبکه شتاب میسر نشد” موبایل شما خاموش خواهد شد. به احتمال زیاد یکی از مهمانان شما به قصد مزاح و در بدترین زمان ممکن از طریق شبکه‌ بی‌سیم Bluetooth‌، سیستم‌عامل گوشی شما را Restart کرده است. در دل چند فحش آبدار با احترام به خود تقدیم کرده و حسرت همان Nokia 1100 قدیمی را خواهید خورد. هرچه سعی می‌کنید گوشی روشن نمی‌شود، مجبورید تا مهمان وقت‌نشناس ( همان … سابق) را ببخشید، چاره‌ای نیست چراکه سه‌ ماه پیش گوشی ویروسی پسرخاله محترم‌تان را به پدر همان مهمان انداخته بودید و آن گوشی نازک‌دل پس از یک ماه تب‌ولرز به رحمت ایزدی پیوست. پس یک بر یک!

از خیر پرداخت موبایلی گذشته و کارت Prepaid خود را رو می‌کنید. قبلا کارت اعتباری داشتید و از آن‌جا که اعتبار بانک‌ها و به‌تبع آن اعتبار شما با تغییر متولیان امور بالا و پایین می‌شود، از خیر آن گذشته و کارت Prepaid‌را گزینه‌بهتری یافتید. درخواست دستگاه کارت‌خوان (POS) کرده و کارت خود را در داخل POS فرو می‌برید. متصدی دستگاه به شما تذکر خواهد داد که کارت را بکشید. از عمل خود خجالت کشیده و یاد روزگاران قدیم می‌افتید که از کارت اعتباری ثمین استفاده می‌کردید. شیوه استفاده از کارت ثمین را بارها به‌ کمک قرص، کاردرمانی، موسیقی‌درمانی، یوگا و ورزش‌های هوازی فراموش کرده بودید، اما گاه و بی‌گاه این رفتار بازگشته، موجبات شرمساری شما را فراهم خواهد آورد. این بار نیز خود را خواهید بخشید.

چشمانتان از حدقه درخواهد آمد وقتی پیغام موجودی کافی نیست را مشاهده فرمایید. کمی غر زده و کارت بانک تازه‌تاسیس آس‌وپاس را از کیف خواهید آورد، مانند یک حرفه‌ای رفتار کرده و منتظر پاسخ دستگاه خواهید ماند. “دسترسی به شبکه بانک آس‌وپاس امکان پذیر نیست”، متن پیغام ظاهر شده روی نمایشگر POS روی روان شما رژه خواهد رفت. بانک آس‌و‌پاس قراردادهای لازم را با بانک اشکانیان منعقد نکرده و از طرف دیگر دستگاه‌های POS این بانک تازه‌تاسیس توزیع نشده‌اند. باز هم خود را چند لعن و نفرین آبدار مهمان کرده و سخنان پدربزرگ خدابیامرزتان را به‌یاد خواهید آورد که وصیت کرده بود تمام فرزندنش کارت‌های تمام بانک‌های ایران و خاورمیانه را تهیه کنند تا بی‌پول و بی‌آبرو نمانند. فاتحه‌ای برای آن مرحوم خوانده و قسم ‌خورده که روز بعد آن را عملی سازید.

خندان به جمع مهمانان خود اضافه شده و ترفند دیگری را امتحان می‌کنید. همواره به دوران خبرنگاری خود افتخار کرده و بدون ترس آن را برای اطرافیان بازگو کرده‌اید. هرچه باشد کامپیوتر همراهی را (Laptop) که در کنار خود دارید به این بهانه به شما انداخته‌اند. کامپیوتر مذکور را طوری روی میز قرار می‌دهید تا لوگوی IBM آن مستقیم در چشمان مهمان اصلی فرو رود. پس از کور کردن فرد مذکور، شبکه بی‌سیم Wi-Fi رستوران را با دستگاه خود جست‌وجو خواهید کرد. رستوران مذکور برای ‌مشتریان خود خدمات اینترنت بی‌سیم فراهم کرده است و برای خود کلی مرکز اینترنتی (Hotspot) است. پس از یک ربع ساعت سر خود را از نمایشگر بالا آورده و اعلام می‌کنید که سرویس اینترنتی این رستوران مشکل‌دارد و سخنرانی کوتاهی درباره پیاده‌سازی ناقص تکنولوژی در ایران و عدم ورود فرهنگ استفاده از آن ایراد خواهید کرد. سپس یکی از گارسون‌های برچسب‌دار را با قیافه حق به‌جانب صدا خواهید زد. گارسون‌های برچسب‌دار افرادی هستند که دوره‌های ICDL، Advanced ICDL و آشنایی با شبکه را طی کرده‌اند. فرد مذکور قبل از تکمیل فرآیند ارسال دستورات از مغز، تحیک ماهیچه‌های فک، باز شدن فک، ارسال مفاهیم مورد نظر برای ابراز و قبل از چرخش زبان در دهان، سیستم شما را وارد شبکه اینترنتی رستوران خواهد کرد. شما ضایع شده‌اید، اما به روی مبارک نخواهید آورد. از گارسون تشکرکی خشک و خالی کرده و اشاره می‌کنید که برود. چند سایت خبری معتبر خارجی را باز کرده تا به مهمانان محترم وانمود کنید انگلیسی را خوب فهمیده و به‌روز هستید. از سرعت محدود اینترنت رستوران کلافه شده‌اید. به گوشه‌‌وکنار زیرزیرکی نظری انداخته و مشاهده خواهید کرد که چند کامپیوتر ‌همراه دیگر نیز به اینترنت متصل هستند. فرد مستقر در میز کناری در حال به‌روز کردن وبلاگ خود است. این فرد در حال Upload‌تازه‌ترین نرم‌افزار crack شده‌ای ‌است که در اختیار گرفته و آن را برای استفاده عموم در وبلاگ خود قرار خواهد داد. دو پسر جوان در گوشه‌وکنار در حال بازی Online هستند. از اینکه آدم‌های اطراف خود فرهنگ استفاده از کامپیوتر را ندارند دلگیر خواهید شد و آدرس اینترنتی سایت رستورانی که در حال جلوس فرموده‌اید را وارد می‌کنید. روز گذشته هنگام رزرو میز از سایت رستوران، کدی به آدرس پست الکترونیکی شما ارسال شد. در محل ورود به‌ رستوران مجازی، آدرس پست الکترونیکی (e-mail) و کد دریافت شده را وارد می‌کنید. پس از چند دقیقه لیست سفارش‌ها و هزینه هر یک را مشاهده خواهید کرد. گزینه‌های مختلفی برای پرداخت Online در اختیار کاربر قرار گرفته است. هزینه کل را تایید کرده و برای پرداخت Online بانک آس‌وپاس را انتخاب خواهید کرد. اول باور نمی‌کنید، کم مانده است که شاخ دربیاورید. سایت بانک آس‌وپاس به آدرس ass-o-pass-bank.ir فیلتر شده است. بهت‌تان زده و دهانتان بازمانده است. موضوع را برای افراد دور میز بازگو خواهید کرد و هر کس نظر خود را بی‌توجه به نظرات دیگران مطرح خواهد کرد. به‌دلیل اینکه دانش زبان انگلیسی افراد دور میز از حد It’s a book فراتر نمی‌رود، راه به‌جایی نخواهید برد. پسرتان خواهد گفت که سایت علیرضا عصار خواننده معروف ایرانی مجاز نیز فیتر شده است. شما دلیل خواهید آورد که سایت بانک مورد تایید بانک ‌مرکزی را نمی‌توان با سایت خواننده یکی کرد و در ادامه و به‌شکل تلویحی چیزی به فرزند دلبندتان خواهید گفت که معنی مودبانه آن می‌شود “اگر حرف نزنی کسی اعتراض نخواهد کرد”.

تمام راه‌های پرداخت تکنولوژیک بر شما بسته شده است. به‌ فکر دوست‌تان می‌افتید و به‌سرعت مسنجر خود را فعال می‌کنید. دوست‌تان بالا نیست، دیگر دوستان و همکاران خود را جست‌وجو کرده و راه به‌جایی نخواهید برد. ناگهان یکی از دوستان صمیمی شما On شده و به‌سرعت با این فرد تماس می‌گیرید. روی نمایشگر دستگاه شما ابتدا تصویر لنگر کشتی نمایان شده و سپس اینترنت شما قطع خواهد شد. احتمال خواهید داد که فیبرنوری کف خلیج‌فارس دوباره قطع شده باشد. از هرچه واژه‌الکترونیک‌دار مانند شهر ‌الکترونیکی، تجارت ‌الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و غیره متنفرید. به پدر محترمتان تلفن کرده و با عرض شرمندگی درخواست ارسال چند چک مسافرتی کرده تا موضوع به خوبی و خوشی فیصله یابد.

باب دوم

اطلاعات منتشر شده در منابع اینترنتی این‌گونه عنوان می‌کنند که تعداد کاربران اینترنت در ایران از سال 2000 میلادی تا 2006 میلادی حدود سه‌هزار برابر شده است. اگر تعداد کاربران اینترنت در سال 2000 میلادی در حدود 250 هزار نفر بودند، در سال 2006 میلادی این ‌تعداد نزدیک به هفت میلیون و پانصد هزار نفر رسیده است. هرچند مسؤولان محترم متولی اینترنت در ایران این ارقام را با تفاوت‌هایی اعلام می‌کنند و این تعداد کاربر را قبول ندارند. ضریب نفوذ اینترنت فاکتوری است که از تقسیم کاربران اینترنت بر جمعیت به‌دست خواهد آمد. اگر جمعیت کنونی ایران را 70 میلیون نفر فرض کنیم و با توجه به آمار مصرف‌کننده اینترنت، ضریب نفوذ اینترنت (Internet Penetration) در ایران حدود 8/10 درصد خواهد بود. ضریب‌نفوذ اینترنت در ایران در منطقه خاورمیانه قابل قبول است اما در کل عدد قابل دفاعی نخواهد بود. بالاترین ضریب نفوذ در اینترنت از آن ایسلند با بیش از 6/86 درصد است. این ضریب برای کشورهایی چون کره و ژاپن 6/67 درصد بوده و برای کشورهای اسکاندیناوی و آمریکای شمالی بین 67 تا 75 درصد خواهد بود.

در منطقه خارمیانه تفاوت‌های جمعیتی بسیار بالاست، برای مثال این فاکتور در قطر 7/20 درصد است، اما تعداد کل مصرف‌کننده اینترنت در این کشور حدود 2/2 درصد تعداد مصرف‌کننده اینترنت در ایران را شامل خواهد شد. در منطقه خاورمیانه بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در اختیار اسرائیل با 52 درصد است. 7/3 میلیون نفر از جمعیت حدود هفت میلیون نفری این منطقه کاربر اینترنت هستند. جالب این‌جاست که کل منطقه خاورمیانه 19 میلیون کاربر اینترنت دارد که 39 درصد آن از آن ایران است. ایران با 2900 درصد (290 برابر) رشد در سکوی اول بیشترین میزان رشد در منطقه از سال 2000 تا 2006 میلادی قرار دارد.

آمارهایی که توسط منابع جهانی در باب تعداد مصرف‌کننده اینترنتی اعلام می‌شود بر پایه سخت‌افزار خواهد بود. به‌ بیان دیگر اینترنتی که ایران دریافت خواهد کرد از مبادی خاصی خواهد بود. بررسی گزارش‌های اطلاعات این تجهیزات نشان‌دهنده آمار تقریبی و نزدیک به میزان واقعی خواهد بود.

چیزی از این تجهیزات سخت‌افزاری قابل استخراج نیست، ‌کیفیت افراد استفاده‌کننده از اینترنت است. امیدوارم که تعریف دقیقی از کیفیت برای مصرف‌کننده اینترنت تدوین شود تا بتوان درباره آن اظهارنظر کرد. به ‌بیان دیگر کمیت کاربران به‌راحتی قابل استخراج اما کیفیت کاربران امری بس دشوار خواهد بود. از این منظر تعداد کاربران اینترنت در ایران افزایش قابل توجهی داشته است، اما به‌راحتی نمی‌توان درباره کیفیت کاربران ایرانی سخن گفت. از یک لحاظ و در این مرحله موضوع کیفیت چندان اهمیت نداشته، چراکه حضور صرف کاربران در اینترنت نوعی آماده‌سازی فرهنگی برای استفاده‌های بعدی خواهد بود به‌شرطی که این حضور با کنترل‌ها و البته آموزش‌هایی همراه باشد که متاسفانه اهرم فیلتر کردن سایت‌ها تنها حربه متولیان امور در این زمینه است. به‌ بان دیگر هر قدر دامنه فیلتر کردن سایت‌ها افزایش یابد، حرص دیدن این سایت‌ها افزایش خواهد یافت و تا آموزش در این میان به‌کار گرفته نشود،‌جنگ دوطرفه مسدود کردن سایت‌ها توسط متولیان امر و رویت فرافیلتری آن‌ها توسط کابران ادامه خواهد داشت و به هیچ سرانجامی نخواهد رسید. به‌زعم نگارنده اگر متولیان امور قصد آسایش روانی و روحی خود و ارتقای سطح کاربران را دارند، به‌جای هزینه‌های میلیونی برای خرید قوی‌ترین فیلتر‌ها که تنها بخشی از آن منطقی است، به ایمن‌سازی بستر دسترسی به اینترنت و بسط آموزش کاربران اقدام کنند. به بیان دیگر ارتقای سطح فرهنگی کاربران بدون ارتقای طح فرهنگی متولیان امر و استفاده از ابزارآلات مناسب امکان‌پذیر نخواهد بود و اوضاع همان است که گوشه‌ای از آن در باب اول تصویر شد.