نام نویسنده: سید میثم لطفی
بزرگراه فناوری – مهیج‌ترین مزیت طراحی در دنیای پیچیده فناوری مشاهده تبدیل‌شدن ایده به محصولات و خدمات قابل لمس است. افرادی که وظیفه طراحی هر محصول را به عهده می‌گیرند در کلاس‌های درس تئوری‌های فراوانی را می‌آموزند و به قصه‌های استادان در مورد طراحی و یکپارچه‌سازی سیستم‌های وابسته به فناوری ارتباطات و اطلاعات گوش می‌دهند، اما باید توجه داشت که این تئوری‌ها و قصه‌ها به تنهایی کافی نیستند و باید ابزار دیگری به نام خلاقیت به آن افوزده شود.
برای یادگیری و به دست آوردن توان ترکیب مفاهیم پیشرفته، هر یک از طراحان باید کار عملی نیز انجام دهند. آنها باید رابطه تئوری روی تخته سیاه و عمل در جهان واقعی را درک کنند تا بتوانند آنچه را که مخاطبان می‌پسندند طراحی و عرضه کنند. این همان عواملی است که موجب شده در سال 2005 با تحولی عظیم در این زمینه مواجه شویم و شاهد تغییرات بنیادین در شکل و شمایل ابزر و وسایل باشیم.
شیءگرایی و طراحی
شیءگرایی و برنامه‌نویسی شیءگرا سابقه طولانی در طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزار که یکی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است، دارد. با وجود آنکه گفته می‌شود ایده‌های شیءگرایی که امروزه در اموری نظیر معماری مورد استفاده قرار می‌گیرد، از نحوه‌ساخت و طراحی سخت‌افزار الهام گرفته شده است. طراحان سخت‌افزار کمتر این جهان‌بینی را به‌کار گرفته‌اند و معمولا سعی کرده‌اند نوعی دیگر به این مقوله بیندیشند.
نکته مهمی که معمولا برای برنامه‌نویسان اهمیت چندانی ندارد و در عین حال تعیین‌کننده‌مرگ و زندگی ی طراح سخت‌افزار است، نحوه پیاده‌سازی طرح و کیفیت آن محسوب می‌شود. باید توجه داشته باشید که به‌عنوان یک برنامه‌نویس سخت‌افزاری،اگر برنامه شما کمی کندتر از آنچه که پیش‌بینی شده عمل کند و در عوض قابلیت نگهداری، اشکال‌زدایی و گسترش آتی آن بهتر باشد، شما برنامه‌نویس موفقی خواهید بود، در حالی که اگر طراح سخت‌افزاری باشید که بسامد کاری آن تنها چند مگاهرتز کمتر از رقیب است اخراج خواهید شد، هرچند ادعا کنید طرح شما قابلیت نگهداری،اشکال‌زدایی و گسترشی بهتر از رقیب را دارد.
طراحی در کامپیوتر
فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد سال 1897 را به‌عنوان اولین سای که کلمه کامپیوتر به یک ماشین محاسبه‌گر مکانیکی اطلاق شد ثبت کرده است. تا سال 1946 از طرف فرهنگ لغت آکسفورد چندین مشخصه برای تشخیص دادن گونه‌های مختلف ماشین‌ها ارایه شد. از جمله این مشخصه‌ها آنالوگ، دیجیتال و الکترونیکی بودن است. به‌طور تقریبی ظرفیت محاسباتی ماشین‌های محاسبه (دستورالعمل‌های اجرا شده در هر ثانیه به ازای هر 1000 دلار هزینه) از سال 1900 هر 18 تا 24 ماه دو برابر شده است. کامپیوترهای اولیه دستگاه‌های غول‌پیکری بودند که چندین تن وزن داشتند و فضای زیادی را اشغال می‌کردند و مجبور بودند برای کار کردن به اپراتورهای بسیاری متصل شوند. این کامپیوترها آن‌قدر گران بودند که فقط دولت‌ها و موسسه‌های تحقیقاتی بزرگ از عهده خرید آن برمی‌آمدند و آن‌قدر عجیب و غریب به‌نظر می‌رسیدند که تصور می‌شد تعداد کمی از آنها برای ارضای تمامی تقاضاهای جهان کافی باشند. با گذشت مدتی کارخانه‌ها تصمیم گرفتند که برای تولید کامپیوتر از طراحان نیز استفاده کنند تا زیبایی ظاهری این محصولات نیز عاملی برای افزایش محبوبیت آنها شود. آغاز همکاری طراحان با مراکز تولید کامپیوتر باعث شد تا کامپیوترهای جدید به اوج شکوه و زیبایی برسند و پرقدرت‌تر، ارزان‌تر، کوچک‌تر و در دسترس‌تر شوند.
این روزها تلاش برای ساخت کامپیوترهای نوری که به‌ای جریان برق از نور استفاده می‌کند همچنان ادامه دارد و احتمال امکان استفاده از DNA برای محاسبه مورد مطالعه قرار گرفته است. یکی از عرصه‌های تحقیقاتی جدید که می‌تواند منجر به ساخت کامپیوتر با توانایی‌های جدید و چشمگیر شود محاسبه کوانتومی است که هنوز مراحل آزمایشی اولیه را سپری می‌کند. برای دسته‌بندی کامپیوترها به استثنای کامپیوترهای کوانتومی فناوری اجرای برنامه به‌اندازه ویژگی‌های طرح کامپیوتر اهمیت ندارد.
کامپیوترهای جدید بسیاری از ویژگی‌های طراحی را که طی سال‌های طولانی توسط سازندگان مختلف به‌دست آمده دارا هستند. این ویژگی‌ها اغلب از تکنولوژی اجرای برنامه مستقل هستند. کامپیوترهای جدید قدرت و قابلیت‌های خود را از تعامل این ویژگی‌ها به‌دست آورده‌اند. چند نمونه از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح کامپیوتر در زیر آمده است.
پرداختن به ماهیت فضای کامپیوتری با گذار از قلمروی هنر و در حقیقت حضور در فرآیندی تحول‌گرا که به‌دنبال آن ماهیت و حقیقت هنر به‌واسطه ابداع شاعرانه جلوه‌گر شده اساس کار طراحی‌های هنری در دنیای خشن کامپیوتری محسوب می‌شود.
فناوری به‌واسطه ماهیت تعدی‌گرانه خود با فرض پذیرش و یا عدم پذیرش شهروندان، خواه‌ناخواه بر حیطه‌های کالبدی و وادی معنا نفوذ می‌کند. در حیطه طراحی با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای کامپیوتری و الگوریتم‌های پیچیده، فرم کالبدی یک سخت‌افزار کامپیوتری دچار دگرگونی شده و حتی از حیطه تصور خلاق معماری نیز فراتر می‌رود. در پی تحول نگاه انسان به مسئله فناوری و نوع رابطه آن با زندگی روزمزه بشر، نیاز به بینشی عمیق در ارتباط با پدیده‌ای که از درون رشد یافته احساس می‌شود.
فناوری‌های ظاهری
شرکت‌هایی که در زمینه تولید فناوری‌های جدید فعالیت می‌کنند می‌کوشند تا با افزودن امکانات جدید به محصولات خود از رقبا پیشی بگیرند و توجه بیشتری از مخاطبان را نسبت به خود جلب کنند. با وجود اینکه کارایی یکی از مهم‌ترین عواملی است ک کاربر را برای خرید یک محصول ترغیب می‌کند، به‌نظر شما شکل ظاهری این محصولات تا چه اندازه می‌تواند روی هر یک از افراد تاثیر بگذارد؟
به گفته بسیاری از کارشناسان، در زمینه طراحی تجهیزات مختلف فناوری ارتباطات و اطلاعات 2005 سال بسیار خوبی بود و شرکت‌ها توانستند علاوه بر کیفیت و کارایی محصولات خود، شکل ظاهری آنها را نیز تا اندازه زیادی ترفیع دهند که این تغییرات به وضوح در ابزارهایی مثل تلفن‌های همراه، دستگاه‌های قابل حمل پخش موسیقی و رایانه‌های شخصی قابل رویت است. در برخی مواقع ظاهر زیبای یک دستگاهی که کارایی زیادی هم ندارد باعث خواهد شد تا افراد تمایل بیشتری به خرید آن پیدا کنند، این درحالی است که ظاهر نه‌چندان دلچسب یک وسیله مفید و کارآمد نیز ممکن است باعث شود تا مردم توجه کمتری نسبت به آن داشته باشند. با وجود اینکه 2005 سال نسبتا خوبی در زمینه طراحی دستگاه‌های جدید محسوب می‌شود، با این وجود شاهد آن بودیم که همچنان در برخی مواقع برخی ابزارهای توانمند و کارا با ظاهری معمولی و قدیمی به دست مردم می‌رسیدند که همین امر موجب شد تا از میزان فروش آنها کاسته شود.
اولین‌های فناوری
“کوچک‌تر، باریک‌تر، کارآمدتر” این‌ها شعارهایی بودند که شرکت‌های تولیدکننده تلفن‌همراه موفق شدند به‌واسطه آنها ظاهر محصولات خود را در سال 2005 تغییر دهند و بتوانند محصولاتی زیباتر را به‌دست مردم برسانند. با وجود اینکه در سال گذشته میلادی شرکت‌های بزرگ تولیدکننده دستگاه‌های مخابراتی مدل‌های مختلفی همراه با فناوری‌های گوناگونی را روانه بازار کردند و توانستند رقابتی جدی را با یکدیگر آغاز کنند، نتایج حاصل از نظرسنجی‌ها و بررسی‌های تخصصی کارشناسان نشان مي‌دهد که مدل RAZR V3 از شرکت آمریکایی موتورلا زیباترین تلفن همراهی بوده که در این سال عرضه شده است. در کنار تلفن‌های همراه، دستگاه‌های قابل حمل پخش موسیقی نیز در این سال با اقبال عموم مردم مواجه شدند و نشان دادند که می‌توانند سهم زیادی از خرید و فروش‌های روزانه در بازارهای کامپیوتری جهان را به‌خود اختصاص دهند. در سال 2005 درگیری در بازار موسیقی دیجیتال و فناوری‌های وابسته به آن بسیار زیاد بود و همین امر موجب شد تا شاهد فناوری‌های بیشتری در این عرصه باشیم. با وجود اینکه شرکت‌های مطرح دنیا دستگاه‌های ارزشمند خود را با کیفیت و کمیت قابل توجه روانه بازار کردند و هر یک با تدابیر مختلف سعی کردند که توجه بیشتری از مخاطبان را به‌خود جلب کنند، شرکت اپل توانست با عرضه محصول محبوب خود یعنی iPod nano عنوان تولیدکننده زیباترین دستگاه قابل حمل پخش موسیقی در سال 2005 میلادی را به‌خود اختصاص دهد. در کنار iPod محصولی دیگر با نام MobiBLU DAH-1500i نیز محبوبیتی جهانی را از آن خود کرده بود که با اندکی اختلاف در رده دوم از این لیست ایستاد.
در دنیای رایانه‌های قابل حمل که تولیدکنندگان با محدودیت‌هایی نظیر کاهش وزن لپ‌تاپ‌ها، کاهش حجم و افزایش کارایی آنها روبه‌رو بودند، شرکت‌ها محصولات مختلفی را روانه بازار کردند که در این میان سونی توانست عنوان تولیدکننده زیباترین لپ‌تاپ جهان را به‌خود اختصاص دهد. در یک نظرسنجی مشخص شد که رایانه قابل حمل سونی با نام VAIO VGN-U750P زیباترین لپ‌تاپی بوده که در سال 2005 میلادی تولید شده است.
این رایانه که مجهز به سیستم عامل ویندوز XP است شباهت زیادی به مدل OQO دارد و در سال گذشته فروش قابل توجهی داشته است. این محصول 544 گرمی دارای طول،عرض و ارتفاعی معادل 6/6، 3/4 و یک اینچ است که از مدل VAIO VGN-TX670P بسیار سبک‌تر و باریک‌تر است و علاوه بر قابلیت ذخیره‌سازی اطلاعات روی DVD، با استفاده از نسل سوم سیستم‌های WAN امکان اتصال به شبکه‌های مختلف بی‌سیم را فراهم می‌آورد. در این میان نوت‌بوک مدل Qosmio G25-AV513 بهترین کامپیوتر قابل حمل چندرسانه‌ای جهان شناخته شد که علاوه بر داران بودن تمامی امکانات یک کامپیوتر شخصی، شامل ابزارهایی برای پخش برنامه‌های تلویزیونی، ورودی و خروجی پخش برنامه‌های ویدئویی از دستگاه‌های مختلف، بخش هماهنگ‌کننده با سیستم‌های صوتی خارجی، بخش متصل‌شونده به سیستم صوتی خودرو و … می‌شد.
در این میان لپ‌تاپ ThinkPad X41 از شرکت Lenovo و LifeBook P1510 از شرکت فوجیتسو تغییرپذیرترین رایانه‌های قابل حمل سال 2005 شناخته شدند. تمامی این شرکت‌ها با آغاز رقابتی دیگر در سال جاری میلادی می‌کوشند که امسال نیز برگزیده شوند و بتوانند افتخاری دیگر را در این زمینه کسب کنند.
کنسول‌های بازی و ابزارآلات سرگرمی از دیگر مواردی بودند که در سال گذشته میلادی توجه مخاطبان را به‌خود جلب کرده بودند و باعث شدند تا شرکت‌های تولیدکننده تمایل بیشتری برای حضور در این عرصه داشته باشند. با وجود اینکه سه شرکت سونی، نینتندو و مایکروسافت با تمام توان خود سعی کردند که حاکمیت بر بازار بازی‌های کامپیوتری‌جهان را در دست گیرند، مایکروسافت توانست با عرضه کنسول خود موسوم به Xbox 360 زودتر از شرکت‌های رقیب در این رقابت پیروز و به عنوان برگزیده بهترین تولیدکننده کنسول‌بازی در جهان انتخاب شود.
با وجود اینکه همه شرکت‌ها در سال گذشته سعی کردند تا به نوعی خود را در تولید محصولات زیباتر با طراحی بهتر معرفی کنند، همچنان دیده شده که برخی مراکز تولید سخت‌افزار فعالیت قابل توجهی انجام نداده‌اند. دو دوربین دیجیتالی با نام‌های Pentax OptioWP و OptioWPi که در سال گذشته روان بازار شدند به شما امکان می‌دادند تا در زیر آب هم بتوانید عکاسی کنید. این دوربین‌ها می‌توانستند تا عمق 5/1 تا 2 متری با شما به زیر آب بیایند و عکس‌هایی با کیفیت عالی را برای شما تهیه کنند. توجه داشته باشید که این دوربین‌ها نه‌تنها قابلیت عکاسی،بلکه امکان تصویربرداری از دنیای زیر آب را نیز برای شما فراهم می‌آورند و همین امر موجب شد تا دو دوربین یاد شده به‌عنوان کارآمدترین و زیباترین دوربین‌های دیجیتالی در سال 2005 میلادی برگزیده شوند.
زیبایی در اینترنت
ایده گشت‌وگذار سه‌بعدی در اینترنت به جای مشاهده وب‌سایت‌های دوبعدی ابتدا در دهه نود میلادی و توسط زبان برنامه‌نویسی VRML مطرح شد، اما پس از سال‌ها مسكوت ماندن این ایده، هم‌اكنون اقدامات مؤثری برای عملی شدن آن درحال انجام است.
از سوی دیگر یك نگارش از زبان برنامه‌نویسی VRML به‌نام X3D ویژه كار با محیط‌های سه‌بعدی درحال شكل‌گیری است و از همه مهم‌تر، سیستم‌عامل در راه شركت مایكروسافت با نام ویندوز ویستا با برخورداری از چندین فناوری گرافیكی سه‌بعدی از جمله DirectX 10 امكان پیدایش ابزارها و برنامه‌های اینترنتی سه‌بعدی را فراهم خواهد كرد. ویندوز ویستا از موتور گرافیکی که برای خلق دسکتاپ ویندوزهای فعلی به‌صورت دوبعدی استفاده شده و موسوم به +GDI/GDI بود فاصل گرفته است، در اصل مایکروسافت برای خلق ساختار دسکتاپ ویندوز بعدی خود یک موتور جدید تحت DirectX خلق کرده که سبب شده هر پنجره در ویندوز ویستا نمای سه‌بعدی ویژه خود را داشته باشد و دیگر کاربران به پنجره‌های دوبعدی فعلی کاری نداشته باشند.
سیستم‌هایی که در زمینه بارگذاری گرافیک‌های سه‌بعدی دچار ضعف هستند عملا از رده خارج خواهند شد. برای آشنایی بیشتر با گشت‌وگذار سه‌بعدی اینترنت كافی است بدانیم كه به‌طور مثال مرورگر سه‌بعدی Browse 3D به كاربران اجازه می‌دهد در راهروها و سالن‌های مجازی، همانند آنچه در بازی‌های رایانه‌های سه‌بعدی دیده می‌شود به گشت‌وگذار در اینترنت مشغول شوند و در هر لحظه چندین وب‌سایت را بازدید كنند كه این امر را می‌توان آغازی برای پیدایش اینترنت سه‌بعدی محسوب كرد.
رابرت راندا مدیر اجرایی شركت تولیدكننده مرورگر Browse 3D اعلام كرد: مرورگر جدید این شركت و محصولات مشابه، انتخابی بسیار جالب‌تر از روش‌های فعلی و خسته‌كننده گشت‌وگذار دوبعدی در اینترنت را در اختیار كاربران قرار می‌دهند.
به‌جز اینترنت سه‌بعدی این روزها برخی شرکت‌ها اقدام به تولید تلویزیون‌های سه‌بعدی نیز کرده‌اند. برخی شرکت‌ها نظیر فیلیپس تلویزیون‌ها و نمایشگرهایی را روانه بازار کرده‌اند که تجربه تماشاي تصاویر سه‌بعي را براي بيننده فراهم مي‌كنند. فيلم‌ها در داخل اين نوع نمایشگرها با عمق بيشتري نسبت به صفحات دوبعدي به‌نظر می‌رسند.کارشناسان دریافته‌اند اين نوع مونيتورها واكنش الكتريكي پوست(تغيير در قابليت پوست برای هدايت جریان الكتريسيته كه به‌دليل محرك‌هاي حسي مثل ترس به‌وجود مي‌آيد) را افزايش مي‌دهند.
با اينكه فيليپس اين مونيتورهاي مجهز به فناوري wow xv راتنها به اماكن عمومي و كيوسك‌هاي اطلاعات داخل خيابان‌ها فروخته است، کارشناسان اميد دارند تلويزيون‌هاي سه‌بعدي را تا دو سال ديگر روانه بازار كنند. اين شركت با شبكه‌هاي تلويزيوني و سازنده برنامه‌هاي تلويزيوني نیز براي ساخت برنامه‌هاي مناسب اين تلويزيون‌ها گفت‌وگو‌هایی را انجام داده است.
