نام نویسنده: ایمان بیک
روزنامه پول – دور دوم اجلاس جهانى درباره جامعه اطلاعات WSIS روز 18 نوامبر (27 آبان ماه 1384) پس از تقريبا يك هفته مذاكرات فشرده، 8 جلسه اصلى ، 308 رويداد موازى و 33 كنفرانس مطبوعاتى در مرز نمايشگاهى الكرام شهر تونس پايان يافت.
در اين اجلاس نزديك به 19 هزار مشاركت كننده از 174 كشور جهان، نهادهاى سازمان ملل بخش خصوصى و جامعه مدنى گرد هم آمدند تا به بررسى راهكارهاى كاهش شكاف ديجيتال و بهره‌گيرى از فناورى اطلاعات و ارتباطات در پيشبرد توسعه اقتصادى و اجتماعى بپردازند.
نتيجه اين اجلاس نيز در قالب دو سند؛ «تعهد نامه تونس» (Tunis Commitment) به عنوان سند سياسى و «برنامه تونس براى جامعه اطلاعات» به امضاى رهبران كشورهاى دنيا رسيد.
يوشيو اوتسومى دبير كل اجلاس و دبير كل اتحاديه جهانى ارتباطات دور برد (ITU) در نشست پايانى اجلاس هيات‌هاى نمايندگى كشورهاى هان را خطاب قرارداد و گفت: راه درازى طى شده است، و از طرح ايده اين اجلاس در مينياپوليس آمريكا (در جريان كنفرانس ITO) 7 سال گذشته است.
وى افزود: مرحله اول حركت ما به سوى جامعه اطلاعات در شهر تونس به پايان رسيد؛ كشورى كه با پيشنهاد خود ايده اين حركت جهانى را مطرح كرد.
به گفته اوتسومى: WSIS رويداد يگانه‌اى است كه در دو مرحله برگزار شده است. براساس اين رويكرد يك اجلاس در كشورى توسعه يافته ( سوئيس) و ديگرى در يك كشور در حال توسعه (تونس) برپا شد تا به ما اطمينان بخشد، دامنه گسترده‌اى از مسايل مرتبط با جامعه اطلاعات، مورد توجه قرار گرفته و بررسى مى‌شود.
اوتسومى افزود: اين روند دو مرحله‌اى، ايجاد يك طرح دقيق براى پياده‌سازى جامعه اطلاعات در سطوح ملى، منطقه‌اى و بين‌المللى را ممكن كرده است. WSIS درباره استفاده بهينه از فرصت‌ها و ابزار جديد بحث مى‌كند و بر ارزش گفت‌وگو و همكارى جهانى براى تامين نيازهاى روبه گسترش قرن 21 تاكيد دارد.
به گفته دبيركل ITU، جامعه اطلاعات مى‌تواند يك فرصت برنده- برنده براى همه باشد.
حضور جهانى
دور دوم اجلاس جهانى درباره جامعه اطلاعات براساس آخرين آمار، شاهد حضور 19 هزار و 401 نفر بوده اين آمار در مقايسه با دور اول نشانگر افزايش بيش از 4 هزار نفرى مشاركت‌كنندگان است كه به خودى خود، حاكى از افزايش توجه جهانى به اين موضوع است.
در اجلاس تونس 46 رييس دولت و 197 نخست‌وزير و وزير، 5 هزار و 857 نماينده از 174 كشور (به همراه اتحاديه و شوراى اروپا)، يك هزار و 508 نماينده از 92 سازمان بين‌المللى، 6 هزار و 241 نماينده از 606 سازمان غيردولتى و جامعه مدنى به همراه 4 هزار و 816 نماينده از 266 نهاد بخش خصوصى حضور داشتند و يك هزار و 222 روزنامه نگار به نمايندگى از 642 موسسه رسانه‌اى اخبار و گزارش‌هاى اجلاس را پوشش مى‌دادند.
از ايران نيز 7 خبرنگار و عكاس به همراه هيات علمى- فرهنگى جمهورى اسلامى ايران به انعكاس اخبار و گزارش‌ها پرداختند.
براى تسهيل در انجام وظايف روزنامهنگاران، يك مركز رسانه‌ها (Press Center) با تعداد زيادى كامپيوتر، اينترنت پرسرعت، پرينتر، فاكس و تلفن تدارك ديده شده بود.
نمايشگاه
ICT 4D (فناورى اطلاعات و ارتباطات در خدمت توسعه) شعار فاز اول اجلاس در ژنو بود كه نمايشگاهى را نيز با مضمون همين شعار در كنار خود داشت. در اجلاس تونس جامعه جهانى با شعار ICT UALL (فناورى اطلاعات و ارتباطات براى همه) در نمايشگاهى حاضر شده بود كه در آن، 319 غرفه در مساحتى بالغ بر 11 هزار مترمربع برپا شده بود.
غرفه‌هاى دولتى، بخش خصوصى و جامعه معدنى از 66 كشور جهان در 5 منطقه تعريف شده براى اين نمايشگاه، با نام‌هاى راهكارهاى الكترونكى، دسترسى فراگير، توسعه و مشاركت، پژوهش، نوآورى و غرفه‌هاى ملى مرتب شده بود.
اين نمايشگاه به موازات خود به برگزارى تعدادى كارگاه آموزشى نيز انجاميد.
ايران نيز غرفه‌اى در اين نمايشگاه تدارك ديد كه مورد توجه ملل مختلف جهان قرار گرفت و به گفته حاضران، استقبال از غرفه ايران، مايه شگفتى بود. 10 كارگاه آموزشى از جمله با موضوعات ICT روستايى، آموزش و بهداشت و تجارت، حريم خصوصى در اسلام حاصل فعاليت جنبى نمايشگاهى تيم ايران بود
موضوعات مهم اجلاس
سه موضوع كليدى نشست‌هاى مقدماتى اجلاس WSIS يعنى راهبرى اينترنت، راهبردهاى مالى و مكانيزم‌هاى پياده سازى برنامه اقدام و پيگيرى اسناد به متن اجلاس كشيده شد و به مباحثات داغ و فشرده‌اى انجاميد كه در ادامه به نتايج حاصله از هر كدام از اين مباحثات خلاصه‌وار اشاره مى‌كنيم.
راهبرى اينترنت
در واقع موافقت دول جهان در مورد راهبرى اينترنت را مى‌توان يك نقطه عطف در اين مورد دانست. در اجلاس تونس، كشورهاى جهان، نياز به يك فضاى مشاركتى براى راهبرى اينترنت را مورد تاكيد قرار داده و به اصول راهبردى و ساز و كارى جديد دست يافتند. براساس اين توافقات، «تمامى دولت‌ها بايد نقش و مسووليتى مساوى در راهبرى اينترنت داشته باشند» كه در ضمن بر ادامه «پايدارى، امنيت و كاربر اينترنت» نيز تاكيد مى‌كند. همچنين «ملل جهان نبايد در تصميم گيرى درباره كدهاى ملى و دامين‌هاى سطح بالا (CC TLD) ساير كشورها مداخله كنند.»
همچنين توافق شد كه «تمامى ذينفعان بايد در زمينه سياست‌هاى عمومى و نام‌هاى دامنه سطح بالاى عمومى (gtlD) به همكارى و مشاركت» بپردازند.
اين همكارى كه شامل «توسعه و ايجاد اصول عملياتى جهانى درباره سياست‌هاى عمومى راهبرى اينترنت» مى‌شود، در واقع «مديريت منابع حياتى اينترنتى» را مدنظر قرار مى‌دهد. براساس توافق‌هاى صورت گرفته در تونس اين فضاى مشاركتى در سه ماهه اول سال 2006 ميلادى شكل عملياتى به خود خواهد گرفت.
يكى ديگر از نتايج مهم اجلاس تونس در زمينه راهبرى اينترنت ، ايجاد مجمع راهبرى اينترنت ( IGF) بود. وظيفه برگزارى اين مجمع به دبير کل سازمان ملل سپرده شده و از طريق آن ، فضايى براى گفت و گو و تبادل نظر تمامى ذى نفعان درباره مسايل وسياست هاى عمومى اينترنت ايجاد مى شود.
پيش بينى شده که اين مجمع ( فوروم) در نيمه اول سال 2006 در قالب گردهم آيى ترتيب داده شده در شهر آتن يونان، تشکيل شود.
IGF در واقع به تبادل اطلاعات و تجربيات موفق مى پردازد و به «يافتن راهکارهايى براى مشکلات کاربرى اينترنت مشخص کردن نيازهاى روبه رشد و قرار دادن آنها در برابر چشم سياست گذاران و راهبران فنى اينترنت » کمک مى کند.
البته مجمع راهبرى اينترنت قرار نيست جايگزين سامانه و سازو کار کنونى و موسسات متولى راهبرى فنى اينترنت شود. در واقع موضوعات روزانه و فنى اينترنت در حوزه اختيارات اين مجمع نيست اين موضوع اگر چه مورد نارضايتى بسيارى از کشور هاى مخالف وضع موجود در راهبرى اينترنت است و حاکمان فصلى اينترنت نيز تقليل مواضع کشور جهان به سطح فوروم را پيروزى خود ارزيابى مى کنند، اما واقعيت اينجاست که هيچ کس انتظار تغيير و تحول انقلابى و فورى را در راهبرى اينترنت نداشت. راه افتادن اين مجمع و از سوى ديگر پيگرى موضوع راهبرى اينترنت در قالب مکانيزم هاى پيگيرى مصوبات اجلاس WSIS ، ه هر حال درهاى تحول و تغيير را بازنگه مى دارد و اين موفقيتى براى موافقان تغيير محسوب مى شود.
به عقيده بسيارى از کارشناسان اصول و مواد مورد توافق در اجلاس تونس، نقطه عطفى است در مسير بين المللى شدن راهبرى اينترنت در سال هاى آينده . ادامه تحول در مديريت منابع اينترنتى در سطح ملى و منطقه اى به نوعى علايق و حقوق ملى کشور ها را در مديريت منابع اينترنت آنها ، تضمين مى‌کند.
ساز و کارهاى مالى
اسناد WSIS بار ديگر بر توافقات ژنو مبنى بر شناسايى بر «ict» به عنوان ابزار کليدى در استراتژى هاى توسعه ملى تاکيد مى کند و به اين منظور، ايجاد شرايط مالى مناسب به منظور پياده سازى ICT در جهت دستيابى به اهداف توسعه هزاره سازمان ملل ضرورى است.
اين سند تاسيس صندوق همكارى ديجيتالى را تشويق مى‌كند. همچنين در آن زمينه‌هايى كه مى‌توان در آنها، ساز و كارهاى مالى موجود را بهبود بخشيد، مشخص شده است.
جامعه جهانى تاكيد دارد كه زير ساخت‌هاى ICT به ويژه در كشورهاى توسعه نيافته، صرفا با سرمايه‌گذارى عمومى قابل ايجاد نيست.» همچنين مشخص است كه «سرمايه‌گذارى بخش خصوصى و نيروى بازار نيز به تنهايى ضامن حضور كشورهاى در حال توسعه در بازار جهانى خدمات ICT» نخواهد بود. بنابراين مشاركت و همكارى قوى‌تر جهانى در اين زمينه يك اصل ضرورى است.
ز اين منظر، ايجاد صندوق همكارى ديجيتال كه به پيشنهاد آفريقايى‌ها و حمايت كشورهايى همچون سوييس مطرح شد و البته كشورهايى همچون آمريكا، از آغاز به آن روى خوش نشان ندادند و در اجلاس تونس مورد تاكيد مجدد قرار گرفت و ساز و كارهاى مديريت آن مشخص شد.
