نام نویسنده: معصومه لطفى masoomehlotfi@gmail.com
هموطن سلام – بعد از تقريبا يک ماه موفق شدم قرار انجام يک مصاحبه حضورى را با دکتر ربيعى را بگيرم و جالب اينکه بر خلاف روال هميشه اين وعده مصاحبه را بدون هماهنگى با مسوول دفتر و در يک مراسم با کلى سماجت گرفتم.
هر چند بنده به رسم بدقولى هايى که دارم با 20 دقيقه تاخير به مرکز فناورى اطلاعات وارتباطات پيشرفته شريف رسيدم،اما خوشبختانه با کمى خوش شانسى وقت مصحبه را از دست ندادم.
احتمالا تا به حال نام دکتر حميدرضا ربيعى را بسيار شنيده ايد، اما درصورت نياز به اطلاعات بيشتر با جستجويى در google با نام rabiee به نتيجه دلخواه خواهيد رسيد. دکتر ربيعى بنا بر گفته خودش سمت خاصى ندارد، اما دقيقا مى‌توان گفت عضو هيات علمى دانشگاه صنعتى شريف و مدير مرکز ICT پيشرفته شريف و موسس و مدير سابق موسسه مرکز رشد فناورى هاى پيشرفته شريف مى باشد. مرکز ICT پيشرفته شريف، مرکزى است که در ابتدا صرفا با هدف توليد دانش و تکنولوژى در زمينه فناورى اطلاعات در کنار دانشگاه شريف آغاز به کارکرد، ولى به دليل مشکلات مالى مجبور به اجراى يکسرى پروژه‌هابرا رسيدن به هدف غايى خود گرديد که مهمترين اين پروژه ها پروژه ملى فارسى سازى لينوکس و پروژه دانشگاه پيام نوراست.
در زير قسمت اول پاسخ هاى دکتر ربيعى را مى خوانيد :
– در ابتدا مى خواستم بدانم نظرتان درباره اينکه ارتباط قوى شما با اغلب محافل IT و مطرح شدن نام مرکز فناورى اطلاعات وارتباطات پيشرفته شريف، مربوط به اجراى بسيارى از پروژه‌ها در اين مرکز مى باشد، چيست؟
علت اين موضوع اين است که يکى از دانشگاه‌هاى برتر کشور دانشگاه شريف است و يکى از مراکز برتر فناورى اطلاعات هم طبيعى است که در دانشگاه شريف شکل گرفته باشد. با توجه به نياز جامعه نيز مراجعات زيادى به مرکز براى مشاوره پروژه و يا ناظر بودن مى‌شود که در برخى موارد به عنوان مجرى در بسيارى از پروژه‌هاى بزرگ کشور درگير مى‌شويم.
– مرکز از چه سالى و با چه محورهايى کار خود را آغاز کرد؟
بنده تقريبا حدود 10 سال سابقه تحقيق در شرکت‌هاى مطرح دنيا بخصوص در آمريکا دارم. لذا زمانى که به دانشگاه شريف آمدم، ايجاد چنين مرکزى را در کنار دانشگاه و با توجه به جهت‌گيرى کشور براى استفاده از فناورى اطلاعات و ارتباطات ضرورى دانستم. همچنين با توجه به تجربه جهانى در اين زمينه، با حمايت رياست دانشگاه شريف، دکتر سهراب پور، اين مرکز شکل گرفت.
اهداف اوليه و رسالت مااز تاسيس مرکز در برگيرنده مساله ديگرى بود که البته به دليل واقعيت‌هاى موجود از آن فاصله گرفتيم . در حقيقت رسالت اصلى ما ايجاد مرکزى در کنار دانشگاه بود که محل توليد دانش و تکنولوژى در زمينه فناورى اطلاعات باشد. هر چند اين توليد نيز در کنار فعاليتهاى ديگر صورت گرفته، اما ما مجبور شديم براى رسيدن به هدفمان يکسرى پروژه‌هاى اجرايى را نيز انجام دهيم.
– در حال حاضر وضعيت مرکز به چه شکلى است؟
در حال حاضر اين مرکز، يک مرکز پژوهشى زير مجموعه دانشگاه شريف و با موافقت اصولى وزارت علوم، تحقيقات و فناورى است که به اندازه کافى اندوخته‌هاى علمى و تکنولوژى در زمينه نرم افزر،شبکه و سيستم‌هاى چند رسانه‌اى دارد که بتواند طى سال‌هاى آتى به شکل حمايتى فعاليت کند.
علت تاخير در رسيدن به هدف اصلى را نيز مى توان عدم حمايت سازمان‌ها و ارگان‌هاى مربوط عنوان کرد. به نحوى که تاکنون هيچ گونه اعتبار و حمايتى به عنوان اعتبار بلاعوض از جايى دريافت نکرده‌ايم. البته اين مورد يک استثنا دارد و آن بودجه اوليه اى است که مهندس ترکان،در زمان حضور ايشان در سازمان گسترش، براى تجهيز مرکز تخصيص دادند.
حال آن که با نگاهى به کشورهاى توسعه يافته و يا در حال توسعه، مى بينيم که چنين مراکزى همواره داراى اعتبار هستند و نمونه آن در آمريکا و کشورهاى اروپاي به وفور يافت مى‌شود. متاسفانه در ايران با وجود اينکه مساله فناورى اطلاعات، محور توسعه قلمداد شده ، هيچ گونه حمايتى از چنين مراکزى به صورت اصولى و صحيح به عمل نيامده است.
به دنبال اين مسئله ما راه خود را طى کرديم و الحمد الله فکر مى‌کنم نسبتا موفق بوديم و در حال حرکت به سوى اهداف اصلى خود هستيم.
– سابقه فعاليت مرکز به چه زمانى باز مى‌گردد؟
تقريبا در مدت 5/3 سال که بنده به ايران آمدم، راه‌اندازى مرکز را پيگيرى کردم و نتيجتا مرکز فناورى اطلاعات و ارتباطات پيشرفته شريف رسما مدت 3 سال است که فعاليت مى‌کند و تنها از طريق انجام پروژه‌ها، بودجه خود را تامين مى‌کند. ضمن اينکه در مرکز در کنار پروژه‌هاى اجرايى و نظارتى، امور تحقيقاتى نيز انجام مى‌شود.
بودجه‌هاى تحقيقاتى بسيار کوچکى نيز به صورت پروژه‌اى در قبال اين امور و نه به معناى بلاعوض بودن دريافت شده و اگر شايعاتى در اين مورد وجود دارد به شدت آن را تکذيب مى‌کنم.
– چه تعداد از دانشجويان در شروع کار مرکز با شما همکارى داشتند؟
بنده به همراه 4 دانشجو کار را شروع کردم و اکنون از کنار اين حرکت، 2 نهاد که يکى مرکز IT شريف باحدود 60 نفر وديگرى مرکز رشد شريف باحدود 211 نفر است، بوجود آمده که البته مرکز رشد در قالب شرکت‌ها و هسته‌هاى فناورى شکل گرفته و سابقه آن به 5/1سال گذشته باز مى گردد.
لازم به ذکر است که از دى ماه 83، مديريت مرکز رشد را به دکتر فاتح واگذار کرده ام و قصد اصليم از اين کار نيز تمرکز بيشتر بر روى مرکز IT و تلاش براى حرکت در حد و اندازه‌هاى جهانى و توليد دانش است.
اکنون فکر مى‌کنم شرايط کاملا براى ما آماده است واميدواريم که بتوانيم بدون نياز به هيچ گونه بودجه دولتى رسالت خود را انجام دهيم. هر چند اگر چنين بودجه‌اى نيز اختصاص داده شود کار سريعتر انجام شده و نيروهاى انسانى بيشترى تربيت خواهند شد،اما متاسفانه به خاطر تنگ نظرى‌ها، مشکلات، معضلات فرهنگى و اجتماعى در کشور اين اجازه داده نمى‌شود.
اين مرکز به نظر مى‌رسد به يک مرکز اشتغال زايى براى تعدادى نخبه و تحصيل کرده تبديل شده که همواره پروژه هاى اجرايى زيادى به آن ارجاع داده مى شود. آيا مرکز در همين قالب و بستر خواهد ماند؟
بطور کلى مرکز IT شريف تمرکز خود را روى توليد دانش و فناورى و تا حدودى نظارت و مشاوره علمى قرار خواهد داد. لذا واقعا مايل نيستيم وارد پروژه‌هاى اجرايى شويم، هر چند که اين مراجعات وجود دارد.اما از ابتداى مهر ماه سال جارى در صورت مراجعه، اين پروژه‌ها به سمت شرکت‌هاى زير گروه هاى مستقر در مرکز رشد و يا ساير شرکت‌هاى همکار سوق داده شده است. بنابراين به صورت مشخص به دنبال رسالت اصل خودمان هستيم و سعى مى‌کنيم آن را به شدت دنبال کنيم.
البته در طول فعاليت 3 ساله مرکز، بخشى از درآمد ها نيز به عنوان بودجه تحقيقاتى به مرکز و دانشگاه باز گردانده شده است.
پروژه‌هاى موجود در مرکز شامل چه محورهايى هستند؟
اساسى‌ترين پروژه‌اى که اکنون توسط مرکز دنبال مى‌شود، پروژه دانشگاه پيام نور است که بسيار اصولى و صحيح بر روى آن کار شده و فاز دوم آن نيز از چند ماه پيش طى قرارداد جديدى آغاز گرديده است.
مبناى اين پروژه به کارگيرى فناورى‌هاى جديد در راستاى اهداف دانشگاه پيام نور است؛ همان طور که مى‌دانيد اساس کار اين دانشگاه آموزش بر مبناى راه دور است و حدود 370 هزار دانشجو در 227 نقطه در کشور دارد که طى برنامه چهارم اين تعداد چند برابر خواهد شد.
بنابراين با توجه به فرهنگى که در نوع فراگيرى در دانشگاه پيام نور حاکم است و تعداد دانشجويى که سرويس دهى مى‌شود، استفاده از فناورى‌هاى جديد در اين دانشگاه، اجتناب ناپذير است. لذا بايد استراتژى ساختار و ابزار صحيح در اختيار دانشگاه قرار مى‌گرفت تا اين کار به نحو احسن انجام شود.
اين روند بررسى شده واستراتژى ابزارى و ساختارى آن آماده گرديده است .در فاز دوم اين پروژه نيز بر روى فرهنگ سازى، توليد محتوا و يکپارچه کردن سيستم‌هاى الکترونيکى دانشگاه پيام نور کار خواهيم کرد.
دانشگاه پيام نور علاوه بر استفاده از فناورى‌هاى جديد براى برنامه‌ريزى و ارائه خدمات خود،در مقوله‌اى به نام فراگيرى الکترونيکى، بهترين جايگاه محسوب مى شود و ما سعى داريم با برنامه‌ريزى صحيح در دراز مدت اين امر را محقق کنيم.
– آيا چيزى از اين پروژه به مرحله عملياتى رسيده است؟
اکنون ابزارى تهيه شده و از چند ماه آينده در کنار ديگر فعاليت‌ها در مراکز مختلف نصب خواهد شد تا بتواند به صورت محلى از سيستم‌هاى مديريت يادگيرى الکترونيکى و توليد محتوا استفاده کنند.
آنچه که ما در نظر گرفتيم کنترل و سياست‌گذارى مرکزى با اجراى منطقه‌اى ست. بنابراين استفاده از Server محلى، با توجه به اين که شبکه ارتباطى کشور در همه جا نمى‌تواند پاسخگو باشد، اجتناب ناپذير است و نمى‌توانيم صبر کنيم ارتباطات لازم برقرار شود و بعد شروع کنيم. لذا اول به صورت محلى اينها را اجرا خواهيم کرد و بعد، اساتيد و دانشجويان در فضاى الکترونيکى قرار خواهند گرفت و به تدريج يک شبکه‌هاى ارتباطى اينترانت و سپس اينترنت که اکنون هم با ميزان دسترسى محدود برقرار است، قابل انجام است.
– زمان آغاز و اتمام اين پروژه به چه نحوى است؟
حدود يک سال و 4 ماه است که فاز اول پروژه شروع شده و فاز دوم آن نيز از حدود 2 ماه گذشته آغاز شده است. اکنون سيستم قابل دسترسى و استفاده است و فکر مى‌کنم با آغاز فاز بعدى در اسفند ماه، يکسرى از دروس به صورت عملى به دانشجويان ارائه خواهد شد.
– فکر مى‌کنيد استفاده از نيروهاى دانشجو به عنوان نيروهاى بازار از نظر مالى چقدر صرفه‌جويى دربر دارد؟ و يا حتى بى‌تجربه بودن آنها، آيا هزينه‌ها را افزايش مى دهد؟
در کليه زمينه‌هاى فناورى اطلاعات در کشور پروژه‌هاى اصلى توسط دانشجويان انجام مى شود و شرکت‌هاى بزرگتر در حد واسطه هستند. البته بنده توانمندى شرکت ها را نفى نمى‌کنم، چرا که تجربه مديريت با کاهش هزينه و انجام پروژه با سرعت بالا ارتباط مستقيم دارد.
ما دراين زمينه و استفاده از دانشجويان در قالب شرکت هاى کوچک موفق بوديم، البته در سال اول شرکت‌ها در زمينه مديريتى و تحويل کار مشکلات داشتند که طبيعى هم بود. بنابر اين تعامل هم خوبى‌ها و هم بدى‌هايى را داشته است، اما در نهايت اين مسئله جايگاه خود را کسب خواهد کرد.
