سخاروش – پهناى باند از جمله واژه هاى متداول در دنياى شبکه هاى کامپيوترى است که به نرخ انتقال داده توسط يک اتصال شبکه و يا يک اينترفيس ، اشاره مى نمايد . اين واژه از رشته مهندسى برق اقتباس شده است . در اين شاخه از علوم ، پهناى باند نشان دهنده مجموع فاصله و يا محدوده بين بالاترين و پائين ترين سيگنال بر روى کانال هاى مخابرانى ( باند ) ، است. به منظور سنجش اندازه پهناى باند از واحد ” تعداد بايت در ثانيه ” و يا bps استفاده مى شود .
پهناى باند تنها عامل تعيين کننده سرعت يک شبکه از زاويه کاربران نبوده و يکى ديگر از عناصر تاثيرگذار ، “ميزان تاخير” در يک شبکه است که مى تواند برنامه هاى متعددى را که بر روى شبکه اجراء مى گردند، تحت تاثير قرار دهد .
پهناى باند چيست ؟
توليد کنندگان تجهيزات سخت افزارى شبکه در زمان ارائه محصولات خود تبليغات زيادى را در ارتباط با پهناى باد ، انجام مى دهند . اکثر کاربران اينترنت نسبت به ميزان پهناى باند مودم خود و يا سرويس اينترنت braodband داراى آگاهى لازم مى باشند.پهناى باند، ظرفيت اتصال ايجاد شده را مشخص نموده و بديهى است که هر اندازه ظرفيت فوق بيشتر باشد ، امکان دستيابى به منابع شبکه با سرعت بيشترى فراهم مى گردد . پهناى باند ، ظرفيت تئورى و يا عملى يک اتصال شبکه و يا يک اينترفيس را مشخص نموده که در عمل ممکن است با يکديگر متفاوت باشند . مثلا” يک مودم V.90 پهناى باندى معادل 56 kbps را در حالت سقف پهناى باند حمايت مى نمايد ولى با توجه به محدوديت هاى خطوط تلفن و ساير عوامل موجود، عملا” امکان رسيدن به محدوده فق وجود نخواهد داشت . يک شبکه اترنت سريع نيز از لحاظ تئورى قادر به حمايت پهناى باندى معادل 100Mbps است ، ولى عملا” اين وضعيت در عمل محقق نخواهد شد ( تفاوت ظرفيت تئورى پهناى باند با ظرفيت واقعى ) .
پهناى باند بالا و broadband
در برخى موارد واژه هاى “پهناى باند بالا” و ” braodband ” به جاى يکديگر استفاده مى گردند . کارشناسان شبکه در برخى موارد از واژه “پهناى باند بالا ” به منظور مشخص نمودن سرعت بالاى اتصال به اينترنت استفاده مى نمايند . در اين رابطه تعاريف متفاوتى وجود دارد . اين نوع اتصالات، پهناى باندى بين 64Kbps تا 300kbps و يا بيشتر را ارائه مى نمايند . پهناى باند بالا با broadband متفاوت است . broadband ، نشاندهنده روش استفاده شده به منظور ايجاد يک ارتباط است در صورتى که پهناى باند ، نرخ انتقال داده از طريق محيط انتقال را نشان مى دهد .
اندازه گيرى پهناى باند شبکه
به منظور اندازه گيرى پهناى باند اتصال شبکه مى توان از ابزارهاى متعددى استفاده نمود . براى اندازه گيرى پهناى باند در شبکه هاى محلى ( LAN ) ، از برنامه هائى نظير netpref و ttcp ، استفاده مى گردد. در زمان اتصال به اينترنت و به منظور تست پهناى باند مى توان از برنامه هاى متعددى استفاده نمود . تعداد زيادى از برنامه هاى فوق را مى توان با مراجعه به صفحات وب عمومى استفاده نمود . صرفنظر از نوع نرم افزارى که از آن به منظور اندازه گيرى پهناى باند استفاده مى گردد ، پهناى باند داراى محدوده بسيار متغيرى است که اندازه گيرى دقيق آن امرى مشکل است .
تاخير
پهناى باند صرفا” يکى از عناصر تاثير گذار در سرعت يک شبکه است . تاخير( Latency ) که نشاندهنده ميزان تاخير در پردازش داده در شبکه است ، يکى ديگر از عناصر مهم در ارزيابى کارآئى و سرعت يک شبکه است که داراى ارتباطى نزديک با پهناى باند مى باشد . از لحاظ تئورى سقف پهناى باند ثابت است . پهناى باند واقعى متغير بوده و مى تواند عامل بروز تاخير در يک شبکه گردد . وجود تاخير زياد در پردازش داده در شبکه و در يک محدوده زمانى کوتاه مى تواند باعث بروز يک بحران در شبکه شده و پيامد آن پيشگيرى از حرکت داده بر روى محيط انتقال و کاهش استفاده موثر از پهناى باند باشد .
تاخير و سرويس اينترنت ماهواره اى
دستيابى به اينترنت با استفاده از ماهواره به خوبى تفاوت بين پهناى باند و تاخير را نشان مى دهد . ارتباطات مبتنى بر ماهواره داراى پهناى باند و تاخير بالائى مى باشند . مثلا” زمانى که کاربرى درخواست يک صفحه وب را مى نمائيد ، مدت زمانى که بطول مى انجامد تا صفحه در حافظه مستقر گردد با اين که کوتاه بنظر مى آيد ولى کاملا” ملموس است. تاخير فوق به دليل تاخير انتشار است .علاوه بر تاخير اتشار ، يک شبکه ممکن است با نوع هاى ديگرى از تاخير مواجه گردد . تاخير انتقال ( مرتبط با خصايص فيزيکى محيط انتقال ) و تاخير پردازش ( ارسال درخواست از طريق سرويس دهندگان پروکسى و يا ايجاد hops بر روى اينترنت ) دو نمونه متداول در اين زمينه مى باشند .
اندازه گيرى تاخير در يک شبکه
از ابزارهاى شبکه اى متعددى نظير ping و traceroute مى توان به منظور اندازه گيرى ميزان تاخير در يک شبکه استفاده نمود . برنامه هاى فوق فاصله زمانى بين ارسال يک بسته اطلاعاتى از مبداء به مقصد و برگشت آن را محاسبه مى نمايند . به زمان فوق round-trip ، گفته مى شود . round-trip تنها روش موجود به منظور تشخيص و يا بست آوردن ميزان تاخير در يک شبکه نبوده و در اين رابطه مى توان از برنامه هاى متعددى استفاده نمود .
پهناى باند و تاخير دو عنصر تاثير گذار در کارائى يک شبکه مى باشند .معمولا” از واژه ( QoS ( Quality of Service به منظور نشان دادن وضعيت کارآئى يک شبکه استفاده مى گردد که در آن دو شاخص مهم پهناى باند و تاخير مورد توجه قرار مى گيرد.
