نام نویسنده: مينو مومنى
روزنامه دنياى اقتصاد – اينترنت اين پديده قرن بيستم و بيست و يکم حالا ديگر در کشور ما ناشناخته نيست. بسيارى از کشورهاى منطقه حسرت همين ارتباط متزلزل و نه چندان مطمئن ما را مى خورند. به عنوان مثال همسايه هاى شمالى از جمله تاجيکستان آنچنان شيفته تماس تقريبا روبه گسترش اينترنت در کشور ما شده اند که از شرکت هاى ايرانى دعوت مى کنند تا در زمينه ارتباط اينترنتى در اين کشور سرمايه گذارى کنند. از همين روست که مى بينيم يک ارتباط دو مگابايتى در اين کشور هدف نهايى يک قرارداد بين اين کشور و يک شرکت ايرانى است. جالب است که مطابق آمارهايى که اخيرا اعلام شده در همين کشور تاجيکستان تنها 30 هزار دستگاه کامپيوتر وجد دارد و از همين رو تعجبى ندارد که يک ارتباط دومگابايتى در اين کشور بسيار مهم تلقى شود.
اما در مقايسه همسايه هاى جنوبى ايران بسيار از ما جلوتر هستند. به عنوان مثال ارتباط فيبر نورى جهانى از کشورهاى جنوبى خليج فارس مى گذرد و سرمايه گذارى هاى بزرگى که در بعضى از شهرها و کشورها از جمله دوبى در زمينه فناورى اطلاعات صورت گرفته عملا فاصله ما را با آنها به اندازه فاصله ما با کشورهايى مثل تاجيکستان گسترش داده است. حالا اين شرکت هاى ايرانى هستند که سعى مى کنند در شهراينترنتى دوبى يک نمايندگى داشته باشند و در اينجا اين ما هستيم که حسرت آن ها مى خوريم.
با اين همه چشم اناز آينده چندان بدبينانه نيست. فروش بالاى کامپيوتر و قطعات کامپيوترى ، ايجاد بازارهاى کامپيوترى جديد، بهبود نسبى (و البته کند ساختارهاى مخابراتى) و گسترش موج استفاده از اينترنت در کشور علامت هايى اميدوارکننده اى هستند. اما وجود يک برنامه مشخص براى گسترش فناورى اطلاعات در کشور عملا ايران را در رده کشورهايى قرار داده که با يک برنامه مشخص قصد دارند که تجربه موفق کشورهايى چون مالزى ، ايالات متحده و يا ايرلند هند را در زمينه فناورى اطلاعات تکرار کند. اين برنامه که اصل آن در برنامه بعدى توسعه اقتصادى کشور قرار مى گيرد اما تا آن زمان يک جايگزين به نام برنامه گسترش فناورى ارتباطات و اطلاعات ( تکفا) قصد دارد که زمينه هاى اجراى چنان برنامه اى را ايجاد کند. برنامه تکفا که توسط نصرالله جهانگرد دبير شوراى عالى اطلاع رسانى و همکارانش در وزارت پست و تلگراف و تلفن تهيه شده در حقيقت در نقش يک کاتاليزور واکنش هاى IT را در سطح دولتى و حکومتى و خصوصى سرعت مى بخشد.
با اعلام اين که يک هزار ميليارد ريال براى پيش برد اين برنامه اعتبار در نظر گرفته شده بسيارى از وزارت خانه ها و سازمان هاى دولتى به سرعت برنامه هاى گسترش فناورى اطلاعات را تهيه کرده و آن را ارايه کردند.به گفته جهانگرد ميزان اعتبارهاى درخواست شده تاکنون 16 هزار ميليارد ريال بوده است و اين يعنى پيش بينى برنامه ها از پيش بينى اوليه فراتر بوده است. براى دريافت وضعيت وزارتخانه هاى مختلف در زمينه فناورى اطلاعات و نقش آن ها در برنامه تکفا ارزيابى برنامه هاى آنان ضرورى است. در ادامه ليست پروژه هاى وزارتخانه ها و دستگاه هاى مستقل مى آيد:
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى
1-اين وزارتخانه نخستين اولويت خود را پيش برد طرح کتابخانه هاى ديجيتالى عنوان کرده است. کتابخانه هاى ديجيتالى در حقيقت نام يک کتابخانه را بر دوش مى کشند اما در حقيقت يک منبع مستند از اسناد داخلى و يا اسناد خارجى وارد کشور شده هستند. در زمينه کتابخانه هاى ديجيتالى تا کنون يک شرکت داخلى دو سمينار بين المللى را براى آشنايى با کتابخانه هاى ديجيتالى دنيا برگزار کرده است. بسيارى از مديران تصميم ساز دولتى که با فناورى اطلاعات آشنايى داشته و يا به نوعى با آن مرتبط بوده اند در اين سمينارها شرکت کرده اند اما نتيجه اين بوده که تا کنون هيچ نهاد دولتى حاضر به سرمايه گذارى در اين زمينه نشده است. اين که کتابخانه هاى ديجيتالى در متن برنامه هاى چهارگانه وزارت ارشاد قرار گرفته خبر خوشايندى است به شرط اين که تنهابه کامپيوترى کردن بسنده نشود.
2-برنامه ديگر اين وزارتخانه ايجاد بانک هاى اطلاعاتى و تقويت پايگاه هاى اطلاع رسانى از منابع مختلف اسلامى ، علمى ، فرهنگى ، فنى و تخصصى کشور است. در اين زمينه هم اکنون پايگاه هاى متعددى وجود دارد که به نظر مى رسد اولويت اول اين وزارتخانه ابتدا حمايت از پايگاه هاى ايجاد شده و سپس ايجاد پايگاه هاى جديد باشد.
3- تجهيز سيستم بانک اطلاع رسانى کتاب ايران نيز در برنامه اين وزارتخانه قرار گرفته است. در اين زمينه اين وزارتخانه چندان بيگانه نيست. سايت اطلاع رسانى خانه کتاب از جمله سايت هاى اطلاع رسانى قديمى اين عرصه است.
4- سيستم بانک اطلاعاتى و اطلاع رسانى ميراث فرهنگى نيز يکى ديگر از برنامه هاى وزارت ارشاد است. در اين زمينه سايت پرمحتواى www.iranmiras.com يک منبع کاملا لازم و ضرورى براى شناسايى ، معرفى و اطلاع رسانى ميراث فرهنگى معتبر کشور ماست. در اين بخش اتفاقا برنامه هاى سازمان ميراث فرهنگى بسيار حساب شده و دقيق پيش رفته است.
وزارت آموزش و پرورش
اين وزارتخانه نيز از جمله وزارتخانه هايى است که از سال ها قبل در انديشه گسترش فرهنگ ديجيتالى بوده است. طرح بزرگ شبکه رشد که توسط دفتر تکنولوژى آموزشى پيگيرى مى شود يکى از بزرگترين طرح هاى انفورماتيکى کشور است. تهيه برنامه فناورى اطلاعات نيز از ديگر کارهايى است که در اين عرصه قابل ذکر است. آشنايى مديران ارشد اين وزارتخانه با موضوع فناورى اطلاعات در اين علاقه مندى به گسترش فناورى نوين در عرصه دانش بى تاثير نيست البته واقعيت اين است که نگاهى گذرا به برنامه هاى ارايه شده توسط وزارت آموزش نشان مى دهد که اين وزارتخانه تا حدى زيادى عدم اطمينان خود رابه بخش زير ساخت دولتى نشان داده و حتى وظايفى را که به طور طبيعى در حيطه مثلا وزارت پست و يا شرکت مخابرات است را نيز جزو برنامه هاى خود ذکر کرده است. با اين حال برنامه هاى اين وزارتخانه به اين شرح است:
1- طرح راه اندازى سايت 3 مرکز تربيت معلم ( استاد آرام تهران ، شهيد مفتح شهر رى و شهيد رجايى قزوين) 2- ايجاد زير ساخت و توسعه شبکه هاى مجازى محلى ،3 – مديريت شبکه 4- امنيت 5- مقررات 6- محتوى 7 – تجهيز آزمايشگاههاى رايانه 8- اتصال به شبکه رشد 9 – آموزش کاربرد رايانه 10 – آموزش توليد محتواى الکترونيکى (econtent) 11- توليد مواد درسى بر اساس وب و روش هاى چند رسانه اى 12- تشويق ارايه کنندگاه سرويس هاى آموزش و کمک آموزشى روى اينترنت 13 – آموزش IT و ايجاد مراکز مجازى 14 – طرح پيشنهادى آموزش فراگير IT در آموزش و پرورش ( عليرضا توکلى) 15 – ايجاد زيرساخت و توسعه شبکه هاى مجازى محلى و … 16- تجهيز آزمايشگا ه هاى رايانه و اتصال به شبکه 17 – آموزش کاربرد رايانه و توليد محتواى الکترونيکى و توليد مواد درسى بر اساس وب و روشهاى چند رسانه اى
وزارت بهداشت
در برنامه هاى فناورى اطلاعات مهمترين نهاد هداشتى کشور طرح بانک اطلاعات پزشکى به چشم مى خورد که مى تواند به اندازه يک پروژه عظيم همه اعتبارات دستگاه هاى ديگر را يکجا ببلعد! ايجاد شناسنامه هاى بهداشتى براى همه بيماران و افراد کشور و دسترسى پزشکان به اين بانک اطلاعاتى احتمالا در قالب اين پروژه قرار دارد. متن برنامه هاى اين وزارتخانه به اين شرح است:1- توسعه و تقويت شبکه اى داخلى دانشگاه هاى علوم پزشکى ( ايجاد شبکه فيبر و اتصال به کليه مراکز استفاده کننده داخلى با حداقل پهناى باند 64k )2- دو برابر کردن پهناى باند فعلى دادگاه از موسسات پژوهشى پزشکى با حداقل عرض باند 512k 3- توسعه شبکه مجازى با همکارى مخابرات 4- تقويت ديريت شبکه 5- افزايش امنيت شبکه 6- بانک اطلاعات پزشکى 7- بانک اطلاعات ، تجهيزات ، امکانات و خدمات پزشکى در دسترس 8- پياده سازى نرم افزار پزشکى از راه دور 9 – بانک اطلاعات دارويى 10 – کتابخانه هاى ديجيتالى
وزارت بازرگانى
از جمله وزارتخانه هايى است که فناورى اطلاعات را خيلى سريع جدى گرفت و اتفاقا هم اکنون سايت هاى بازرگانى متعدد کاربردى نيز توسط اين وزارتخانه ايجاد شده است. با اين همه اين وزارتخانه ما را به ياد تجارت الکترونيک مى اندازد. چيزى که در کشور ما يک روياى دست نيافتنى مى نمايد در اين زمينه نيز اين وزارتخانه برنامه هايى را ارايه داده است :1- پروژه سيستم هاى امکان سنجى و تحليل اطلاع رسانى بازرگانى 2- توسعه پايگاه هاى اطلاع رسانى بازرگانى 3- ايجاد شبکه هاى محلى و اينترنتى شبکه اطلاع رسانى بازرگانى 4- راه اندازى درگاه اطلاع رسانى بازرگانى 5- آموزش همگانى و ترويج اطلاع رسانى بازرگانى 6- گسترش و تکميل نقطه تجارى 7- کمک به راه اندازى پايگاه اطلاعات ساير دستگاه هاى مرتبط با امر اطلاع رسانى بازرگانى 8- امکان سنجى پروژه تجارت الکترونيک EC 9 – آموزش و ترويج تجارت الکترونيک 10- صدور گواهينامه ديجيتال CA 11- سيستم اطلاع رسانى بازرگانى کشور
وزارت علوم
اين وزارتخانه نيز ما را به ياد آموزش مجازى E-learning مى اندازد. با اين حال برنامه هاى آن بسيار فراتر از يک سيستم آموزش مجازى است به عنوان مثال سايت irost را ديگر همه کسانى که از اينترنت به شکلى حرفه اى استفاده مى کنند مى شناسند تکميل اين سايت مرکز پژوهش هاى علمى صنعتى امروز نيز در متن برنامه هاى وزارت علوم قرار دارد. برنامه هاى اين وزارتخانه به اين شرح است :
1- طرح توسعه و تقويت شبکه داخلى دانشگاه ها 2- ارتقاى پهناى باند متصل به شبکه 3- طرح توسعه زيرساخت شبکه علمى کشور4- ايجاد مراکز کنترل مديريت شبکه NOC 5- مديريت پورتال علمى کشور 6- ايجاد سيستم جامع مشترکان شبکه علمى کشور – 7 امينت شبکه 8- مديريت پايگاه هاى اطلاع رسانى 9- E-irost 10 – مديريت پايگاه اطلاعا علمى 11- مديريت ارايه سرويس هاى کاربرهاى شبکه علمى 12- تاسيس مرکز آموزش تحصيلات تکميلى IT 13- طرح برگزارى دوره هاى آموزشى IT در سطح کليه دانشگاه ها 14- طرح پارک تحقيقاتى IT و ايجاد يک نمونه 15- کتابخانه ديجيتالى 16- سيستم فهرستگان مدارک موجود در کتابخانه هاى دانشگاهى
وزارت جهاد کشاورزى
1- ارايه بانک اطلاعات و هزينه توليد محصولات کشاورزى درمحيط وب 2- ايجاد بانک اطلاعات بيماريهاى دامى کشور3- ايجاد پايگاه طرح هاى تحقيقاتى کشاورزى تحت وب 4- تهيه نقش کاربرى اراضى اسان هرمزگان 5- برآورد سطح نخيلات استان بوشهر 6- راه اندازى شبکه محلى در ساختمان اصلى سازمان جهاد کشاورزى استان ها 7- راه اندازى سايت راهنماى موضوعى علوم کشاورزى 8- توسعه شبکه اينترانت وزارت 9- طرح ايجاد ICT ستاد وزارت جهاد کشاورزى 10- ايجاد شبکه اطلاع رسانى بازاريابى محصولات کشاورزى 11- ايجاد درگاه مرکزى سايت اطلاع رسانى بخش کشاورزى
وزارت نيرو
1- طرح جامع (GIS) وزارت نيرو 2- کتابخانه ديجيتالى نيرو 3- استقرار اتوماسيون ادارى در شرکت هاى تابعه وزارت نيرو 4- برق منطقه اى تهران 5- طرح جامع سيستم هاى اطلاع رسانى برق تهران 6- سازمان مديريت منابع آب ايران 7- ايجاد پايگاه هاى اطلاعاتى تخصصى آب کشور 8- طراحى و پياده سازى وب سايت جامع امور آب در وزارت نيرو 9- ايجاد شبکه توليد و انتقال داد هاى تخصصى بروز آب کشور
وزارت کشور
وزارت کشور بيشترين تعداد طرح هاى ارايه شده را به خود اختصاص داده است . هر چند بعضى از اين برنامه ها قطعا نمى تواند يک برنامه کلى باشد مثلا “حقوق و دستمزد” و يا “مديريت اموال” و “انبار دارى” نمى تواند چيز جدايى از اتوماسيون ادارى اين وزارتخانه باشد به هر حال در اين ميان بحث انتخابات ديجيتالى در ميان ديگر برنامه هاى ارايه شده توسط اين وزارتخانه خودنمايى مى کند. ليست برنامه هاى ارايه شده توسط اين وزارتخانه به اين شرح است: 1- کنترل ورود و خروج 2- کتابخانه 3- اموال 4- سازمان و تشکيلات 5- حقوق و دستمزد 6- انباردارى 7- ارزش يابى پرسنل 8- اطلاعات پرسنلى 9- اتوماسيون ادارى 10- تعزيرات 11- حسابدارى 12- آرشيو فيلم عکس و نوار 13- سيستم هاى MIS و DSS 14- آموزش الکترونيکى و توليد محتواى الکترونيکى 15- دانشگاه مجازى 16- سيستم هاى اطلاع رسانى وزارت کشور 17- آموزش 18- اطلاعات کيفرى کادر سياسى 19- اطلاعات پرونده هاى ديوان عدالت ادارى و بازرسى کل کشور 20 – پيگيرى مراحل تصويب لوايح و طرح ها 21- سيستم اطلاعاتى نمايندگان 22- اطلاعات قوانين و مقررات 23- تذکرات و شکايات 24 اطلاعات واخبار 25- سيستم هاى امنيت اطلاعات و ارتباطات 26- طرح ها و وقايع مرزى 27- انتخابات 28- صورت جلسه کميسيون ها و شورا ها 29- تشکل ها 30- مجموه سيستم هاى ادارى کل امور اتباع و مهاجرين خارجى 31- طرح هاى امنيتى و اجتماعى 32- تقسيمات کشورى 33- موسسات غير انتفاعى
وزارت امور خارجه
اجراى طرح جامع امنيت شبکه اطلاع رسانى و مخابرات وزارت خارجه 2- ايجاد بانک اطلاعات محتواى سياست خارجى وزارت امور خارجه 3- ارايه خدمات کنسولى متمرکز به مراجعين امور کنسولى در نمايندگى ها 4- شبکه ارتباطى اختصاصى وزارت خارجه
وزارت صنايع و معادن 1-برنامه ريزى و تهيه سيستم هاى اطلاعاتى وزارت صنايع و معادن 2- کمک به ايجاد وب و به روزنگهدارى آن براى 500 واحد صنعتى 3- سامان دهى نظام اطلاعات آمارى بخش صنعت و معدن کشور 4- کمک به ايجاد بازار و نمايشگاه مجازى در بخش صنعت معدن 5- سيستم اطلاعات جغرافيايى صنعت و معدن 6- ايجاد دو مجتمع نرم افزارى در کشور 7- ايجاد پايگاه اطلاع رسانى و شبکه اطلاعات سازمان ها و دستگاه هاى صنعتى و معدنى 8- کمک به تجهيز 20 واحد صنعتى به فناورى اطلاعات 9- کمک به ارتقاى سطح اتوماسيون در ده واحد صنعتى 10 – حمايت از پنج واحد طراحى صنعتى 11- تدوين استراتژى هاى مربوط به شکل دهيى صنعت IT 12- تدوين استراتژى هاى مربوط به شکل دهى صنعت IT 13 – تدوين استراتژى گسترش استفاده از IT در صنعت 14- طراحى سيستم نظارت و ارزيابى
وزارت تعاون
1- تهيه طرح جامع توسعه ICT در بخش تعاون 2- توسعه منابع انسانى به لحاظ کاربرد ICT در بخش تعاون 3- توسعه رم افزارهاى ويژه 4- توسعه نرم افزارهاى عمومى و يکپارچه 5- توسعه فرم هاى الکترونيکى بخش تعاون 6- توسعه شبکه مجازى (اينترنت ) تعاون 7- ايجاد پايگاه اطلاع رسانى تعاون
وزات امور اقتصادى و دارايى
1- حسابدارى سيستم خزانه 2- نظام خدمات گمرگى (آسيکودا) 3- نظام مالياتى کشور 4- نوسازى سيستم هاى اطلاعاتى بيمه ايران (نوسابا )
وزارت کار و امور اجتماعى
1- طراحى و پياده سازى و تجهيز مراکز آزاد آموزش فنى و حرفه اى ICT در کشور 2- توسعه و ارتقاى سواد اطلاعاتى مربيان و مسئولان مراکز دولتى آموزش فنى و حرفه هاى کشور 3- توسعه و ارتقاى سواد اطلاعاتى مربيان و مسئولان آموزشگاه هاى کارموزى آزاد کشور 4- تهيه وتدوين استانداردهاى آموزشى و منابع آموزشى فنى و حرفه اى ICT 5- طراحى و پياده سازى نظام هاى اطلاعاتى – عملياتى عمومى و ويژه وزارت کار و سازمان ها تابعه 6- طراحى و توسهعه شبکه اختصاصى مجازى VPN وزارت کار 7- طراحى و پياده سازى نظام امنيتى شبکه VPN 8- طرح جامع ICT وزارت کار سازمان هاى تابعه و آموزشگاهاى کار آموزى آزد 9- طراحى و پياده سازى شبکه ملى اطلاع رسانى بازار کار 10- طراحى و پياده سازى نهادهاى جديد آموزشى – پژوهشى در عرصه ICT 11- طراحى و پياده سازى بانک اطلاعات منابع آموزشى – اطلاعاتى وزارت کار 12- تدوين استانداردهاى شغلى و بومى براى تخصص ها و حرفه اى مرتط با ICT 13- طراحى و پياده سازى اطلسى الکترونيکى کار و مشاغل ايران 14- طراحى و پياده سازى نظام ملى کارت اعتبارى کارگران 15- طراحى و پياده سازى نظام ملى کارت اعتبارى کارمندان 16- طراحى و پياده سازى کتابخانه ملى ديجيتال کار 17- مديريت شبکه و ايجاد نظام پيوند پايگاه ها ى وب دستگاه هاى دولتى ايران
وزارت مسکن وشهرسازى
1- شبکه اکسترانت 2- توسعه آموزش (بهبود و گسترش مهارت و سواد ديجيتالى کارکنان)3- پروژه MIS (سيستم اطلاعاتى استراتژيک و مديريتى عملياتى ) 4- طرح جامع IT 5- راه اندازى وب سايت هاى وزارت مسکن
وزارت راه و ترابرى
1- طرح جامع ICT 2- نظارت تصويرى آزادراههاى کشور3- طراحى شبکه جامعه وزارت راه 4- ايجاد مرکز اطلاعات جغرافيايى وزارت راه و ترابرى و واحدهاى تابعه 5- سيستم جامع فروش بليت از طريق اينترنت 6- برقرارى ارتباط با فيبر نورى و FLAG 7- سيستم علائم متغير جاده اى براى آزادراه تهران کرج 8- سيستم هاى الکترونيکى اخذ عوارض 9- برنامه ريزى جهت اجراى طرح جامع هواپيمايى کشورى از ديدگاه ICT 10 – رديابى آلات ناقله ريلى 11- طرح کنترل مکانيزه خودروهاى ترانزيستى
