نام نویسنده: مينو‌مومنی
در دنياي كنوني اينترنت و دسترسي به آن به نوعي به بخش جداناپذير زندگي و كار مردم تبديل شده است و هرچه جامعه‌اي پيشرفته‌تر باشد اين وابستگي شديدتر چهره نمايان مي‌كند تا آنجا كه از كار گرفته تا تفريح روي اينترنت خلاصه مي‌شود حتي در بعضي اوقات زندگي افراد خصوصا جوانان با اينترنت گره خورده است به هرحال اين تكنولوژي نوين تا حدي مورد توجه جوامع قرار گرفته است كه اين روزها يكي از معيارهاي پيشرفت يا عقب‌ماندگي هر كشور را عملا به تعداد مشتركان و نحوه دسترسي آنها به اينترنت ارتباط مي‌دهند و در اين ميان روش دسترسي به اينترنت يكي از پارامترهاي مهم به شمار مي‌آيد، همان پارامتري كه در كشور ما از آن به عنوان اينترنت پرسرعت ياد مي‌شود در مجموع بايد گفت اهميت اينترنت پرسرعت زماني بالا گرفت كه در شاخص‌هاي مخابراتي جهان، اينترنت پرسرعت جاي شاخص اتصال به اينترنت را گرفت در واقع امروزه كشوري توسعه يافته‌تر تلقي مي‌شود كه تعداد كاربران بيشتري در آن از اينترنت پرسرعت بهره‌مند باشند.
قصه از كجا شروع شد
داستان اينترنت پرسرعت در كشورمان اولين بار در اواخر زمستان 82 آغاز شد، زماني كه روي خروجي يكي از خبرگزاري‌ها آمده بود كه در راستاى اجراى سياست‌هاى برنامه سوم، توسعه اقتصادى دولت مبنى بر خصوصى سازى و واگذارى تعدادى از بخش‌هاى مختلف امور مخابراتى به بخش خصوصى،اولين پروانه نصب، راه اندازى و بهره‌بردارى شبكه ملى انتقال داده‌ها با پهناى باند پرسرعت در سطح كشور (PAP) به شركت پارس آنلاين اعطا شد. بعد از آن رفته رفته بر تعداد اين شركتها افزوده شد اما مرتبا ارايه اين خدمات با تاخيرهاي متوالي همراه بود تا آنجا كه در اوايل آذر 83 با به تاخير افتادن متوالى ارايه خدمات اينترنت پرسرعت توسط شرکت‌هاى دارنده پروانه خدمات انتقال داده‌ها (PAP) نهاد متولى اين بخش طى اطلاعيه‌اي به شركتهاي PAP (ارایه دهنده اینترنت پرسرعت) هشدار داد كه اگر نتوانند به تعهدات خود در قبال ارايه خدمات اينترنت پرسرعت عمل کنند طبق قانون جريمه خواهند شد.اين موضوع واکنش شرکت‌هاى خدمات دهنده اينترنت را برانگيخت چرا كه آنها در طى ماههاى گذشته بارها از مخابرات به خاطر آنکه فضاى لازم براى بهره بردارى از اين سرويس را در مراکز مخابراتى خود فراهم نکرده بود انتقاد داشتند و اين در حالى بود که مخابرات هم در مقابل همين موضوع را به کندى فعاليت شرکت‌هاى خدمات دهنده اينترنت نسبت داده بود اما طبق گفته بسياري از كارشناسان صنعت آي‌تي مهمترين مشكلي كه شركتهاي ارايه دهنده اينترنت پرسرعت با آن مواجه بودند موضوع نصب تجهيزات مربوط به خطوط ADSL در مراکز مخابراتی بود چرا كه اين شركتها براي ارايه خدمات به مشتركان خود بايد از طريق سيستم ويژه‌اي كه در مراكز مخابراتي نصب مي‌شد به نوعي مشتركان را به شركتهاي اينترنتي متصل مي‌كردند كه گويا بسياري از مراكز مخابراتي با حضور يك شركت خصوصي در مراكز خود چندان راضي نبودند و به همين علت بستر لازم را براي نصب تجهيزات شركتهاي ارايه دهنده خمات اينترنت پرسرعت را به سادگي مهيا نمي‌كردند هرچند مقامات مخابراتي همچنان بر اين باور بودند كه به هيچ عنوان از سوي مراكز آنها كارشكني صورت نگرفته و اين خود شركتها هستند كه به تعهدات خود عمل نكرده‌اند و در همين زمينه محمود خسروي مديرعامل سابق شركت مخابرات نيزمي‌گويد:اين گفته صحت ندارد كه مراكز مخابراتي براي توسعه اينترنت پرسرعت با شركتها همكاري نمي‌كنند چرا كه ما براي تامين فضاي فعال شركتهاي PAP مجبور به همكاري با آنها نبوديم اما براي اينكه كار به تعويق نيفتد، هر جا كه توانستيم فضا را در اختيار آنها قرار داده‌ايم چرا كه به اين اصل معتقديم اگر اين شركتها فعال شوند و بتوانند مشتركيني را از طريق اين روش جذب كنند به طبع بار ترافيك كاذبي كه به شدت شبكه ما را تهديد مي‌كند، به نحوه مطلوبي كاسته مي‌شود. بنابراين حركت شركتهاي PAP براي واگذاري خطوط ADSL نه تنها به ضرر ما نيست بلكه براي شبكه بسيار سودمند است و شركت مخابرات از همان ابتدا به شدت از اين طرح استقبال و آن را دنبال كرده است. اما اگر گاهي اوقات از طرف شركتهاي PAP عدم همكاري از سوي مراكز مخابراتي عنوان مي‌شود، شايد به اين موضوع برگردد كه سازمان تنظيم مقررات راديويي به خاطر پروانه صادر شده، شركتهاي PAP را به دلايلي بازخواست مي‌كنند كه اين شركتها اين مشكلات را نيز به گردن مراكز مخابراتي مي‌اندازند.
به هر حال در آن زمان كه شركت مخابرات مقصر اصلي تاخير متوالي ارايه خدمات اينترنت پرسرعت را شركتهاي PAP مي‌دانست و به عكس اين شركتها مقصر را مخابرات مي‌ناميدند سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي براساس اطلاعيه‌اي اعلام كرد، شركت‌هايي که به هر دليل تمايل دارند پروانه ارائه خدمات انتقال داده‌هاي خود را عودت دهند فرصت دارند تا پايان وقت ادارى ( ساعت 16 روز 25 آذرماه 83) تقاضاى کتبى خود را به همراه عين پروانه به دبيرخانه سازمان تحويل و رسيد اخذ كنند تا نسبت به لغو پروانه و آزادسازى ضمانت نامه حسن انجام تعهدات آنان مروط بر آن که هيچ تعهد متضمن بار مالى با مشترکين خدمات خود نداشته باشند اقدام گردد و گويا شركت فناوري ارتباطات سگال نخستين شركتي بود كه در آن زمان تقاضاي لغو پروانه‌اش مورد تا‌ئيد قرار گرفت و اين اطلاعيه پاياني بر تاخير ارايه خدمات اينترنت پرسرعت نبود چرا كه داستان اينترنت پرسرعت با همان حال و هواي اوليه خود به فعاليت لاك‌پشتي ادامه مي‌داد و در اين ميان نيز گاه بخشنامه‌‌هاي نيز همچون عدم ممنوعيت ارايه اينترنت بيش از 128 كيلوبايت به كاربران خانگي به نوعي شوك عظيمي را به بدنه ضعيف اينترنت پرسرعت وارد آورد تا آنجا كه در همان زمان بسياري از كارشناسان و صاحب‌نظران صنعت آي‌تي نسبت به اين بخشنامه اعتراض و آن را اقدامي غيراصولي عنوان كردند و در همين زمينه رمضانعلی صادق زاده رییس کمیته مخابرات مجلس نيز ضمن اعتراض شديد نسبت به اين بخشنامه اعلام كرد، وقتي تمامي كشورها جهان به سمت مدرنيزه شدن حركت مي‌كنند و مي‌توان گفت يكي از عوامل اساسي مدرنيزه شده در جهان دستيابي به اينترنت پرسرعت است بايد استدلال‌هاي مسئولین سازمان تنظیم مقررات را برای تثبیت طرح ممنوعیت ارايه اينترنت پرسرعت با ظرفيت بيش از ۱۲۸كيلو بيت بر ثانيه را شنید و در خصوص آن تصمیم‌گیری کرد. به گفته صادق زاده ارایه سرویس‌ها با سرعت بالا نیازمند پهنای باند وسیع است و هر چقدر اینترنت با سرعت بالا ارائه شود شاهد اطلاعات جامع‌تری خواهیم بود و می‌توان گفت محدودیت سرعت و پهنای باند، جامعه اطلاعاتی کشور را با خطر جدی مواجه خواهد کرد.
اعتراض به محدوديت ارايه اينترنت پرسرعت تنها به اظهارنظر شخصيت‌ها ختم نشد چرا كه بسياري از كاربران نيز به اين بخشنامه اعتراض كردند تا آنجا كه عده‌اي از كاربران با نوشتن نامه‌اي و قرار دادن آن روي اينترنت در صدد جمع‌آوري امضا براي رفع اين محدود سازي شدند و گفته مي‌شود درهمان زمان مسئولين بر اثر اعتراض‌هاي صورت گرفته تا حدودي از اجراي بخشنامه چشم‌پوشي كردند و در همين زمينه مدير يكي از ركت‌هاي خدمات دهنده اينترنت نيز مي‌گويد در حال حاضر ما موظف هستيم به كاربران خانگي اينترنت بالاي 128 را ارايه ندهيم اما جالب است بدانيد اكثر كاربران خانگي كه تا ديروز از ما اينترنت با سرعت 64 يا 128 كيلوبيت مي‌خواستند با اعلام بخشنامه به نوعي خواهان اينترنت با سرعت بيش از 128 را خواستار شدند كه ما نيز با شرايطي آن را واگذار مي‌كنيم.
به دنبال مقصر پاسخگو
سالها پس از مطرح شدن اينترنت پرسرعت در كشور اين سئوال به ذهن مي‌رسد كه چه مشكلاتي بر سر توسعه اينترنت پرسرعت وجود دارد كه هنوز اتصال راحت به اينترنت براي همگان در كشور ميسر نيست و اكثر كاربران براي دسترسي به اينترنت تنها با يك گزينه روبه‌رو هستند و آن روش بسيار قديمي و منسوخ شده DIAL UP است.
ملودي نظريان كارشناس فروش پارس‌آنلاين در خصوص مشكلات پيش روي توسعه اينترنت پرسرعت در كشور مي‌گويد:يكي از مشكلاتي كه رشد و توسعه ADSL در جامعه را با تاخير مواجه كرده است نبود ارتباط ميان تجهيزات نصب شده در مراكز مخابراتي با شركتهاي ارائه دهنده اينترنت پرسرعت است كه براي حل اين مشكل بايد هماهنگي بين مخابرات و شركتها به طور جدي صورت بگيرد و از طرف ديگر بايد به گران بودن خطوط نيز اشاره داشت كه مخابرات مي‌تواند با پائين آوردن تعرفه‌ها به شركتهاي خدمات دهنده اينترنت كمك كند لي در مجموع اصلي‌ترين مشكل پيش رو براي توسعه اينترنت پرسرعت به ناكافي بودن امكانات و قديمي بودن كابل‌ها برمي‌گردد.
افتخار زاده كارشناس شركت خدمات دهنده اينترنت شاتل نيز در اين خصوص مي‌گويد: ما بايد سرويس و امكانات مناسب را از مخابرات دريافت كنيم تا بتوانيم خدمات را با كيفيت به كاربران ارايه دهيم و اين در حالي است كه در حدود 30 درصد از خطوط تلفن‌هاي ما قديمي هستد كه اين مسئله ارايه سرويس ADSL را به كاربران دچار مشكل مي‌كند در كل براي برطرف كردن مشكلات پيش روي توسعه اينترنت در كشور بايد بسترسازي اطلاعات توسط نهادهاي فني نظير وزارت ارتباطات و فناري اطلاعات صوت بگيرد و در كنار آن مراكز خصوصي نيز در توليد محتواي اينترنتي تلاش كنند كه ماحصل اين كار افزايش استفاده از اينترنت پرسرعت در كشور را سبب مي‌شود
هرچند به نظر بسياري از كارشناسان عدم رشد و توسعه خطوط ADSL در كشور به نوعي به زيرساخت‌ها يعني همان قديمي بودن كابل‌ها و ضعيف بودن مراكز مخابراتي ارتباط پيدا مي‌كند اما جالب آن است كه اين مسئله از سوي مخابراتي‌ها هنوز چندان جدي گرفته نشده است و بسياري از مديران مخابراتي اعتقاد دارند كه تعلل در ارايه اينترنت پرسرعت به ناتواني شركتهاي خدمات دهنده اينترنت مربوط مي‌شود كه در قبال تعهدات خود كوتاهي انجام داده‌اند هرند با يك حساب سرانگشتی می توان مشخص کرد که شرکتی که میلیارد‌ها تومان برای تجهیزات اینترنت پرسرعت هزینه کرده زودتر در اندیشه بهره برداری از آن است و نبايد در كار خود تعلل كند.
داوود زارعيان مدير روابط عمومي شركت مخابرات در خصوص اصلي‌ترين چالش در عرصه اينترنت در كشور مي‌گويد: عمده‌ترين مشكلي كه در كشور وجود دارد اين مسئله است كه تعداد كاربران ADSL در كشور ما بسيار محدود است چون در واقع دولت الكترونيك در بين مردم جا نيفتاده و بسياري از كارهاي سازماني كه معمولا در كشورهاي پيشرفته از طريق اينترنت صورت مي‌گيرد در كشور ما همچنان به صورت سنتي انجام مي‌شود بنابراي وقتي در يك كشور كاربردي عمومي نشود در نتيجه استقبال هم كم مي‌شود.
بعضي از مناطق مخابراتي هنوز امكان واگذاري خطوط اينترنت پرسرعت را ندارند در اين خصوص نيز زارعيان مي‌گويد: چون مشتري بعضي از مناطق خيلي اندك است بنابراين براي بسياري از شركتهاي ارايه دهنده خدمات اينترنت چندان اقتصادي نخواهد بود كه به ارائه خدمات در اين مناطق بپردازند به همين علت بايد سعي شود تعداد مشتركان در اين مناطق افزايش پيدا كند تا اين شركتها تمايل به سرمايه‌گذاري داشته باشند
به هرحال وضعیت اینترنت پرسرعت در ایران به گونه ای است که حتی دولت از اعلام میزان پورت های واگذار شده به مشترکان خودداری می کند. به گفته کارشناسان شاخص های اینترنت پرسرعت در ایران طی سالهای اخیر به اندازه ای پایین بوده که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حتی تصمیم گرفته آمارهای مربوط به اینترنت پرسرعت را کاملا از آمارهای خود حذف کند تا مجبور به پاسخ گویی درباره دلایل عدم رشد در این بخش نباشد. از سوی دیگر اعلام سیاست هایی چون محدودیت سرعت اینترنت برای کاربران خانگی در چنین رکودی کاملا موثر بوده است.
گفته می شود عقب ماندگی شاخص های اینترنت پرسرعت از پیش بینی های برنامه سوم توسعه آنقدر زیاد است که اگر وزارت ارتباطات همین امروز تصمیم بگیرد که ناگهان تحولی در این زینه ایجاد کند احتیاج به یک دوره چهارساله دیگر خواهد داشت.
از سوی دیگر مشکلات فنی نیز عرصه گشوده دیگری بر سرراه اینترنت پرسرعت است. موج گسترده ای که طی سال های اخیر از سوی مخابرات برای توسعه ضریب نفوذ تلفن ثابت در شهرهای بزرگ آغاز شد حالا ضعف های خود را نشان میدهد. بسیاری از خطوط تلفن در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ دارای نویز زیادی هستند و این به دلیل آن است که مخابرات برای توسعه تلفن ثابت از سیستمی بهره گرفته که نویز زیادی را در هنگام استفاده از اینترنت و دیتا روی این خطوط ایجاد می کند. مشترکان مخابرات هنگام استفاده عادی از تلفن متوجه چنین نویزی نمی شوند اما زمانی که به شرکت های اینترنتی مراجعه می کنند تا خطوط اینترنت پرسرعت را دریافت کنند به آنها گفته می شود که به دلیل این مشکل امکان نصب ADSL برای آنها مهیا نیست. این مشکل فنی نه تنها اعتراض بسیاری از کاربران را به همراه داشته بلکه مخابرات را نیز با این پرسش روبه رو کرده که اگر خطوط تلفن ثابت برخی از مشترکان امکان نصب اینترنت پرسرعت و بسیاری از سرویس های دیگر انتقال دیتا را ندارد چرا این شرکت این خطوط را با همان قیمت تلفن های معمولی به مشترکان واگذار می کند؟ نکته دیگر این که در حالی که بسیاری از شهروندان به خاطر چنین مشکلاتی عملا قادر به اتصال به شبکه با سرعت بالا نیستند مقامات وزارت ارتباطات اعلام می کنند که پهنای باند بسیار بالایی را فراهم کرده اند و این مردم هستند که برای دریافت پهنای باند بالا مراجعه نمی کنند.
دعواهای قدیمی بین شرکت های خدمات دهنده اینترنت و مخابرات نیز عامل دیگری در توسعه نیافتن اینترنت پرسرعت قلمداد می شود. هم اکنون بسیاری از مناطق مرکزی و اصلی در شهرهای بزرگی چون تهران عملا اینترنت پرسرعت وجود ندارد. دلیل آن هم عدم اجازه برخی مراکز مخابراتی به شرکت های خصوصی برای بهره برداری از اینترنت پرسرعت در این مناطق است. مخابرات برای چنین موضوعی دلایل مختلفی را عنوان می کند مثلا این که در این مراکز فضای کافی بری نصب تجهیزات ADSL وجود ندارد اما شرکت های خصوصی گفته اند که مخابرات تلاش می کند با محفوظ نگاه داشتن تعدادی از مناطق اصلی شهر، فضا را برای ارایه اینترنت پرسرعت توسط خود مخابرات مهیا کند.
***
بر اساس آمارهای اعلام شده اینترنت پرسرعت نسبت به سایرتکنولوژی های ارتباطی رشد سریع تر و گسترده تری در جهان پیدا کرده است. هم اکنون میزان دسترسی به اینترنت پرسرعت در کشورهای اروپایی به بالای هشتاد درصد رسیده است و این در حالی است که اینترنت DIAL UP که هنوز بیش از 90درصد اتصالات اینترنت ایران را به خود اختصاص داده عملا در جهان در حال منقرض شدن است.
هم اکنون بسیاری از کشورای اروپایی به ضریب نفوذ بسیار بالایی دست پیدا کرده اند و تنها برخی کشورهای آفریقایی و توسعه نیافته در زمینه دسترسی به اینترنت پرسرعت چندان پيشرفتي نداشتند.
طبق آمارهای ارايه شده از 10 كشوري كه بيشترين رشد در استفاده از اينترنت پرسرعت را داشته‌اند مي‌توان به ايرلند و قرار گرفتن آن در جايگاه نخست اشاره داشت و بعد از آن تركيه، يونان، تايلند، روسيه، هند، فيليپين، اكراين، ويتنام و اندونزي به ترتيب جايگاه‌هاي بعدي را در اختيار گرفته‌اند و اين در حالي است كه نام ايران نه تنها در ليست كشورهاي رشد يافته قرار نگرفته است بلكه طبق آمارها گفته مي‌شود ايران در قعر جدل جا خوش كرده است و اين فاجعه زماني رخ داده است كه در كشورمان قرار است اكثر فعاليت‌هاي سازمان‌ها و بانك‌ها به سمت الكترونيكي شدن پيش برود و در اين خصوص تبليغات فراواني نيز صورت گرفته است و در اين ميان اين سئوال مطرح مي‌شود كه وقتي هنوز دستيابي به اينترنت پرسرعت در كشور با چالش‌ها و مشكلات فراواني روبه‌رو است چگونه مي‌توان انتظار داشت كه امور كشور به سمت الكترونيكي شدن پيش برود.
منبع : اعتماد
