جام جهانی 2022؛ چالش قطریها برای خنک کردن استادیومها
زمانی که فیفا از قطر به عنوان میزبان جام جهانی 2022 نام برد، بسیاری از علاقمندان و کارشناسان دنیای فوتبال را در بهت فرو برد. کشوری کوچک که طبق برنامهریزی فیفا در ماههای نوامبر و دسامبر 2020، از یکی از بزرگترین رویدادهای ورزشی جهان میزبانی خواهد کرد.
اما سوال بزرگی که پس از انتخاب قطر به عنوان میزبان جام جهانی آینده در اذهان نقش بست، گرمای هوای این کشور و نحوه مدیریت آن بود. معمولا جام جهانی در اواسط سال میلادی و در ماه ژوئن برگزار میشود که در این بازه زمانی، دمای دوجه بین 41 تا 50 درجه سانتیگراد میرسد.
اینجا بود که نگرانیها در خصوص تهدید سلامت ورزشکاران بوجود آمد که فیفا برای حل رفع این نگرانی، زمان برگزاری این رویداد را به ماههای خنکتر سال در فصل پاییز یعنی نوامبر و دسامبر تغییر داد. از طرفی دیگر، مسئولان قطری نیز برای از دست ندادن این شانس بزرگ، اعلام کردند که از فناوریهای جدید تهویه و خنککننده هوا برای کاهش دمای استادیومها، زمین هیا ورزشی و حتی سکوی تماشاگران استفاده خواهد کرد و دمای محیط را به 23 درجه سانتیگراد تقلیل خواهد داد.
البته مساله جابجایی زمان برگزاری این بازیها، صدای بسیاری از کشورها و مسئولان برگزاری لیگهای مختلف را نیز درآورده است چراکه در این بازه زمانی، بازیهای لیگهای کشورها در حال برگزاری است و تعطیلی چند هفتهای میتواند برنامهریزیهای کشورها را برهم بزند.
حتی بسیاری از کارشناسان عنوان میکنند که اگر قطر میتواند با کمک فناوریهای جدید، دمای استادیومها را کاهش دهد، قطعا خواهد توانست این راهکار را در ماه ژوئن نیز انجام دهد که در این صورت نیازی به جابجایی زمان برگزاری بازیها هم نخواهد بود.
حسن التوادی، مسئول کمیته برگزاری جام جهانی 2020 در قطر عنوان کرد: در هر زمانی که بازیهای جام جهانی برنامهریزی شود، ما آمادهایم تا با کمک فناوری خنککنده خود، زمینه را برای برگزاری این رویداد فراهم کنیم.
اما اینکه قطر بتواند به این ادعای جامه عمل بپوشاند، جای تردید دارد. جان بارو، از طراحان و معماران برجسته که طراحی استادیوم Sport City در دوحه را برعهده داشته، در این رابطه گفت که بارها تلاش کرده تا مسئولان برگزاری این رویداد را متقاعد کند که فناوری خنک کننده آنچنان که باید و شاید، خوب عمل نمیکند. اتحادیه بازیکنان جهان FIFPro نیز خواستار جابجایی زمان برگزاری بازیها به فصل زمستان شد تا از این طریق، سلامت و امنیت بازیکنان داخل زمین حفظ شود.
اما مسئولان قطری نیز یک ورزشگاه 500 نفره را که تحت عنوان Qatar Showcase شناخته میشود، برای اثبات ادعای خود مبنی بر عملکرد مطلوب فناوری خنک کننده در جریان این بازیها راهاندازی کردند. این سیستم به گونهای است که از پنلهایی در خارج از استادیوم برای جمعآوری نور خورشید استفاده میشود. از این انرژی برای تامین نیروی سیستم خنککننده (چیلر) به منظور خنک کردن آب استفاده میشود تا دمای آن به 6 درجه برسد. سپس با استفاده از موادی به نام «مواد تغییر فازدهنده» که به اختصار PCM شناخته میشوند، هوای سرد به فضای استادیوم تزریق میشود تا به دمای مطلوب برسد. همچنین، صندلیهای نصبشده در استادیومها نیز به صورت لایههای همراه با سوراخهای متعدد طراحی شدهاند تا هوا داخل آن جریان یابد. سقفها نیز به لطف طراحی خاص خود، بر فضای استادیومها سایه میاندازند.
گرائم میدمنت، استاد دانشگاه London South Bank که در زمینه سیستمهای تهویه هوا صاحبنظر است، در این رابطه عنوان میکند که در قطر شاهد استفاده از گرما برای تولید سرما خواهیم بود. اگرچه این کار شدنی است، اما بسیاری هزینهبر خواهد بود و تجهیزات و ابزارهای زیادی را برای تولید آن استفاده خواهد شد.
وی معتقد است که مشکل و چالشی که قطریها با پیاده کردن این طرح در استادیومهایی بزرگ با آن مواجهاند این است که محیط و دمای این استادیومها میبایست، مطابق با استانداردها و شرایط مدنظر فیفا باشد. همچنین، تمامیتجهیزات و وسایل داخل استادیومها نیز میبایست با انرژیهای دوستدار محیط زیست کار کنند و هیچگونه کربنی از آنها تولید نشود.
در سال 2013، مسئولان برگزاری این رویداد اعلام کردند که در کنار هر یک از 12 استادیومیکه قرار است بازیها در آن برگزار شوند، یک مزرعه خورشیدی را احداث خواهند کرد تا بتوانند انرژی پاک و عاری از کربن را برای تامین نیروی تجهیزات و امکانات تولید کنند.
از طرفی دیگر، کارل جیمز، از پژوهشگران حوزه ورزش معتقد است حتی اگر قطر قطر هم نتواند سیستمهای خنک کننده مورد نظر را تعبیه کند، بخش زیادی از ورزشکاران میتوانند خود را با گرمای این کشور وفق دهند. وی میگوید که ورزشکاران حرفهای میتوانند در دماهای بالا نیز به فعالیت خود ادامه دهند. وی به دوی ماراتن در بیابان ساهارا اشاره میکند و میگوید که این مسابقات در دمای حدود 50 درجه برگزار میشود.
با این حال، Micehl D’Hooghe پزشک ارشد فیفا با قاطعیت میگوید که قطریها میتوانند شرایط را به گونهای فراهم کنند که هیچ مشکلی در حین بازیها و همچنین تمرین بازیکنان پیش نیاید.