نام نویسنده: شهرام شريف
دنیای اقتصاد – تازه‌ترين گزارش كنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل تحد (آنكتاد) را كه با محور تاثير شاخص‌هاى ICT بر اقتصاد و كيفيت زندگى كشورهاى مختلف جهان تنظيم شده است، شايد بتواند تازه‌ترين تصوير از برآيند فعلى وضعيت سيستم‌ها و ابزارهاى اطلاع رسانى در كشورهاى مختلف ارائه كند.
نگاهى كلى به اين گزارش نشان مى‌دهد كه به‌رغم آنكه تكنولوژى اطلاعات و ارتباطات در بسيارى از كشورهاى جهان، به خصوص كشورهاى در حال توسعه، جاى خود را باز كرده اما همچنان اختلاف و فاصله موجود ميان اندازه و ميزان نفوذ اين دسته از تكنولوژى‌ها ميان كشورهاى در حال توسعه و توسعه يافته تفاوت‌هاى عميقى را نشان مى‌دهد.
مرتبط:
گزارش آنکتاد از دسترسی مردم جهان به فناوری اطلاعات و ارتباطات
آمارهاى ارائه شده در گزارش امسال آنكتاد كه در واقع ارزيابى شاخص‌هاى كشورها در چند زمينه دسترسى به اينترنت، ضريب نفود اينترنت، دسترسى به اينترنت پرسرعت، تعداد كامپيوترهاى شخصى، تعداد مشتركان تلفن همراه، ضريب نفوذ تلفن همراه و آمار صادرات و واردات كشورها طى پنج سال گذشته است، در واقع نشان‌دهنده اين موضوع است كه حتى كشورهاى فقير و توسعه نيافته نيز حركت در مسير تكنولوژى‌هاى اطلاعات و ارتباطات را آغاز كرده اند و كشورهاى در حال توسعه شاخص‌هاى خود را بهبود داده اند.
در اين ميان اما واقعيت موجود از توزيع اين دسته فناورى‌ها نشان‌دهنده اين است كه كشورهاى توسعه يافته عملا به حد اشباع از بهره‌گيرى در اين زمينه‌ها دست يافته‌اند و آهنگ رشد آنها كاهش يافته است با اين حال شاخص‌هاى اين دسته از كشورها آنقدر بالا است كه به نظر نمى‌رسد كشورهاى در حال توسعه به زودى قادر به دست يافتن به آنها باشند.
اين اختلاف كه كارشناسان از آن به عنوان ياد مى‌كنند، امروزه نظم نوين جامعه اطلاعاتى را تهديد مى‌كند و عملا اين ابزارها منابع اطلاعاتى و به دنبال آن منابع ديگر را نيز در اختيار صرفا گروه كوچكى از كشورهاى پيشرفته قرار داده است. امروزه ابزارهاى اطلاعاتى و ارتباطى نقش خود را از يك وسيله ساده به يك ابزار پيچيده تركيبى تغيير داده و به نوعى بسيارى از شاخه‌هاى اجتماعى و اقتصادى را نيز تحت تاثير قرار داده است. به همين دليل شايد حتى بتوان امروزه شاخص‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى كشورها را نمادى از پيشرفت آنها در عرصه‌هاى داخلى و بين‌المللى ارزيابى كرد.
ارائه گزارش امسال آنكتاد در آستانه اجلاس سران جامعه اطلاعاتى در تونس نشان‌دهنده اين واقعيت است كه اجماع بين‌المللى براى يافتن مسيرى هموار در جهت رشد همه جانبه جهان در اين زمينه مورد نياز است. اجماعى كه حتى در بخش‌هايى مانند راهبرى اينترنت با حاكميت انحصارى برخى كشورها بر منابع اطلاعاتى و ارتباطى تعارض پيدا كرده است.
از نقطه نظر بازار اقتصادى نيز اين گزارش نشان‌دهنده حاكميت مطلق كشورهاى توسعه يافته در صادرات محصولات ICT دارد. ايالات متحده، چين، ژاپن، هنگ‌كنگ، سنگاپور، آلمان، كره‌جنوبى، تايوان و مالزى عملا در بالاى جدول صادركنندگان محصولات ICT قرار دارند و اين نشان مى‌دهد كه كشورهاى شرق و جنوب شرقى آسيا عملا حمله گسترده‌اى را به بازارهاى جهانى آغاز كرده‌اند. اما با توجه به اين كه فلسفه ICT در بده بستان مداوم نهفته است، عملا همين كشورها بيشترين واردات محصولات ICT را نيز در جهان به خود اختصاص داده ان.
اين گزارش همچنين ميزان تاثير سرويس‌هاى مبتنى بر فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى را بر بخش هاى مختلف پايه‌هاى توسعه‌اى كشورها ارائه كرده است. تاثيراتى كه آى سى‌تى بر بخش‌هايى مثل تجارت، توريسم، آموزش، بهداشت، خدمات و حتى سياست كشورهاى توسعه يافته گذاشته، عملا رونق و ترقى آن بخش‌ها را نيز شامل شده و به نوعى به افزايش سطح و كيفيت زندگى در اين دسته از كشورها منجر شده، به همين منظور تلاش نهادهايى چون سازمان ملل و گزارش‌هايى چون آنكتاد عملا بر اين نكته استوار است كه اين فاصله را به كمك ICT پر كنند.
تعداد كامپيوترهاى شخصى، دسترسى به اينترنت، افزايش تلفن همراه و نفوذ اينترنت پرسرعت در يك كشور امروزه ديگر يك شاخص تجملى و اضافى نيست، بلكه اين فرصت براى كشورهاى در حال توسعه‌اى مثل ايران كه شاخص‌هاى دسترسى به آى سى تى در آنها از متوسط هاى منطقه‌اى نيز پايين‌تر است ، وجود دارد تا با بهره‌گيرى از آن و شناخت منابع و فرصت‌ها در اين عرصه عملا نيازهاى اولويت دار خود را نيز رفع نمايند.
گزارش آنكتاد در واقع نشان‌دهنده اين واقعيت نيز هست كه حركت و توسعه در بخش ICT با مسير توسعه كشورها منطبق شده و ناديده گرفتن آن ديگر ممكن نيست.
