نام نویسنده: احسان موحديان
هموطن- نگاه سازمان صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران به اينترنت به عنوان يک ابزار ارتباطى نوين و در حال گسترش مسئله‌اى است که مدت‌ها ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده است.
در سال‌هاى پايانى دهه 70 که اينترنت آرام آرام و با سرعتى لاک‌پشتى در ميان کاربران در حال گسترش بود، صدا و سيما در وضعيت بلاتکليفى به سر مى‌برد و کاملا مشخص بود که نمى‌داند چگونه بايد با آن برخورد کند؛ اما به تدريج به اين نتيجه رسيد که ازانفعال در اين مورد و تداوم سياست «نه تاييد و نه رد» کمکى بر نمى آيد؛ لذا آرام آرام شاهد پخش برخى اخبار مربوط به فناورى اطلاعات و رايانه در شبکه‌هاى خبرى تلويزيونى گشتيم.
اما آنچه که در اين ميان جلب توجه مى‌کند، رويكرد سازمانى اين رسانه به اينترنت است. درمجموع اخبارى که در اين مورد از رسانه ملى پخش مى‌شود را مى‌وان به 6 دسته کلى تقسيم‌بندى کرد.
الف) اخبار مربوط به هک: طى اين چند سال اخبار متنوعى در مورد هک شدن سيستم‌هاى رايانه‌اى در اقصى نقاط جهان از شبکه‌هاى مختلف خبرى صدا و سيما پخش شده و با توجه به سياست‌هاى ضد آمريکايى نظام و تلاش رسانه ملى براى دامن زدن به تبليغات منفى عليه آمريکا که با هدف کاستن از فشار روانى رسانه‌هاى ايالت متحده صورت مى‌گيرد، پخش اخبار هک شدن شبکه‌هاى رايانه‌اى در ايالات متحده هميشه از اولويت خاصى برخوردار بوده است.
ب) انتشار انواع ويروس، کرم و تروجان: دبيران خبر سازمان صدا و سيما علاقه خاصى به انواع کرم‌ها و ويروس‌هاى اينترنتى داند و اخبار مربوط به آنها را با فاصله زمانى يکى دو روز پوشش مى‌دهند. روندى که در مورد ديگر تازه‌هاى اينترنت وجود ندارد. جالب آنكه در تنظيم اين اخبار بعضا شاهد اشتباهات فاحشى هستيم. به عنوان مثال چند روز پس از انفجارهاى لندن در بخشهاى خبرى مختلف سيما اعلام شد نامه اى كه با عنوان اخبار سى ان ان در مورد انفجارهاى لندن براى كاربران اينترنت ارسال مى شود حاوى ويروس ترور است! عبارتى كه افراد آشنا با دنياى رايانه را ناخودآگاه به خنده مى اندازد، چون ويروس هاى اينترنتى نمى توانند عمليات تروريستى انجام دهند!
ج) کلاهبردارى‌هاى رايانه‌اى: هر از چند گاهى شاهد پخش خبرى از صدا و سيما در مورد دستگيرى کلاهبردارانى که از اينترنت براى فريب مردم سوءاستفاده مى‌کنند هستيم ؛ بمباران ذهن افراد با اخبارى از اين دست، با توجه به اين که جزئيات دقيقى در اين مورد به بينندگان ارائه نمى‌شود، احتمالا افرادى را که چندان با اينترنت سروکار ندارند و تعدادشان هم در ايران متاسفانه بسيار زياد است، به اين نتيجه خواهد رساند که اينترنت مکانى مخوف و هولناک است و اگر اشخاص به آن مراجعه کنند يا با موجودات شرورى به اسم هکر مواجه مى‌شوند، يا کامپيوترشان به کوهى از ويروس آلوده مى‌شود و يا جيبشان توسط عده‌اى کلاهبردار خالى خواهد شد. لذا صدا و سيما با پخش يک سوي اخبار منفى در مورد خطراتى که کاربران را در فضاى مجازى تهديد مى‌کند، تصورى غلط را در ذهن مردم عادى نسبت به اين ابزار ارتباطى مفيد ايجاد مى‌کند به گونه اى كه تغيير دادن آن براى ديگر رسانه‌ها که از نفوذى به اندازه صدا و سيما برخوردار نيستند، کار ساده‌اى نخواهد بود و با توجه به تبديل شدن اينترنت به جزء لاينفک زندگى بشر، در آينده تداوم اين سياست خبرى به نفع کشور تلقى نمى‌شود.
اما در کنار اين 3 بخش، دو بخش ديگر هم وجود دارد که اگرچه تاثير مخربشان بر ذهن بيننده به اندازه بخش هاى قبلى نيست؛ اما لزوم تغييرنحوه ارائه اطلاعات در قالب آنها به بينندگان حس مى شود كه اين بخشها به قرارزير است:
د) پخش اخبار مربوط به بازى‌هاى رايانه‌اى: سردبيران خبر سازمان به آن دسته از پژوهش‌هاى انجام شده در مورد بازى‌هاى رايانه‌اى كه بيانگرضرروزيان اين قبيل بازيها براى سلامتى كودكان است ، علاقه خاصى دارند. هرچند که در مورد برخى اثرات مضر جانبى بازى‌هاى رايانه‌اى شکى وجود ندارد؛ اما در عين حال ، اين بازى ها اگر درست به کار گرفته شوند و به شيوه‌اى مناسب طراحى شوند مى‌توانند تاثيرات مثبتى هم داشته باشد. بد نيست بدانيد که در برخى بيمارستان‌ها براى پرت کردن حواس کودکان در حين انجام جراحى‌هاى سخت از بازى‌هاى رايانه‌اى کمک گرفته مى‌شود. لا بايد به جنبه‌هاى منفى و مثبت اين پديده ،توجه يكسانى را معطوف داشت.
هـ) تاثيرات جانبى منفى اينترنت: برخى تاثيرات منفى اينترنت بشدت در اخبار صدا و سيما بازتاب پيدا مى‌کند، اين در حالى است که برخى تحولات مثبت دنياى IT مانند گسترش انواع فناورى‌هاى بى‌سيم، ساخت سيستم‌هاى پرسرعت، پر ظرفيت با امکانات محيرالعقول و ابداع فناورى‌هاى جديد از ديد دبيران خبر مغفول مى‌ماند. به عنوان مثال مى‌توان به پخش مکرر خبرى اشاره کرد که موضوع آن افتتاح يک کلينيک در چين براى درمان افرادى که از اعتياد به اينترنت رنج مى‌بردند. به طور قطع استفاده مداوم از اينترنت ، مانند استفاده مداوم از راديو و تلويزيون پيامدهاى نامطلوبى دارد؛ اما تنها نبايد براين پيامدها تاکيد کرد واز توجه به نيمه پر ليوان غافل ماند.
و) برخى اخبار جالب در حوزه فناورى: با وجود تمامى اخبار منفى که صدا و سيما در مورد اينترنت پخش مى‌كند ؛ گاهى اوقات نيز به خبرهاى مهم توجه خاص دارد که البته عمدتا به مايکروسافت و سيستم عامل ويندوز مربوط مى‌شود. البته در تنظيم اين اخبار نيز ضعف‌هايى ديده مى شود. به عنوان مثال مجرى بخش خبرى 22 شبکه سوم سيما در شامگاه روز اول مرداد در حالى که خبر از اعلام عنوان Vista براى ويندوز جديد مايکروسافت مى‌داد گفت: « رمز اين ويندوز قبلا لانگ هورن بوده ست.» به نظر نمى‌رسد که رمز معادل مناسبى براى کلمه Code-name باشد، زيرا بيننده با شنيدن کلمه رمز احتمالا تصور مى‌کند براى ورود به ويندوز Vista بايد از کلمه عبور لانگ هورن استفاده شود!
جرقه هاى اميد
اما با وجود تمامى مشکلات و نگرش منفى به اينترنت ، دو تحول جدى در مورد پخش اخبار مربوط به IT در صدا و سيما رخ داده است که اولين آن مربوط به پخش اخبار تحولات دنياى IT در داخل کشور به صورت هفتگى از سوى شبکه خبر است و ديگرى به اخبار IT بخش خبرى موفق 20:30 مربوط مى شود. اخبار اين بخش که توسط يکى از خبرنگاران سختکوش صدا و سيما تهيه مى‌شود شامل جديدترين تحولات دنياى IT است و معموا از دقت و صحت بالايى برخوردار است. ايجاد اين دو تحول نويد دهنده آن است که اينترنت در آينده‌اى نزديک از ديد صدا و سيما يک فرصت و نه يک تهديد تلقى شود و تلاش براى بهره‌گيرى از ظرفيت‌هاى معقول آن سرعتى مناسب به خود بگيرد.
