نام نویسنده: نيما
وبلاگ سرگردون – با توليد نرم‌افزارهاى بسيارى که براى طراحى وب در نظر گرفته شده‌اند، امروزه به تقريب مى‌توان گفت که هر فرد با حداقل معلومات کامپيوترى مى‌تواند صفحات وب خود را توليد نمايد.
اما آنچه که باعث تفاوت يک طراحى حرفه‌اى با يک طراحى آماتور مى‌شود، رعايت برخى نکات کوچک اما مهم است. در نظر گرفته اين قوانين نانوشته باعث محبوبيت سايت خواهد شد و در نتيجه رضايت بازديدکنندگان را در پى خواهد داشت. در اين مطلب سعى شده تا هر آنچه از اين نکات را که قابل دسته‌بندى است، بازگو نمايم:
1- قبل از هر چيز بگذاريد اصطلاح WYSIWYG را برايتان شرح دهم. اين حروف خلاصه جمله What You See Is What You Get مى‌باشد که مى‌توان آن را به اين صورت ترجمه کرد: «هر آنچه که مى‌بينيد، همان را دريافت خواهيد کرد.».
شما با اين اصطلاح بطور ملموسى برخورد داشته‌ايد. زمانيکه شما با يک واژه‌پرداز مانند Microsoft Word کار مى‌کنيد، در حقيقت در حال استفاده از برنامه‌اى هستيد که با همين روش طراحى شده است. به عبارت ديگر هر آنچه که شما بر روى صفحه نمايش خود مى‌بينيد، همان چيزى است که هنگام چاپ آن از چاپگر دريافت مى‌کنيد. متاسفانه بر روى وب رعايت اين روش تقريبا غيرممکن است. يعنى آنچه را که شما به عنوان يک طراح وب طراحى کرده‌ايد، لزوما همانى نيست که توسط بازديدکنندگان ديده مى‌شود. اين تفاوت دريافت از امکانات سخت‌افزارى بازديدکنندگان ناشى مى‌گردد.
زيرا که بازديدکنندگان شما از امکانات مشابه کامپيوتر شما استفاده نمى‌کنند و همواره امکان اين وجود دارد که کارت گرافيک و يا حتى تنظيمات صفحه نمايش آنها با شما متفاوت باشد.
2- همواره اين را به خاطر داشته باشيد که طراحى يک صفحه وب با طراحى يک صفحه متنى مانند نامه متفاوت است. درست است که بعضى از کليدهاى کنترلى در يک واژه‌پرداز و يک ويرايشگر صفحه وب مشابه هستند ولى اين دليل نخواهد شد که از هر دو به يک صورت استفاده نماييد. پس اصول طراحى وب با طراحى يک صفحه متنى متفاوت است.
3- نکته‌اى که شايد اکثرا به آن توجهى ندارند اين است که تعداد زيادى از کاربران ناچاراً و يا به دلخواه خود صفحات را در حالت گرافيکى مشاهده نمى‌کنند. درست است که گرافيک جله صفحات وب است و به آن نمايى زيبا مى‌بخشد اما بايد در نظر داشته باشيد که دست کم يک ميليون نفر از کاربران اينترنت جزو دسته مذکور هستند. پس صفحات خود را طورى طراحى کنيد که اين افراد هم به راحتى قادر به استفاده از آن باشند.
استفاده از متون در فرمت گرافيکى مشکل فراوانى را براى آنها فراهم مى‌کند، در طراحى خود اين دسته را هم در نظر بگيريد.
4- از استفاده کردن از اسکريپتهايى که جلوه هاى بصرى دارند حتى‌الامکان پرهيز کنيد. برخى از اين اسکريپتها ممکن است که در برخورد اول جالب به نظر برسند اما برخوردهاى متعدد با آن، دلزدگى را براى بازديدکنندگان دائم شما به همراه خواهد داشت.
لابد مى دانيد که سرمايه‌هاى يک سايت بازديدکنندگان دائم آن هستند پس از استفاده بى‌مورد از اسکريپتهايى مانند ساعت گردان به دور ماوس و رنگهاى زمينه متغير خوددارى کرده و با اين کار علاوه بر سريع کردن دانلود صفحه، مشترکان بازديد خود را فرارى ندهيد. بدانيد که اينگونه جذابيتها تاريخ مصرف داشته و جلوه‌هاى بصرى با تکرار جذابيت خود را از دست مى‌دهند.
5- و اما هسته اصلى يک سايت محتواى آن است. در نکته قبلى گفته شد که جذابيت ظاهرى به مرور از بين مى‌رود. با يک ديدگاه طنزگونه، جذب مخاطب براى يک سايت کمى مانند انتخاب همسر است. همانطور که زيبايى درونى يک فرد مهمتر از زيبايى ظاهرى اوست، محتواى يک سايت هم ارزشمندتر از ظاهر آن است. درست است که افراد بسيارى براى سرگرمى به اينترنت مراجعه مى‌کنند اما اين دسته از افراد، کاربران حرفه‌اى نيستند. اين است که شما با هر علاقمندى مى‌توانيد سايت خود را در همان زمينه ايجاد کنيد و مطمئن باشيد که در اين گستره وسيع، همواره افرادى پيدا مى‌شوند که در اين علاقمنديها مشترکاتى با شما دارند. آنها همان بازديدکنندگان دائمى هستند. با پرمحتوا کردن سايت خود آنها را حفظ نماييد. مهم اين نيست که شما به چه چيزهايى علاقمنديد، آن ممکن است ماکت‌سازى، آشپزى، کامپيوتر و يا فضا باشد، شما مى‌توانيد در همان زمينه در سايت خود مطلب قرار دهيد.
6- بسيارى از کاربران از مرورگرهايى متفاوت از شما استفاده مى‌کنند. در حاليکه بيشتر کاربران بر طبق آمار از IE يا Netscape استفاده مى‌نمايند (واقعا مى‌توان تا اين حد به آمار متکى بود آن هم زمانيکه بازار رقابت شديد است؟)، بايد در نظر داشته باشيد که افراد زيادى هم از آنها استفاده نمى‌کنند پس صفحات خود را طورى طراحى نکنيد که فقط در يکى از آنها قابل مرور باشد.
سايت شما بايد طورى طراحى شود که عده‌اى از بازديدکنندگان (که طبعا سليقه‌اى متفاوت از نظر مرورگر و مشترک از نظر علاقمندى دارند) از بازديد آن محروم نگردند.
7- اين نکته را بدانيد ک اصولا يک جستجوگر وب (وبگرد) براى رسيدن به جواب مورد نظر خود عجله زيادى دارد و قصد دارد که در کوتاهترين زمان به موضوع خود دسترسى پيدا کند (10 تا 15 ثانيه بر طبق آمار). صفحاتى که حجم زيادى دارند و يا با گرافيک سنگينى طراحى شده باشند، سريعا حوصله آنها را سر خواهد برد و قبل از اينکه مطالبتان را به نظرشان برسانيد، صفحه سايت شما را بسته و سراغ سايت بعدى خواهند رفت. پس حجم صفحات خود را چه از نظر گرافيک (که قبلا درباره چگونگى آن مطلبى نوشتم) و چه از نظر طول مطالب کاهش دهيد. لزومى ندارد که جملات خود را خلاصه کنيد تا مطلبتان طولانى نشود.
کافيست که آنها را دسته‌بندى کرده و در صفحات متعدد قرار داده و با فراپيوندها (Hyper Link) مطالب و صفحات را به هم مربوط نماييد.
8- از قرار دادن تصاوير متحرک در سايت خود به مقدار زياد پرهيز کنيد. درست است که استفاده از تصاوير متحرک صفحه شما را زيبا مى‌کند، اما استفاده از آنها بصورت متعدد مانند اين است که به غذاى خود زيادى نمک بزنيد و مسلما غذاى شور به ندرت مورد پسند قرار مى گيرد.
اين موضوع را براى تبليغات احتمالى سايت خود هم در نظر بگيريد. وجود بنرهاى تبليغاتى متعدد (که معمولا با طرح‌هاى افکتهاى مختلف طراحى مى‌شوند) نه تنها باعث خستگى چشم بازديدکنندگانتان مى‌شود بلکه يکدستى طراحى و هماهنگى رنگها را در سيتتان آسيب‌پذير خواهد نمود.
9- جداول (به عبارت ديگر ستون‌هاى) موجود در صفحه خود را بطور ثابت مقداردهى نکنيد. آنها را بصورت نسبى (درصدى) تنظيم کنيد که در مونيتورها و مودهاى نمايشى مختلف درصدى از عرض مونيتور باشند. اگر جداول شما مثلا براى مود 1024 در 768 طراحى شده باشد ممکن است که در مود 800 در 600 از صفحه بيرون بزند و به اصطلاح باعث اسکرول صفحه بصورت افقى گردد. اين مساله به هيچ وجه خوشايند بازديدکنندگان نيست پس جدا از آن پرهيز نماييد.
10- وقتى که براى جلب مخاطب در سيستمى عضو مى‌شويد که با باز کردن يا بسته شدن سايت شما، سايت ديگرى باز مى‌شود در حقيقت مزاحمت براى بازديدکننده خود ايجاد کرده‌ايد. در اين حالت هر چقدر هم که او از سايت شما راضى باشد، نبايد اميد چندانى به بازگشت مجدد وى داشت چرا که مزاحمت در وب هم آزاردهنده است.
بگذاريد که او با ميل خود صفحه شما را به فهرست صفحات محبوب (Favorites) اضافه کند (Bookmark)، نه اينکه با پيغامها و پنجره هاى متعدد حوصله او را سر ببريد. اين را هم به خاطر بسپاريد که استفاده از ترفندهايى که باعث پيش‌فرض شدن سايت شما در مرورگر بازديدکننده مى‌شود، ترفندى قديميست که جز مزاحمت نتيجه‌اى در بر نخواهد داشت.
11- امروزه استفاده از فريمها در طراحى وب کارى اصولى نيست. اين مساله براى بازديدکنندگان مشکلات متعدى از قبيل سردرگمى در يافت و ثبت آدرس صفحات و چاپ مطالب موجود در صفحه به دنبال خواهد داشت.
12- در بکار بردن فونتهاى صفحه خود دقت کنيد. برخى از فونتها هستند که بطور پيش‌فرض در سيستم عامل تمام بازديدکنندگان موجودند (مانند فونت Tahoma). استفاده از فونتهاى فانتزى صفحه را تنها براى عده محدودى که آن فونت را نصب کرده‌اند قابل بازديد مى‌سازد. اگر صفحه خود را براى فونت خاصى آماده کنيد، بسيارى از بازديدکنندگان يا نمى‌توانند مطالب را ببينند و يا آن را با فونتهايى ديگر خواهند ديد که ممکن است نسبتهاى موجود در صفحه شما را بهم بزند. قرار دادن فونت شما براى دانلود در گوشه‌اى از صفحه هم دردى را دوا نمى‌کند. اغلب کاربران حوصله دانلود فونت مورد نظر شما را ندارند و اين در حاليست که شما با اين کار آنها را مجبور کرده ايد که سايت را آنگونه که شما مى‌خواهيد ببينند نه آنگونه که خود مى‌خواهند.
14- صفحات داخلى و فرعى سايت خود را طورى طراحى کنيد که مشخص باشد مربوط به کدام سايت است. بسيارى از بازديدکنندگان مستقيما وارد صفحات داخلى مى‌شوند بدون آنکه صفحه اول سايتتان را ديده باشند. پس لينکهاى صفحات ديگر را در صفحات داخلى تعبيه کرده و هويت سايت را در آنها هم مشخص نماييد.
15- آيا مى‌دانيد که تنها ده درصد از بازديدکنندگان قسمتهاى پايينى صفحه را مىبينند؟ پس مطالب مهم را در قسمتهاى بالايى صفحه خود قرار دهيد.
نکات فوق هر چند به تنهايى کوچکند اما در کنار هم عوامل تعيين کننده در محبوبيت يک سايت هستند و رعايت آنها براى طراحان حرفه اى وب ناگزير است.
sar@gardoon.net
