کشف ارتباط جدید میان آسیب مغزی و زوال عقل

محققان دانشگاه USC  ارتباطی میان آسیب به سیستم گلیمفاتیک مغز و کاهش عملکرد شناختی در زوال عقل کشف کرده‌اند.

• (سیستم گلیمفاتیک مسئول پاک‌سازی مواد زائد از مغز است و اختلال در این سیستم ممکن است منجر به تجمع پروتئین‌های مضر و آسیب به بافت مغزی شود.)

این مطالعه با استفاده از نشانگر زیستی DTI-ALPS انجام شده و نشان می‌دهد که هدف قرار دادن این سیستم می‌تواند در بهبود وضعیت بیماران مؤثر باشد. پژوهشگران با بررسی داده‌های ۳۷۵۰ نفر در چهار گروه سنی مختلف، صحت این نشانگر زیستی را تأیید کردند که می‌تواند راه را برای تحقیقات درمانی هموار کند.

• نشانگر زیستی DTI-ALPS یک روش تصویربرداری MRI است که برای ارزیابی عملکرد سیستم گلیمفاتیک و میزان پاک‌سازی مواد زائد در مغز استفاده می‌شود.

زوال عقل عروقی و نقش سیستم گلیمفاتیک

زوال عقل عروقی که پس از آلزایمر دومین نوع شایع زوال عقل محسوب می‌شود، علائمی مانند از دست دادن حافظه، مشکلات تصمیم‌گیری و اختلالات زبانی دارد. این بیماری معمولاً به دلیل بیماری عروق کوچک مغزی (cSVD) ایجاد می‌شود که به رگ‌های خونی کوچک مغز آسیب می‌رساند. با این حال، مکانیزم دقیق این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده است.

یکی از نظریه‌های جدید مطرح شده، اختلال در سیستم گلیمفاتیک را به عنوان عامل کلیدی در کاهش عملکرد شناختی معرفی می‌کند.

بررسی ارتباط سیستم گلیمفاتیک با زوال عقل

محققان مؤسسه نوروایمیجینگ و انفورماتیک مارک و مری استیونز (Stevens INI) در دانشگاه USC، که روی نشانگرهای زیستی مرتبط با زوال شناختی تحقیق می‌کند، شواهدی در حمایت از این نظریه ارائه داده‌اند. این پژوهش با حمایت مالی مؤسسه ملی سلامت (NIH) انجام شده و شامل تجزیه و تحلیل تصاویر مغزی و آزمون‌های شناختی ۳۷۵۰ شرکت‌کننده بود.

نشانگر زیستی DTI-ALPS و عملکرد شناختی

محققان از تکنیک DTI-ALPS برای بررسی عملکرد سیستم گلیمفاتیک در شرکت‌کنندگان استفاده کردند. این روش بر اساس تصویربرداری MRI، میزان حرکت آب در امتداد فضاهای پری‌واسکولار(فضاهای پری‌واسکولار، حفره‌های اطراف رگ‌های خونی مغز هستند که به تخلیه مواد زائد و تنظیم مایعات مغزی کمک می‌کنند) را اندازه‌گیری می‌کند، که نشان‌دهنده عملکرد سیستم گلیمفاتیک است.

تحلیل‌ها نشان داد که افرادی با نمره پایین‌تر DTI-ALPS، عملکرد ضعیف‌تری در آزمون‌های شناختی داشتند. این یافته تأیید کرد که DTI-ALPS می‌تواند به عنوان یک نشانگر زیستی برای بیماری cSVD و زوال عقل عروقی استفاده شود.

دنی جی. جی. وانگ، نویسنده ارشد این پژوهش و استاد نورولوژی و رادیولوژی در دانشگاه USC گفت:
“مهم‌ترین یافته این تحقیق، ارتباط واضح بین نمرات DTI-ALPS و عملکرد شناختی در چهار گروه مختلف از افراد میان‌سال تا سالمند است.”

تأیید ارتباط میان آسیب سیستم گلیمفاتیک و زوال شناختی

محققان همچنین به بررسی چگونگی پیشرفت علائم شناختی پرداختند و دریافتند که تجمع آب آزاد در ماده سفید مغز می‌تواند یک عامل کلیدی در بروز زوال شناختی باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که کاهش عملکرد سیستم گلیمفاتیک، ابتدا باعث تجمع مایعات در مغز شده و سپس منجر به آسیب بافتی و کاهش توانایی‌های شناختی می‌شود.

شیاودان لیو، نویسنده اصلی این پژوهش و پژوهشگر سابق در USC، که اکنون در دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو مشغول تحقیق است، اظهار داشت:
“اختلال در پاک‌سازی مواد زائد مغز، باعث افزایش تجمع آب آزاد در ماده سفید می‌شود که در نهایت منجر به آسیب مغزی و زوال شناختی خواهد شد.”

آینده تحقیقات و روش‌های درمانی احتمالی

اگرچه برای اثبات کامل این ارتباط، مطالعات بیشتری نیاز است، اما محققان پیشنهاد کرده‌اند که نشانگر زیستی DTI-ALPS می‌تواند در آزمایش‌های بالینی آینده مورد استفاده قرار گیرد.

پژوهشگران معتقدند که بهبود عملکرد سیستم گلیمفاتیک ممکن است راهی برای درمان زوال عقل عروقی باشد. روش‌هایی مانند ورزش منظم، خواب باکیفیت و داروهای بالقوه ممکن است به افزایش کارایی این سیستم کمک کنند.

این یافته‌ها همچنین می‌توانند در درمان آلزایمر مؤثر باشند، چراکه مطالعات قبلی نیز کاهش نمرات DTI-ALPS را با آلزایمر مرتبط دانسته‌اند.

📌 منبع: این پژوهش در مجله Alzheimer’s & Dementia منتشر شده و با حمایت مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی و مؤسسه ملی سالمندی آمریکا انجام شده است.

منبع: scitechdaily