رقابت کشورها بر سر ایجاد هوش مصنوعی ملی

در طی سال ۲۰۲۳ رقابت نزدیکی بین کشورها بر سر توسعه هوش مصنوعی شکل گرفت. در ماه نوامبر ابوظبی یک شرکت هوش مصنوعی دولتی به نام AI71 تاسیس کرد که قصد دارد مدل زبانی بزرگ این کشور به نام فالکون را تجاری سازی‌کند.

در ۱۱ دسامبر استارتاپ فرانسوی ۷ ماهه میسترال دور تازه‌ای از جذب سرمایه‌ را به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار آغاز کرد که ارزش این شرکت را به بیش از ۲ میلیارد دلار می‌رساند. تنها چهار روز بعد Krutrim یک استارتاپ جدید هندی اولین مدل زبانی چند زبانه هند را رونمایی کرد و این در حالی بود که یک هفته قبل از آن استارتاپ Sarvam تنها با پنج ماه فعالیت ۴۱ میلیون دلار جذب سرمایه کرد تا مدل‌های مشابه هوش مصنوعی به زبان هندی را راه‌اندازی کند.

از زمان راه‌اندازی چت‌جی‌پی‌تی توسط شرکت OpenAI شاهد موج فزاینده ایجاد استارتاپ‌های هوش مصنوعی مورد حمایت دولت‌ها بوده‌ایم. فیصل البنایی رییس مرکز تحقیقات ابوظبی می‌گوید که می‌خواهد استارتاپ AI71 – که متعلق به این مرکز است – همانند OpenAI در سطح جهانی رقابت کند. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز از استارتاپ هوش مصنوعی فرانسوی میسترال را با کلماتی  چون «نمادی از نبوغ فرانسوی» ستایش کرده است.

بنیانگذار استارتاپ هندی Krutrim نیز اخیرا گفته که ما اجازه نخواهیم داد که چت‌جی‌پی‌تی و سایر مدل‌های زبانی بزرگ فرهنگ، زبان و اخلاق ما را تسخیر کنند.

هوش مصنوعی همین امروز هم در مرکز رقابت فناورانه و رو به تشدید بین آمریکا و چین قرار دارد. هر دو دولت هرکدام ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار روی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سایر کشورها هم برای عقب نماندن از این رقابت بلندپروازی‌های خود را در زمینه هوش مصنوعی دنبال کرده‌اند از جمله بریتانیا، آلمان و عربستان سعودی.

مهمترین سرمایه‌گذاری کشورها روی خرید تراشه های مورد نیاز توسعه ابزارهای هوش مصنوعی صورت گرفته است. دولت آمریکا ۵۰ میلیارد دلار برای پنج سال جهت افزایش ظرفیت ساخت تراشه‌ها در داخل این کشور تعهد کرده است. ایده آمریکایی‌ها این است که وابستگی به تولیدکننده‌های نیمه‌رسانا مانند شرکت تایوانی TSMC کاهش یابد. در داخل آمریکا این نگرانی وجود دارد که در صورت حمله چین امنیت تولید تراشه نیز کاهش یابد. آمریکا همچنین فروش تجهیزات پیشرفته مانند تراشه و تجهیزات ساخت تراشه را برای کشورهایی چون چین و روسیه را ممنوع کرده است. آمریکا همچنین کشورهایی چون عربستان و امارات را تحت فشار گذاشته تا شرکت‌های هوش مصنوعی این کشورها ارتباط خود را با تامین‌کنندگان سخت‌افزارهای چینی قطع کنند.

از سوی دیگر چین به سرعت در حال توسعه قدرت و ظرفیت توسعه تراشه‌های هوش مصنوعی است. دولت این کشور ۳۰۰ میلیارد دلار را طی سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ صرف بازسازی زنجیره تامین تراشه ( برای هوش مصنوعی و سایر نیمه‌ساناها) کرده است. مقامات دولتی همچنین برنامه حمایتی از حدود دوهزار استارتاپ در زمینه هوش مصنوعی را در دستور کار دارند.

عربستان و امارات در رقابت جهانی هوش مصنوعی

خود کشورهای نفت خیز خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات هم در حال تقلید رویکردهای چین و آمریکا هستند. رژیم‌های سیاسی چون عربستان و امارات  به دلیل ماهیت اقتدارگرای خود می‌توانند سریع‌تر از دولت‌های طرفدار دموکراسی در زمینه هوش مصنوعی این بخش را توسعه دهند. دلیل هم این است که در کشورهای طرفدار دموکراسی نگرانی از توسعه هوش مصنوعی در به خطر افتادن اطلاعات کاربران و از بین رفتن مشاغل باعث بدبینی رای دهندگان می‌شود.

این دو کشور عربی همچنین سرمایه زیادی را صرف بهره گیری از نیروی انسانی متخصص هوش مصنوعی کرده است. دانشگاه‌های علم و فناوری ملک عبدالله در عربستان و دانشگاه هوش مصنوعی محمد بن زاید در ابوظبی استادان برجسته‌ای را از موسسات معتبری چون دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و کارنگی ملون به خدمت گرفته‌آند. بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران آنها از چین می‌آیند و احتمالا در بازار منطقه می‌مانند.

فیصل البنایی رییس مرکز تحقیقات ابوظبی می‌گوید که برای ۵۰ سال نفت کشور  امارات را به حرکت در آورده و حالا داده‌ها نفت جدید هستند.

اروپایی‌ها هم به دنبال حضور خود در این عرصه هستند. آلمان قرار است یک سوم هزینه ۳۰ میلیارد یورویی ساخت یک کارخانه تراشه سازی توسط اینتل در این کشور را تامین کند. بریتانیا متعهد شده که در طول ۵ سال یک میلیارد پوند به هوش مصنوعی و محاسبات فوق سریع اختصاص دهد. دولت هند نیز میخواهد تا ۱.۲ میلیارد دلار برای خرید GPU هزینه کند.

با این حال تحلیل‌گران معتقدند توسعه مدل‌های زبان‌های محلی مانند آنچه استارتاپ‌های هندی به دنبال آن هستند ممکن است بی ثمر باشد چراکه مدل‌های خارجی – مانند چت جی پی تی – با بهبود توانایی‌های چند زبانه خود می‌توانند کاربران را به سمت خود بکشانند.

ناتان بنایچ یکی از سرمایه‌گذاران ایراستریت کپیتال معتقد است که اکثر تلاش‌ها برای ایجاد مدل‌های ملی هوش مصنوعی احتمالا هدر دادن پول است.