مدیران دیجی‌کالا: سهم ۴ درصدی خرده فروشی آنلاین غم‌انگیز است

آی‌تی‌ایران–  رویداد «برخط ایران ۰۲» دیجی‌کالا که شب گذشته ( ۲۴ تیر) برگزار شد، به صورت ویژه روی وضعیت تجارت الکترونیکی ایران توجه داشت. در این رویداد همانطور که در گزارش سالانه دیجی‌کالا هم به آن اشاره شده مدیران این خرده فروشی آنلاین اعلام کردند که سهم خرده فروشی آنلاین ایران از کل خرده فروشی کشور تنها ۴ درصد است و این درحالی است که این رقم در کشورهای همسایه از روی عدد ۲۰ درصد به بالا گذشته است. 

به باور برادران محمدی رسیدن شرایط تجارت الکترونیکی ایران آنهم در شرایطی که ایران تا حدود ۱۸ سال پیش در منطقه حرف اول را در تجارت الکترونیکی میزده، بسیار غم‌انگیز است. 

راهی برای شفافیت و کمک به رشد تجارت الکترونیک

در ابتدای این رویداد سعید محمدی، رئیس هیئت مدیره دیجی‌کالا به دلیل انتشار سالانه این گزارش اشاره کرد، اینکه آنها غیر از نیاز به اینکه به صورت شفاف آنچه که در دیجی‌کالا می‌گذرد را می‌خواهند با ذینفعان و مخاطبان خودشان به اشتراک بگذارند، برای خودشان هم تهیه این گزارش و نگاه به یک سال گذشته درس آموخته‌های زیادی به همراه دارد.

به باور محمدی به اشتراک‌گذاری این تحلیل‌ها و آمارها با بازیگران دیگر تجارت الکترونیک در ایران و انواع و اقسام ذینفعان موجود در این بازار، می‌تواند برای آنها هم چشم‌اندازی از آینده ترسیم کند و به آنها کمک کند تا مسیر راهشان را روشن‌تر ببینند. 

حمید محمدی، هم‌بنیان‌گذار دیجی‌کالا هم در این رویداد اعلام کرد که گزارش سال ۱۴۰۱ این شرکت از دو جنبه حائز اهمیت است. ابتدا نقش و اهمیت صنعت تجارت الکترونیک در فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی که این صنعت در حل چالش‌ها و مشکلات اقتصادی که در کشور داریم  را به نمایش گذاشته و دوم اینکه در این گزارش، گزارشی از تاب‌آوری و امید به آینده در یک شرایط خیلی خاص اقتصادی و اجتماعی سال گذشته ارائه شده است، اینکه چطور این اتفاقات فضای اجتماعی و اقتصادی سال گذشته خودش را در یک کسب‌وکار سایز بزرگ منعکس کرده است. کسب‌وکاری که به باور او به میلیون‌ها کاربر مرتبط است و دیدن آنها به گفته او خالی از لطف نخواهد بود. 

به گفته براداران محمدی موضوع رویداد امسال دیجی‌کالا «تجارت الکترونیک» تعریف شده است. به گفته سعید محمدی، نکته جالب در بحث تجارت الکترونیکی این است که ایران در این بخش همیشه در منطقه پیشگام بوده است و جزو معدود کشورهایی در خاورمیانه بوده که تجارت‌الکترونیکی از آن شروع شد. او در این زمینه گفت:‌ «حدود ۱۸ سال پیش اولین حرکت‌های تجارت الکترونیک در ایران دیده شد، آن هم زمانی که در منطقه خبری از تجارت الکترونیکی نبود. اما حالا گزارش و بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم خرده‌فروشی آنلاین از کل خرده‌فروشی در ایران روی عدد۴ درصد متوقف شده است. این خیلی غم‌انگیز است که این آمار را با وضعیت سایر کشورها در منطقه خودمان مقایسه می‌کنیم.» 

او ادامه داد: «به طور مثال در ترکیه سهم خرده‌فروشی آنلاین در مقایسه با کل بازار خرده فروشی آن ۲۰ درصد است. وقتی مقایسه کنیم عدد سهم بازار خرده‌فروشی آنلاین در ایران را با سایر کشورها دلایل زیادی می‌توان برای این عقب‌ماندگی برشمرد. یکی از مهمترین دلیل‌ها در این زمینه سرمایه‌گذاری کمی است که در این حوزه انجام شده است. شاید جالب باشد که بدانید، در طول تاریخ تجارت الکترونیک ایران، در حوزه مربوط به خرده فروشی آنلاین در طی ۱۵ تا ۱۶ سال گذشته شاید به زحمت عدد سرمایه‌گذاری در آن به ۳۰۰ میلیون دلار برسد، این درحالی است که در هرکدام از پلتفرم‌ها تجارت الکترونیک در کشورهای حوزه خلیج فارس و منطقه خاورمیانه اگر مارکت لیدر بازارها را نگاه کنید روی آنها چند بیلیون و میلیارد دلار سرمایه‌گذاری رویشان انجام شده است.»

 اعمال محدودیت‌ها در زیرساخت‌ها مانند زیرساخت‌های اینترنت و لجستیک و .. یکی دیگر از دلایلی عقب‌ماندگی تجارت الکترونیکی در ایران است که سعید محمدی به آن اشاره کرد. به گفته او همچنین وجود تحریم‌های بین‌المللی در کنار عدم حضور برند‌های در بازار ایران به صورت رسمی، قاچاق گسترده کالا که امکان حضور در پلتفرم‌های شفاف را نمی‌دهد، وجود تورم و کاهش قدرت خرید مردم  از جمله دیگر دلایلی است که به رشد خرده‌فروشی آنلاین در ایران ضربه زده و باعث شده از کشورهای همسایه خود عقب بماند. 

رشد منفی به خاطر محدودیت‌های اینترنت

در ادامه این رویداد حمید محمدی نموداری از یک دهه رشد دیجی‌کالا را به نمایش گذاشت، که طبق این نمودار اتفاق‌های اجتماعی و اقتصادی و همچنین محدودیت‌های اینترنت در سال ۱۴۰۱ باعث شده که رشد دیجی‌کالا در این سال کمتر از یک دهه گذشته آن باشد. 

حمید محمدی در این زمینه توضیح داد: «در سال ۱۴۰۱ رشد سال به سال از میانگین دروه ۱۰ ساله کم‌تر بوده است و دوباره از سال ۱۴۰۲ تقریبا شاهد تجربه رشد میانگین بلند‌مدت هستیم.  سال ۱۴۰۱ با وجود همه چالش‌ها که داشتیم از  تامین زنجیره کالا گرفته بحران‌های دیگر، اما تنوع کالایی که در بستر دیجی‌کالا عرضه شده، رشد قابل توجه‌ای کرده و به عدد ۹.۷ میلیون تنوع محصول رسیده است.»

 بنا بر اظهارات او پیش از این  هم در چند سال پیش دیجی‌کالا رشد‌های جهشی داشته است، برای مثال در زمانی که سال ۹۴ دیجی‌کالا کالاهای غیردیجیتال را به سبد کالای خود اضافه کرد یا در سال ۹۶ که سرویس مارکت پلیس را در بستر این پلتفرم رونمایی کرد. 

در ادامه برادران محمدی به آمارهای کلی گزارش عملکرد دیجی‌کالا اشاره کردند. از جمله اینکه به صورت میانگین درسال ۱۴۰۱ در هر ماه ۴۱.۵ میلیون نفر بازدیدکننده از پلتفرم دیجی‌کالا بوده‌اند و هر روز ۳.۵ میلیون کالای مختلف در دیجی‌کالا جست‌وجو شده است. 

به گفته آنها طبق بررسی‌های انجام شده چیزی در حدود ۶۵ درصد کاربران دیجی‌کالا در رنج سنی ۱۸ تا ۳۵ سال قرار دارند. ۶۴ درصد کاربران دیجی‌کالا را مردان تشکیل می‌دهند و ۳۶ درصد آن را زنان. 

طبق اظهارات مدیران دیجی‌کالا کاربران دیجی‌کالا در سال ۱۴۰۱، یک خلق ارزش معنادار و مهم هم انجام داده‌اند. به گفته آنها در سال ۱۴۰۱ هر ماه تعداد زیادی نظر در واقع ، بیش از ۴۰ میلیون نظر در مورد کالا‌های مختلف توسط کاربران در دیجی‌کالا ثبت شده است که این به سایر کاربران برای خرید و انتخاب کالا کمک کرده است. به باور مدیران دیجی‌کالا امروز نظرات کاربران دیگر به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تحقیق و بررسی خرید کالا تبدیل شده است. 

سال سخت برای ریتیل‌ها

دراین رویداد مدیران دیجی‌کالا به این موضوع اشاره کردند که سال ۱۴۰۱ یکی از سخترین سال‌ها برای ریتیل کشور بوده است، چرا که بخش بزرگی از قدرت خرید مردم از بین رفت. به همین خاطر برادران محمدی از ۸ هزار و ۲۰۰ همکار دیجی‌کالا که با سخت‌کوشی خودشان کار را ادامه دادند و ۳۰۸ هزار فروشنده روی مارکت‌پلیس دیجی‌کالا که با وجود سختی در مراحل عرضه کالا  با انواع و اقسام چالش‌های تامین کالا، قیمت‌گذاری و .. روبه‌رو بوده‌اند، اما با خلاقیت کارشان را ادامه دادند، تشکر کردند. 

در ادامه آنها به طرح‌ها و پروژه‌هایی اشاره کردند که در سال ۱۴۰۱ به ثمر نشستند.  به گفته محمدی یکی از سرویس‌هایی که در سال گذشته رشد قابل توجه‌ای داشته است سرویس پودو (PUDO-Pick Up & Drop Off) و گنجه دیجی‌کالا بوده است. سرویس‌هایی که به کمک آن مشتریان دیجی‌کالا می‌توانند سفارش‌های خودشان را به جای اینکه در منزل یا محل کار تحویل بگیرند، در مراکز تحویل حضوری پودو یا در گنجه‌های هوشمند دیجی‌کالا تحویل بگیرند. 

براساس آنچه محمدی در این زمینه گفت نزدیک به ۱۰ درصد سفارش‌های دیجی‌کالا از طریق سرویس پودو و گنجه تحویل کاربران داده می‌شود. 

محمدی به سرویس تحویل فوری سفارش‌ها که در سال ۱۴۰۱ رونمایی شد اشاره کرد و گفت:‌ «با این سرویس مشتری بعد از ثبت سفارش، اگر کالا آماده ارسال در انبار دیجی‌کالا باشد، امکان این را دارد که در یک بازه زمانی کوتاه ۲ تا ۳ ساعته سفارش خودش را تحویل بگیرد. اگر سفارش تا ساعت ۱۸ همان روز ثبت شود، در همان روز سفارش را تحویل خواهد گرفت.»

در ادامه محمدی از سرویس ویژه و پرژه سخت و پیچیده لجستیک دیجی‌کالا نام برد که سال گذشته توسعه پیدا کرده است. به گفته او این سرویس‌ لجستیکی به فروشندگان دیجی‌کالا و سایر فروشگاه‌های اینترنتی کمک می‌کند تا بتوانند از زیرساخت لجستیکی دیجی‌کالا استفاده کنند بدون اینکه خودشان مجبور باشند سفارش‌ها را ارسال کنند. براساس توضیحات او سرویس لجستیکی دیجی‌کالا سفارش‌ها را از فروشندگان یا فروشگاه‌های اینترنتی دریافت و از طریق شبکه لجستیکی خود ارسال می‌کند. به باور محمدی این سرویس کمک می‌کند که سفارش‌ها سریع‌تر به دست مشتری برسد و ظرفیت و سیستم لجستیکی دیجی‌کالا مقیاس‌پذیرتر شود و همین‌طور سطح کیفی ارسال سفارش‌ها افزایش پیدا کند و همچنین هزینه آن کاهش پیدا کند، از طرف دیگر هم عملیات فروش برای فروشندگان راحت‌تر شود.

محمدی از سرویس دیجی‌کالا بیزینس یا سرویس B2B دیجی‌کالا هم نام برد که هرچند در انتهای سال ۱۴۰۰ کار خود را شروع کرده، اما در سال ۱۴۰۱ رشد خوبی داشته است. او در مورد این سرویس گفت: « در دیجی‌کالا بیزنس توانستیم به ۵ هزار ۲۶ سازمان بزرگ و متوسط، از ۱۷۵ شهر ایران خرید‌های عمده این سازمان‌ها را برایشان تامین و ارسال کنیم.» او این وعده را داد که این سرویس به زودی در سال ۱۴۰۲ رشد زیادی پیدا خواهد کرد و سرمایه‌گذاری زیادی دیجی‌کالا در این حوزه انجام خواهد داد.

اما یکی از سرویس‌هایی که محمدی در ادامه به آن اشاره و اعلام کرد که در سال گذشته ایجاد شد و قرار است در سال ۱۴۰۲ رشد داشته باشد، خرید‌های اعتباری و اقساطی است که در دو مدل BNPL (الان بخر، بعدا پرداخت کن)  و فروش به صورت اقساطی و خرید از طریق کارت‌های اعتباری صادر شده توسط بانک‌ها ارائه شده است. 

به گفته او مجموعا ۲هزار ۲۰۰ میلیارد کل اعتبار خرد اختصاص یافته به کاربران (شامل خرید اعتباری، خرید اقساطی، کارت اعتباری) بوده است. 

همچنین براساس اعلام او میزان اعتبار BNPL اختصاص یافته به کاربران در سال گذشته نیز برابر هزار میلیارد تومان بوده است. 

تلاش برای رشد ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها 

در ادامه رویداد محمدی اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ علی‌رغم چالش‌های زیادی که برای تحویل کالا در سراسر کشور به ویژه در فصل پاییز و زمستان داشته‌اند توانسته‌اند، نرخ تحویل به موقع ۹۳.۹ درصدی را ثبت کنند. به گفته او این عدد تقریبا نسبت به عدد میانگین چند سال گذشته این شرکت نزدیک است و حفظ آن در سال گذشته برایشان بسیار ارزشمند است.

به گفته محمدی در سال ۱۴۰۱ آنها  در قسمت عملیات دیجی‌کالا تلاش کرده‌اند که ظرفیت‌ها و زیرساخت‌هایشان را تا آنجا که می‌توانند به فروشندگان و مشتریانشان دسترس‌پذیر‌تر و نزدیک‌تر کنند. به همین‌ خاطر براساس اعلام محمدی ۵۳۰ مرکز زیرساختی و عملیاتی در سراسر کشور ایجاد کرده‌اند. 

او در این زمینه گفت:‌ «امروز تقریبا در شهر‌های کوچک هم مراکز زیرساختی دیجی‌کالا فعالیت می‌کنند و باعث شده که سرویس لول دیجی‌کالا در شهر‌های کوچک‌تر نه فقط در تهران، بهبود قابل توجه‌ای پیدا کند. ظرفیت انبارش کالا در مراکز پردازش سفارش‌های ما ۷.۲ میلیون است و ظرفیت روزانه پردازش کالای ما هم ۹۰۴ هزار کالا در روز است.» 

حمید محمدی در ادامه این رویداد به این نکته اشاره کرد که سال ۱۴۰۱ همچنان سال رشد مارکت پلیس این پلتفرم بوده است. او در این زمینه توضیح داد: «مارکت پلیس را از سال ۹۵ به مدل‌های بیزنسی دیجی‌کالا اضافه کردیم برای اینکه یک پلتفرم زیرساختی باشیم برای فروشندگان مختلف از سراسر کشور تا بتوانند کالاهای خود را عرضه کنند و کالاهایشان توسط دیجی‌کالا عرضه و فروخته شود.» 

او به نتیجه رشد مارکت پلیس در سال ۱۴۰۱ اشاره کرد و ادامه داد: «نتیجه رشد مارکت پلیس دیجی‌کالا این بود که حدود دو سوم از فروش انجام شده دربستر دیجی‌کالا از طریق فروشندگان دیجی‌کالا عملا اتفاق افتاد، و یک سوم مربوط به خرده‌فروشی مستقیم توسط دیجی‌کالا در بستر سایت بود.»

از رشد کسب‌وکارهای بومی و محلی تا کمک به محیط زیست

سعید و حمید محمدی  در بخشی پایانی ارائه خود به کارها و فعالیت‌هایی که آنها در قالب مسئولیت اجتماعی انجام داده‌اند اشاره کردند.  

حمید محمدی یکی از مسئولیت‌های اجتماعی دیجی‌کالا را کمک به رشد کسب‌وکارهای بومی و محلی معرفی کرد. او در این زمینه گفت:‌ «یکی از کارهایی که در واقع از سال ۱۴۰۰ شروع شد و در سال ۱۴۰۱ رشد خوبی داشت،‌ بخش کسب‌وکارهای بومی و محلی بود. در این بخش سعی کردیم با کسب‌وکارهایی که پراکنده در سطح کشور، در روستاهای کوچک و … حضور دارند و تولید و چیزی برای عرضه دارند، حمایت کنیم و بتوانند در بستر دیجی‌کالا و با برچسب مخصوص کسب‌وکارهای بومی و محلی کالاهایشان را عرضه کنند.»

 به گفته او در سال گذشته ۶ هزار ۶۷۵ فروشنده بومی و محلی روی سایت دیجی‌کالا فعال شد‌ه‌اند و بخشی از محصولات خودشان را در بستر این سایت عرضه‌کرده‌اند. براساس اعلام محمدی ۷۸ هزار تنوع محصولی توسط این نوع از فروشندگان روی دیجی‌کالا عرضه شده است.

سعید محمدی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که یکی دیگر از کارهایی که این شرکت می‌توانسته در قالب مسئولیت اجتماعی در آن موثر باشد، نقشی است که در خود کسب‌وکار می‌تواند ایفا کند. 

او در این مورد توضیح داد: «در سال گذشته با استفاده از چند پروژه مهم و با استفاده از تکنولوژی، و حتی استفاده از هوش مصنوعی،  پروژه بهینه‌سازی بسته‌بندی سفارش‌ها را انجام دادیم و تلاش کردیم سایز بسته‌بندی‌ها را با کمک هوش مصنوعی به حداقل ممکن برسانیم و مصرف کاغذ را کاهش دهیم.» 

محمدی ادامه داد: «همچنین از طریق شرکت «آپ‌تایم» که یکی از شرکت‌هایی است که از طریق دیجی‌نکست سرمایه‌گذاری روی آن انجام شده،  در حوزه بهینه‌سازی مسیریابی سفارش‌ها توانستیم یک بهینه‌سازی حدود ۲۵درصدی در مسافت طی شده ناوگان لجستیکی‌مان ایجاد کنیم و همینطور از طریق مراکز تحویل حضوری گنجه و پودو توانستیم میزان مصرف سوخت ناوگانمان را کاهش دهیم.» 

به گفته او تمام این کارها باعث شد که حدود ۲۰ درصد مصرف کارتن دیجی‌کالا کاهش پیدا کند و ۱۳۸ میلیون کیلیومتر مسیر حمل و نقل سفارش‌های این شرکت نیز کوتاه‌تر شود و ۱۸ میلیون لیتر مصرف بنزین نیز در سال گذشته کاهش پیدا کند.  

در پایان برادران محمدی مجددا تاکید کردند که انتشار چنین گزارش‌هایی به شفافیت فعالیت در بازار تجارت الکترونیکی کشور کمک می‌کند و باعث می‌شود جایگاه تجارت الکترونیکی کشور به جایی که شایسته آن است برسد. به گفته آنها وقتی می‌توانند رشد کنند که همه بازیگران این بازار از آن سهم بگیرند و از آموخته‌های یکدیگر یاد بگیرند و به بزرگ کردن بازار کمک کنند.