خانواده به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های هر جامعه‌ای محسوب می‌شود و در جامعه ما نیز افراد برای خانواده ارزش و احترام زیادی قائل هستند. طبق مطالعات مرکز مشاوره خانواده نخستین نهادی است که شخصیت کودکان در آن شکل می‌گیرد و رشد می‌یابد و در این فرایند خانواده و کودکان با یکدیگر تعامل بسیار نزدیکی دارند و کارکرد هر فرد درون خانواده بر کارکرد سایر اعضا تاثیرگذار است. روابط اعضای خانواده نظیر رابطه زوج‌ها، رابطه والد و کودک و… مشکلات مدرسه، مشکلات رفتاری فرزندان، چالش‌های موجود در خانواده، مسائل و مشکلات شغلی اعضای خانواده و حتی مشکلات سلامت از جمله مواردی هستند که خانواده‌ها با آن مواجه می‌شوند. مشکلات و تعارض‌ها قابل حذف نیستند و در هر خانواده‌ای وجود دارد و آن چه که اهمیت دارد، کسب آگاهی و افزایش اطلاعات و مهارت‌ها برای داشتن خانواده موفق و سالم است.
در ادامه به چند مورد از نکاتی اشاره می‌کنیم که می‌تواند تحول بزرگی در خانواده ایجاد کند و احساس رضایتمندی را در محیط خانواده افزایش دهد. این راز‌ها عبارت‌اند از:
راز اول:
محیط خانواده خود را پذیرنده و پر توجه بسازید.
همه ی انسان‌ها نیاز به پذیرفته شدن و نیاز به احساس تعلق نسبت به کسی یا چیزی دارند. در واقع نیاز به پذیرفته شدن در محیط خانواده بسیار مهم است. اگر این نیاز از سوی خانواده برآورده نشود، فرزندان به منابع دیگری مراجع خواهند کرد تا مورد مهر و محبت و پذیرش واقع شوند. پس برای این که افراد پایبند خانواده خود باشند، باید نیازهای خود را از سوی خانواده دریافت کنند. اگر شما در خانواده نیازهای مهم کودکتان را برآورده سازید آن‌ها دیگر برای رفع نیازهایشان به جاهای دیگر مراجعه نخواهند کرد و اگر احساس کنند که در خانواده مورد پذیرش قرار گرفته‌اند به سمت خانواده جذب می‌شوند و می‌توانند روی آن‌ها حساب کنند. بر اساس مطالعات مشاوره ازدواج در سطح خانواده ممکن است که مسائلی بروز کند و تعارض‌ها و اختلافاتی ایجاد شود هرگز خانواده‌ای وجود ندارد که در آن فراز و نشیبی وجود نداشته باشد اما در کنار همه ی آن‌ها حفظ این نکته می‌تواند کمک بزرگی به جو خانواده نماید.
راز دوم:
خودتان را دوست داشته باشید.
شما فقط در صورتی می‌توانید روابط خوب و رضایت بخشی را با دیگران تجربه کنید که در درجه اول خودتان را دوست داشته باشید و به خودتان عشق بورزید. برخی از افراد هستند که خود را فردی تهی و پوچ و توخالی می‌بینند و دیگران باید به نوعی آن‌ها را پر کنند و احساس می‌کنند که بدون وجود دیگران هیچ هستند. مثلا در ازدواج فرد اعتقاد دارد که با ازدواج با فردی دیگر کامل می‌شود زیرا که قبل از ازدواج کامل نبوده است و به دنبال فردی است که او را کامل کند. اما شما در صورتی می‌توانید رابطه ایمن و رضایت بخش را با دیگران تجربه کنید که خودتان را دوست داشته باشید یعنی در قدم اول باید برای خودتان احترام قائل باشید و به خودتان عشق بورزید و همگی به این بستگی دارد که چگونه درباره خودتان فکر می‌کنید . طبق نظر مشاور روانشناس اگر احساس خوبی راجع به خودتان دارید می‌توانید آینده‌ای را برای خودتان تصور کنید و از آن لذت ببرید. افرادی که احساس بدی راجع به خودشان دارند دچار فشار روانی می‌شوند و این در روابط آن‌ها نیز نقش بسزایی را به همراه خواهد داشت.
راز سوم:
تلاش برای تغییر دادن دیگران را متوقف کنید.
بر اساس گفته آقای دکتر محمد رضا تابع‌جماعت، اگر می‌خواهید در خانواده تان تحولی ایجاد کنید، باید این رفتار خودتان که مدام از دیگران شکایت می‌کنید و می‌خواهید آن‌ها را تغییر دهید را متوقف کنید و شروع به قدردانی آن‌ها کنید. شما توانایی تغییر دیگران را ندارید. قبل از این که بخواهید ازدواج کنید، شما باید خیلی دقیق و محتاط باشید و در ارزیابی همسر آینده خودتان، همه موارد را در نظر بگیرید. ارزش ها، ترجیحات، واکنش ها، باورها و… و همه مسائل را باید مورد ارزیابی قرار دهید. اما زمانی که ازدواج کردید، روند ارزیابی کردن را متوقف کنید و زمان آن رسیده است که دیگر به این انتظار اشتباه خود که باید دیگران را تغییر دهید، پایان داده و شروع به قدردانی آن‌ها کنید. طبق مطالعات مشاوره خانواده زمانی که شما نسبت به دیگران احساس قدردانی می‌کنید و نسبت به آن‌ها مهربان و سپاس گزار هستید به تدریج شاهد تغییراتی مثبت در رابطه تان خواهید شد و فراموش نکنید که شما هیچ وقت نمی‌توانید کسی را تغییر دهید زیرا که تغییر هر فردی مربوط به خود آن فرد است و هیچ کس نمی‌تواند طرف مقابل را تغییر دهد. وقتی شما به چیزهای خوب و نقاط قوت در اطرافتان تمرکز کنید، با این روش، کار خوبی در اطراف شما گسترش پیدا می‌کند. سعی کنید که قدردانی خود را ابراز کنید و آن‌ها را به زبان بیاورید.
راز چهارم:
مهارت‌های زندگی را آموزش ببینید.
دنیای امروزه همواره در حال پیشرفت است. زندگی در این دنیای پیجیده نیازمند توانایی‌هایی است تا به انسان کمک کند درگیری‌های ذهنی خود را حل کرده و در آرامش باشد. یکی از این موضوعات مهارت‌های زندگی است.
طبق نظر خانم دکتر نسرین باقری مهارت‌های زندگی به ما کمک می‌کنند تا در موقعیت‌های مختلف، عاقلانه و صحیح رفتار کنیم و همراه با آن لذت، آرامش و ارتباط سازگارانه با اطرافیان داشته باشیم و بدون آشفتگی روانی بتوانیم مسائل را حل کنیم و احساس شادی را داشته باشیم. این مهارت‌ها به هر فردی کمک می‌کند تا مسئولیت‌های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران خواست‌ها و انتظارات و روابط بین فردی موثری داشته باشد. استفاده از این مهارت‌ها و الگو برداری کودکان از بزرگ تر‌ها در خانواده و آموزش مستقیم و غیر مستقیم می‌تواند نتیجه بسیار خوبی را در خانواده به همراه داشته باشد. از مهارت‌های زندگی مهم که سازمان بهداشت جهانی نیز آن‌ها را مشخص کرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهارت خود آگاهی: این مهارت به داشتن تصویر واقع بینانه از خود، توانایی شناخت نقاط ضعف و قوت، نیاز‌ها و خواسته‌ها و همچنین افکار و باورها اشاره دارد و یکی از مهم‌ترین مواردی است که می‌تواند تاثیر عمیقی در عملکرد‌های مختلف زندگی داشته باشد:
- مهارت همدلی: همدلی به این معناست که فرد بتواند مسائل را از دید فرد دیگری ببیند و او را درک کند و به آن‌ها احترام بگذارد. مهارت همدلی در محیط خانواده بسیار اهمیت دارد و باعث می‌شود که فرد بتواند توجه خود را به دیگران نشان دهد و آن‌ها را دوست بدارد و همچنین مورد توجه و دوست داشتن دیگران قرار بگیرد و در واقع باعث می‌شود که صمیمیت در روابط افزایش پیدا کند.
- مهارت ارتباط موثر: این مهارت به هر فردی کمک می‌کند که چگونه به سخنان دیگران فعالانه گوش دهد و همچنین چگونه دیگران را از احساسات و نیازهای خود آگاه کند. مهارت‌های ارتباطی نقش مهمی را در ارتباطات خانوادگی ایفا می‌کند زیرا که یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌توانیم اشاره کنیم توانایی گفتگو کردن است.
- مهارت مدیریت هیجان: انسان در طول روز با احساسات و هیجانات مختلفی مثل خشم، ترس، لذت، غم و… روبه رو است که همگی بر تصمیم گیری و نحوه زندگی و روابط فرد با دیگران اثر می‌گذارد. شناسایی و کنترل این احساسات و هیجانات بسیار اهمیت دارد.
- مهارت حل مسئله: این مهارت توانایی را به فرد می‌دهد که با توجه به تجارب عملی و توانمندی‌های ذهنی خود بتواند در جهت حل مسئله یا مشکل قدمی بردارد و به نتیجه مطلوب برسد.
- مهارت تصمیم گیری: انسان در مسیر زندگی همواره نیازمند تصمیم گیری‌های مختلف است و موفقیت در زندگی او در گرو تصمیم گیری‌های اوست پس یادگیری این مهارت نیز در زندگی انسان تاثیر گذار است.
- مهارت تفکر خلاق: فکر کردن را هر فردی از دوران کودکی می‌آموزد و مهارت تفکر خلاق، قدرت کشف و تولید اندیشه جدید را فراهم می‌آورد و به انسان کمک می‌کند که در مواجهه با حوادث ناگوار چگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کند.
همانطور که می‌بینید یادگیری برخی از مهارت‌ها و رعایت کردن برخی اصول به میزان زیادی می‌تواند روابط لذت بخش و رضایتمندی را برای خانواده و اعضای آن در زندگیشان ایجاد کند. به همین دلیل سعی کنید که اطلاعات خود را در زمینه تحول خود و خانواده تان افزایش دهید و با همکاری یکدیگر خانواده سالم و مستحکمی را بسازید زیرا که هر فردی لایق این است که در محیط با آرامش و احساس رضایتمندی زندگی کند و این کاملا به تلاش‌های افراد خانواده بستگی دارد. از این رو می‌توانید راهنمایی‌های لازم را از متخصصان در مطب روانشناسی انتخاب نو در این مسیر دریافت نمایید.
