روایت اکونومیست از تحریم صنعت تکنولوژی روسیه توسط آمریکا

در بیست‌وچهارم فوریه، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به تهاجم مسکو به اوکراین، مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه روسیه تصویب کرد. تحریم‌هایی که تمرکز آنها روی بزرگ‌ترین بانک‌های روسی است و به دنبال خود قطع ارتباط روس‌ها با دلار و محدود کردن توانایی آنها برای جمع‌آوری پول در خارج از کشور را به همراه خواهد داشت. همچنین این مصوبه، نوع جدیدی از تحریم‌ها را در خود دارد که بر جلوگیری از عرضه قطعات تکنولوژیکی به روسیه متمرکز است. بنا به گزارش اکونومیست بایدن بر این باور است که این اقدامات «بیش از نیمی از واردات فناوری پیشرفته روسیه» را قطع خواهد کرد.  

پیش از این نیز دولت آمریکا، در شرایطی مشابه و به ظن جاسوسی، چنین اقدامی را با سازنده چینی محصولات مخابراتی هواوی، عملیاتی کرده بود. در واقع دولت ترامپ سال‌ها به منظور جلوگیری از دسترسی این شرکت به فناوری‌های پیشرفته، قوانین صادرات خود را اصلاح کرد و در سال ۲۰۲۰ شرکت هواوی بلافاصله از خرید ریزپردازنده‌های حیاتی از هر شرکتی در جهان که از فناوری آمریکایی برای تولید آنها استفاده می‌کرد، منع شد تا به این ترتیب درآمد این شرکت ۳۰ درصد کاهش پیدا کند. تا پیش از این اقدام آمریکا، هیچ وقت از کنترل صادرات برای مجازات کل کشور استفاده نشده بود. اکنون بدیهی است که تحریم اعلام شده از سوی دولت آمریکا مبنی بر «قطع دسترسی روسیه به فناوری‌های حیاتی، تخریب بخش‌های کلیدی پایگاه صنعتی آن و تضعیف جاه‌طلبی‌های استراتژیک روسیه برای اعمال نفوذ در صحنه جهانی»، آسیب جدی به شرکت‌ها و شهروندان روسیه وارد خواهد شد.

استراتژی آمریکا در کنترل فناوری‌ها

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، نحوه مدیریت و کنترل قدرت شکل جدیدی به خود گرفته است. این نظم جدید به این معنا است که دولت آمریکا صلاحیت آن را دارد که بر هر شخص یا شرکتی در جهان  که از فناوری آمریکایی برای تولید محصولات به منظور فروش در روسیه بهره می‌گیرد، اعمال قدرت کند. هر ارگانی که مایل به فروش طیف گسترده‌ای از فناوری‌ها، از جمله تراشه‌های نیمه‌رسانا، نرم‌افزارهای رمزگذاری، لیزرها و حسگرها به روس‌ها باشد، باید درخواست مجوز بدهد؛ اگرچه به طور پیش‌فرض این درخواست رد خواهد شد. این نحوه کنترل از طریق تهدید تحریم‌های بیشتر علیه هر شرکت، شخص یا کشوری که برخلاف قوانین محصولات مبتنی بر فناوری‌های آمریکایی را به روسیه بفروشد، اعمال می‌شود. قدرت تکنولوژی آمریکایی‌ها در تولید چنین محصولاتی در سراسر جهان، به این معنی است که مجموعه عظیمی از این محصولات در شبکه جهانی تحت تاثیر تصمیم آمریکا خواهد بود. قوانین و محدودیت‌های جدید به محض انتشار توسط دفتر صنعت و امنیت که مقررات کنترل صادرات آمریکا را مدیریت می‌کند، به اجرا درمی‌آیند. اکنون وکلای شرکت‌ها در سراسر جهان در حال بررسی این محدودیت‌ها هستند. برای برخی، کار ارزیابی کل زنجیره تامین در استفاده از هر فناوری آمریکایی بسیار سخت خواهد بود و برخی دیگر تامین قطعات به روسیه را به عنوان یک اقدام احتیاطی به سادگی متوقف خواهند کرد که این توقفات اولیه خبر از آغاز تاثیرات تحریم‌ها می‌دهد.

با این حال، تاثیر جدی تحریم‌ها تنها در طول زمان خودشان را نشان خواهند داد؛ در زمانی که ترکش تحریم‌ها بر تن حوزه‌های استراتژیک از جمله دفاع، هوافضا و کشتی‌سازی بنشیند. این بدان معناست که دسترسی شرکت‌های دفاعی، هوافضا یا ساخت‌وساز دریایی روسیه که به نرم‌افزار تولید شده با استفاده از فناوری آمریکایی متکی هستند، قطع خواهد شد. با این حال مصرف‌کنندگان خرد، مورد هدف این تحریم‌ها نیستند؛ به طور مثال به‌روزرسانی نرم‌افزارها در گوشی‌های هوشمند گوگل و اپل می‌توانند بدون مجوز ادامه پیدا کنند و روس‌ها در بیست‌وپنجم فوریه با پیام خطا و به‌روزرسانی ناموفق تلفن‌های خود بیدار نشدند.

زنجیره تحریم‌ها

روشن است که آثار تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در این مقطع باقی نخواهد ماند و پس از مدتی تاثیر آن بر سخت‌افزارها هم احساس خواهد شد، زیرا بالاخره اجزای سیستم‌های روسی از کار می‌افتند و نیاز به جایگزین دارند. شبکه‌های مخابراتی مجموعه‌ای از سخت‌افزارها و نرم‌افزارها هستند که توسط شرکت‌هایی از سراسر جهان عرضه می‌شوند و واضح است که بسیاری از آنها برای تولید به ابزارهای آمریکایی متکی هستند. قدرت شرکت‌های آمریکایی در تولید تراشه‌ها نیز اجتناب‌ناپذیر است و تمام غول‌های تولیدکننده تراشه از جمله اینتل در آمریکا، TSMC در تایوان و سامسونگ در کره‌جنوبی، باید از ارسال محصولات خود به روسیه خوداری کنند. هر چند این امر تاثیری سریع بر کاربران نهایی خواهد داشت که لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌هایشان همگی در خارج از کشور ساخته می‌شوند، اما ممکن است تاثیر سریع‌تری بر مراکز داده روسیه داشته باشد. در نتیجه سیستم پردازش داده‌های دولت روسیه که نیازمند زیربنای خدمات دیجیتال، بانک‌ها و سیستم‌های دولتی است، به مشکل جدی بر می‌خورند. بنابراین روس‌ها برای ادامه کار نیاز به تامین منظم سخت‌افزار دارند، اما با وضع قوانین جدید این عرضه کاهش می‌یابد و زیرساخت محاسباتی روسیه شروع به زوال خواهد کرد.

برخلاف دولت ترامپ، دولت بایدن با متحدان خود مشورت کرد و شرکت‌ها را زودتر تحت تاثیر قرار داد. در بیانیه‌ای که پس از اعلام این خبر منتشر شد، انجمن صنایع نیمه‌رساناها که یک گروه لابی آمریکایی است، حمایت خود را از این اقدامات اعلام و اشاره کرد که بازار روسیه برای اعضای آن بسیار کوچک است و جای نگرانی نیست، اما زمانی که آمریکا تحریم‌ها را علیه هواووی، مشتری بزرگ بسیاری از شرکت‌ها اعمال کرد، نگرانی‌های بیشتری وجود داشت. با این حال، روسیه با پیش‌بینی چنین روزی تلاش کرده است تا خود را با ترویج فناوری داخلی نسبت به انواع خارجی آماده کند. گرچه برخی از جایگزینی‌ها در زمینه‌هایی مانند رسانه‌های اجتماعی و پرداخت‌ها موفقیت‌آمیز بوده است، اما در صنایعی که هدف تحریم‌های فناوری آمریکا قرار گرفته‌اند، چندان سربلند بیرون نیامده است. آمریکا می‌گوید کنترل‌هایش بر فناوری روسیه «شدید و پایدار» خواهد بود. همچنین واشنگتن تاکید کرد که در صورت نیاز محدودیت بیشتری را نیز اعمال خواهند کرد.