دسترسی آسان و مقرون به صرفه‌ی کشورهای درحال‌توسعه به فناوری‌های مناسب و به روز یکی از راه‌های رسیدن آنان به توسعه پایدار است. در این میان فناوری‌های منبع‌باز یا Open Source می‌توانند وسیله‌ای مؤثر برای انتقال فناوری را فراهم کنند. تاکنون طرح‌ها و فناوری‌های اوپن سورس بی‌شماری توسط نوآوران در سراسر جهان به اشتراک گذاشته شده است، با این حال، در حال حاضر هیچ منبع مرکزی برای تمام فناوری‌ها وجود ندارد و این امر سبب دشواری در دسترسی به اطلاعات برای تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان در کشورهای درحال‌توسعه می‌شود. ینا به گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل که به تازگی در باب فناوری اوپن سورس‌ها منتشر شده است، شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد قطعنامه ۳۰-۲۰۲۱ را در باب لزوم استفاده از فناوری‌های اوپن سورس برای توسعه پایدار تصویب کرده است و درمورد چرایی وجود آن و راه‌های پپیشروی توضیح داده است. به طور کلی، این منبع در آینده‌ای نزدیک به صورت رایگان در دسترس قرار می‌گیرد و هر کسی می‌تواند کالا و نیاز خود را بر اساس طرح دلخوا، مطالعه و اصلاح کند، بسازد، توزیع کند یا بفروشد.
در گزارشی در سال ۲۰۰۳، کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل موسوم به UNCTAD مزایای ترویج سیاست حمایتی از یک محیط مثبت برای نرم افزارها و فناوری‌های منبع‌باز برای ایجاد، حفظ و تغییر قوانین حاکم بر جریان اطلاعات را بررسی کرد. در سال ۲۰۱۲ آنها به این نتیجه رسیدند که اطلاعات فنی در دسترس، از طریق روش‌های اوپن سورس می‌تواند بر موانع ایجاد دانش جهانی، به ویژه در کشورهای درحال‌توسعه غلبه کند. فناوری‌های اوپن سورس به عنوان فاکتوری کلیدی در حمایت از تحول دیجیتال در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، بدون دسترسی بهتر به فناوری‌های مناسب در کشورهای درحال‌توسعه، دستیابی به دستور کار ۲۰۳۰اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ در سراسر جهان بعید به نظر می‌رسد.
در اوایل سال ۲۰۲۱، شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل قطعنامه‌ای را درباره فناوری‌های منبع‌باز برای توسعه پایدار به تصویب رساند. در این قطعنامه، به در دسترس بودن فناوری‌های منبع‌باز که می‌توانند به اهداف توسعه پایدار کمک کنند، اشاره شد. چنین فناوری‌های شامل گزینه‌ها و کارویژه‌های تکنولوژی هستند که در مقیاس کوچک، مقرون‌به‌صرفه، غیرمتمرکز و سازگار با محیط‌زیست هستند و به راحتی در دسترس جوامع محلی برای رفع نیازهایشان قرار می‌گیرند. در این میان می‌توان به فناوری ساخت اجاق‌های خورشیدی اشاره کرد که می‌تواند به کاهش انتشار کربن دی اکسید، بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان و ارتقای دسترسی عادلانه به انرژی کمک کند. فناوری دیگر، یک میکروسکوپ نوری آزمایشگاهی سه بعدی است که با کمتر از ۱۰۰ دلار می‌تواند جایگزین ابزارهای تجاری با ارزش ده‌ها هزار دلار شود.
در حال حاضر تعداد فزآینده‌ای از سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد از فناوری‌های اوپن سورس استفاده می‌کنند و بسیاری از این فناوری‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند. از فناوری‌هایی که برای ساخت کالاهای مصرفی در نظر گرفته شده تا فناوری‌هایی که برای ساخت تجهیزات علمی و پزشکی استفاده می‌شوند در این دسته قرار می‌گیرند. دسترسی به دانش و فناوری مرتبط می‌تواند به طور قابل توجهی به کشورهای درحال‌توسعه کمک کند تا کیفیت زندگی را بهبود بخشند و به چالش‌های توسعه پایدار فایق آیند.
چالش در پیدا کردن اطلاعات
تاکنون هزاران فناوری مناسب برای پاسخگویی به نیازهای محلی بوجود آمده اما مشکلات بی‌شماری در اشتراک‌گذاری گسترده چنین فناوری‌هایی با جوامع دیگر وجود دارد. بسیاری از فناوری‌ها یا در پایگاه‌های داده گنجانده نشده‌اند یا فقط در پایگاه‌های داده‌ای که بر روی فناوری‌های خاص متمرکز شده‌اند، یافت می‌شوند. این امر، کار را برای تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان در کشورهای درحال‌توسعه برای مکان‌یابی و دسترسی به فناوری‌ها و پایگاه‌های داده‌ای اوپن سورس دشوار می‌کند.
برخی از پایگاه‌های اطلاعاتی، از جمله در سیستم سازمان ملل متحد، به تسهیل انتقال فناوری‌ها کمک می‌کنند، با این حال اطلاعات موجود همیشه به اهداف توسعه پایدار خاص مرتبط نیست. نخستین پایگاه اطلاعاتی، پلت‌فرم فناوری آنلاین سازمان ملل متحد موسوم به Connect ۲۰۳۰ است که در سال ۲۰۲۰ به عنوان دروازه‌ای به منابع موجود علم، فناوری و نوآوری در داخل و خارج از سیستم سازمان ملل راه‌اندازی شد. این پلت‌فرم بخشی جدایی‌ناپذیر از مکانیسم تسهیل فناوری سازمان ملل است.
دومین تلاش بین المللی، مشارکت جهانیان در دسترسی به فناوری است که توسط بانک فناوری برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته راه‌اندازی شده است. هدف این مشارکت، رفع کمبودهای حیاتی محصولات و فناوری‌های بهداشتی ضروری برای مقابله با همه‌گیری و در عین حال تلاش برای تسهیل و تسریع تولید تجهیزات محافظ است.
مشارکت جهانی برای انتقال فناوری و مدیریت دانش سومین برنامه ایست که آنکتاد از آن نام می‌برد. تنوع پایگاه‌های داده، شناسایی فناوری‌های مناسبی را که می‌توانند نیازهای توسعه خاص یک جامعه را برطرف کنند، چالش برانگیز می‌کند. به طور کلی، پایگاه‌های اطلاعاتی موجود، راه ساده‌ای برای طبقه‌بندی فناوری‌ها بر حسب نیاز و با توجه به دستیابی به اهداف توسعه پایدار را ارائه نمی‌دهند. بنابراین بایستی اطمینان حاصل شود که این پایگاه‌های اطلاعاتی، طبقه‌بندی بر اساس اهداف را امکان‌پذیر می‌سازند و چنین فناوری‌هایی را در یک پایگاه داده مرکزی متمرکز و به راحتی قابل جستجو می‌کند.
منبع جهانی و متمرکز: راهی به سوی جلو
بنا بر گزارش آنکتاد، اطلاعات فنی اوپن سورس‌ها می‌تواند به ایجاد و به اشتراک‌گذاری ذخیره جهانی دانش، به ویژه در کشورهای درحال‌توسعه کمک کند تا به سوی بازیابی‌های پایدار، فراگیر و انعطاف پذیر جهش کنند. در صورت عملیاتی شدن چنین برنامه ای، نوآوری در بخش‌های مرتبط با اهداف توسعه پایدار تسریع می‌شود و موانع قانونی یا مالی کمینه می‌شود.
بخش خصوصی اما می‌تواند راه‌حل فنی در این زمینه را ارائه دهد. به عنوان مثال شرکت‌های خصوصی چون آمازون و گوگل موقعیت مناسبی برای خلق یک موتور جستجو برای اوپن سوروس‌ها در جهت دستیابی به اهداف توسعه‌ای دارند. با این حال، وجود یک پایگاه داده متمرکز از چنین فناوری‌هایی، که توسط یک اپراتور واحد اجرا می‌شود، ممکن است فراگیری کامل را تضمین نکند. علاوه بر این، حتی یک شرکت اوپن سورس نیز در صورت تضاد با سرمایه‌گذاران می‌تواند در برابر تغییرات، آسیب‌پذیر باشد. به همین دلیل، یک پایگاه داده اوپن سورس جهانی و متمرکز می‌تواند این شکاف را پر کند. چنین پایگاهی کلیه اطلاعات، داده‌ها، طرح‌ها، طرح‌های دیجیتال کامل، فایل‌های ساخت و دستورالعمل‌ها را رایگان در اختیار افراد و نهادها قرار می‌دهد و به حل مشکلات پیش روی اهداف توسعه پایدار کمک می‌کند.
