در فوریه سال گذشته، شرکت تجارت الکترونیک شاپیفای (Shopify) بیانیه‌های مطبوعاتی و گزارش‌های خود را با عنوان جدیدی منتشر کرد؛ «اینترنت در همه جا». اکنون کمپانی شاپیفای که اعتبار خود را مدیون آمازون است به رقیبی سرسخت برای آن بدل شده است.
در می۲۰۲۰، تنها چند ماه پس از آغاز همه‌گیری کووید-۱۹، بنیانگذار و مدیر عامل کمپانی شاپیفای، توبیاس لوتکه، تصمیم بزرگی گرفت. او اعلام کرد که قراردادهای اجاره‌ای دفاتر این کمپانی در اتاوا کانادا و شش شهر دیگر را فسخ و تمام ۷هزار کارمند آن برای همیشه مجازی کار خواهند کرد چرا که او بر این باور بود که اکنون شاپیفای در همه جا حضور دارد.
وقتی همه‌گیری هزاران کارمند را راهی خانه‌ها کرد، لوتکه تصمیم گرفت همه مشکلات را یکجا حل کند. او دفاتر شیک شاپیفای را درست زمانی که تازه فروش تجارت الکترونیک را در بحبوحه قرنطینه آغاز کار کرده بود، برای همیشه تعطیل کرد و شاپیفای را به یک شرکت دیجیتال بدل ساخت.
این کمپانی پلتفرمی را فروخت که به حدود ۲ میلیون تاجر در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا وب‌سایت‌های خود را راه‌اندازی کنند و بیش از ده‌ها خدمات را برای تاسیس یک فروشگاه آنلاین، از وب‌سایت تجارت الکترونیک واقعی و مدیریت موجودی گرفته تا پردازش پرداخت، را انجام دهند.
همانند نقشی که Zoom برای شرکت‌های آمریکایی در روزهای همه‌گیری ایفا می‌کرد، شاپیفای برای صاحبان مشاغل کوچک که بسیاری از آنها هرگز حتی یک محصول را به صورت آنلاین نفروختند، نقشی حیاتی پیدا کرد. در آن زمان، شاپیفای یک شرکت کمتر شناخته شده بود که حدود ششصدهزار تاجر را تامین می‌کرد و بیشتر از آنکه در صنعت تجارت الکترونیک شناخته شود، با سرویس موسیقی اسپاتیفای اشتباه گرفته می‌شد. اما زمانی که مشاغل در همه جا مجبور به تعطیلی گسترده شدند و کرکره مغازه‌های پایین کشیده شد، کمپانی شاپیفای آنها را به ابزارهایی مسلح کرد تا به فروشگاه‌های آنلاین آنی تبدیل شوند.
قرنطینه جهانی، ارزش بازار این شرکت را از ۴۶ میلیارد دلار در اوایل سال ۲۰۲۰ به ۱۷۴ میلیارد دلار افزایش داد. فروش این کمپانی در سال 2020 نسبت به سال ۲۰۱۹ شاهد افزایشی ۸۶ درصدی بود. طبق گزارش EMarketer، این کمپاین بار ارزش کانادایی، ۸.۶ درصد از فروش تجارت الکترونیک ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که آمازون با ۳۹ درصد در جایگاه اول و Walmart و EBay در رتبه‌هایی پایین‌تر از شاپیفای قرار دارند.
خطای آمازون و ظهور رقیب
در سال ۲۰۱۵، پس از ۱۰ سال رشد منظم، دو نقطه عطف، شاپیفای را به سمت خرده‌فروشی آنلاین سوق داد: یکی عرضه اولیه عمومی آن و دیگری تصمیم غیرقابل توضیح آمازون برای فروش بخش ساخت وب‌سایت خود به شاپیفای. چند ماه پس از عرضه اولیه عمومی، رویداد مهم‌تری رخ داد. آمازون سرویسی را راه‌اندازی کرد که به تاجران مستقل اجازه می‌داد وب‌سایت‌های خود را اداره کنند. شرکت‌های Webstore، Bang & Olufsen، Fruit of the Loom و Lacoste از جمله ۸۰هزارشرکتی بودند که از این بستر برای راه اندازی فروشگاه‌های آنلاین خود استفاده کردند. اما مدیران آمازون در آن زمان بر این باور بودند که سرویس Webstore عملکرد خوبی ندارد و فروش آن به دلیل همه فرصت‌های بزرگی که آمازون در بازار جهانی خود مشاهده می‌کرد، به چشم نمی‌آمد. تا انکه در اواخر سال ۲۰۱۵، در یکی از پاکسازی‌های دوره‌ای جف بزوس از کسب‌وکارهای ضعیف، او با تعطیلی Webstore موافقت کرد. سپس، در یک اشتباه استراتژیک نادر که احتمالاً در تاریخچه اشتباهات شرکت‌ها ثبت می‌شود، آمازون مشتریان خود را به Shopify فرستاد و بطور علنی اعلام کرد که این شرکت کانادایی، شریک مورد علاقه‌اش برای Webstore است. موافقت آمازون مهر تاییدی برای اعتبار شاپیفای شد. در عوض، شاپیفای موافقت کرد که Amazon Pay را به تجار خود ارائه دهد و به آنها اجازه دهد به راحتی محصولات خود را در بازار آمازون فهرست کنند.
بزوس و همکارانش معتقد بودند که حمایت از خرده‌فروشان کوچک و فروشگاه‌های آنلاین آنها هرگز یک تجارت بزرگ و سودآور نخواهد بود. اما آنها اشتباه می‌کردند چرا که طبق گفته AMI Partners، خرده‌فروشان آنلاین کوچک در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۵۳ میلیارد دلار فروش داشتند و قیمت سهام شاپیفای در این ایام از ۷ دلار به ۲۳ دلار افزایش یافت. مدیر سابق آمازون اذعان کرد که «شاپیفای ما را شبیه احمق‌ها نشان داد»
کسب و کارهای کوچک؛ بازار شاپیفای
در هفته‌های نخست همه‌گیری، لوتکه در یک جلسه مجازی به کارمندان و بازرگانان هشدار جدی داد. او یادآور شد: «هر بار که یک بحران رخ می‌دهد، بزرگترین بازنده کسب و کارهای کوچک و متوسط هستند. آنها همیشه از بین می‌روند، زیرا کمترین میزان سازگاری را با شرایط پرنوسان دارند.» شرکت او اعلام کرد که ماموریت جدیدش، کمک به این دست فروشندگان برای نجات از آشوب است. باوجود اینکهShopify این کار را انجام داد، اما همچنان بسیاری از فروشندگان در مضیقه هستند. با مشکلات موجود در زنجیره تامین که اقتصاد جهان را تحت الشعاع قرار داده است، حتی بزرگترین خرده‌فروش‌ها نیز در رساندن کالا از تولیدکنندگان به خانه‌های مشتریان با بحران مواجه هستند. البته آمازون در اینجا یک مزیت بی‌نظیر دارد چرا که یک شبکه لجستیکی پیشرفته که حمل‌ونقل محصولات در سراسر اقیانوس‌ها و در میان حدود ۹۳۰ انبار در سراسر جهان را مدیریت میکند را در اختیار دارد که بسته‌ها را به طور مستقیم به درب خانه‌ها هدایت میکند اسپاتیفای اما از مجهز شدن به چنین شبکه‌ای نااامید به نظر می‌رسند.
از سویی اما، لوتکه با شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی از Pinterest گرفته تا TikTok قراردادهایی بسته است و به فروشندگان این امکان را می‌دهد تا در سایت‌هایی که کاربران اینترنت بیشترین زمان را در آن می‌گذرانند، بهتر تبلیغ کنند و بفروشند. اما فروشندگانی که در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند از طرف دیگر نیز آسیب می‌بینند. با تغییر قوانین مربوط به ردیابی داده‌ها و حفظ حریم خصوصی کاربران در آیفون‌های اپل، تبلیغات فیس‌بوک گران‌تر و موثرتر شده‌اند و کسب‌وکارهای کوچک را تحت فشار قرار داده‌اند.
شاپیفای اگر به بازرگانان خود کمک کند تا مشتریان خود را مستقیم‌تر پیدا کنند، می‌تواند آسیب این ضربه را کاهش دهد، درست همان کاری که آمازون با هر جستجو در وب‌سایت خود انجام می‌دهد. اما در اینجا نیز لوتکه با دقت قدم برداشته است. در حالی که Shopify یک ویژگی جستجو را در برنامه فروشگاه خود در سال ۲۰۲۱ راه اندازی کرد، خود را به عنوان یک کارگزار بی‌طرف قرار می‌دهد و از فشار موجود بر کسب و کارها کم میکند. بسیاری بر این باورند که شاپیفای با وجود آنکه کسب و کارهای کوچک را هدف قرار داده است اما به مرور به رقیبی قدرتمند برای آمازون بدل خواهد شد.
