دولت باید پلتفرم ایجاد کند؛ اصلاحات تازه در طرح صیانت از کاربران

روز گذشته، نسخه جدید و اصلاح شده ای از طرح اخیر مجلس پیرامون «ساماندهی فضای مجازی» منتشر شد. در جدیدترین اصلاحات این طرح، بخش دولتی موظف شده تا در صورت عدم ارائه اپلیکیشن مناسبی برای جایگزینی اپ های خارجی مسدود شده، راسا اقدام به طراحی و ارائه اپلیکیشن و خدمت مشابه کند. پس از حواشی گسترده هفته های اخیر، این طرح از دستور کار مجلس خارج شده بود؛ اما حالا قرار است بررسی نسخه اصلاح شده اخیر، در دستور کار این هفته مجلس قرار داشته باشد.

اگر پلتفرم های خارجی شرایط را قبول نکنند چه می شود؟

طی طرح اولیه مجلس پیرامون ساماندهی فضای مجازی و صیانت از کاربران، تمامی پلتفرم های خارجی پرکاربرد مانند اینستاگرام، تلگرام، واتسپ، توییتر و … مکلف شده بودند تا برای فعالیت در ایران مجوز بگیرند و یک دفتر نمایندگی رسمی در کشور ایجاد کنند. همچنین مقرر شد تا چنانچه این شرکت ها از این اقدام سر باز بزنند، پلتفرم های آنان در ایران مسدود (فیلتر) شود.
اما حالا در این بخش از طرح پیشین اصلاحاتی صورت گرفته است. در نسخه جدید طرح صیانت مقرر شده است که پلتفرم های خارجی ارائه خدمات پایه کاربردی (مثلا اینستاگرام) موظفند ظرف چهار ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون، نسبت به اخذ مجوز فعالیت در ایران و برآورده کردن شروط تعیین شده از سوی حاکمیت فضای سایبری کشور اقدام کنند؛ در نسخه جدید تاکید شده است که اعمال بند “ج” این ماده (مسدود سازی و فیلترینگ) برای این پلتفرم ها، تا زمان تأمین جایگزین مناسب داخلی یا خارجی (با تشخیص کمیسیون) یا یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون لازم نیست.
در ادامه آمده است: در صورت عدم انجام تعهدات توسط خدمات پایه کاربردی مزبور در زمان معین شده، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است ظرف مدت هشت ماه نسبت به ایجاد خدمات پایه کاربردی جایگزین برای آنها اقدام کند. در صورت عدم پیش بینی خدمات پایه کاربردی جایگزین از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اعلام کمیسیون، سازمان برنامه و بودجه مکلف است ده درصد از مجموع اعتبارات ماده واحده قانون «اجازه تعیین و وصول حق امتیاز فعالیت بخش غیردولتی در زمینه پست و مخابرات» را در اختیار مرکز ملی قرار دهد تا خود راسا در این خصوص اقدام کند.
با توجه به تحریم ها و شرایط بین المللی ایران طی سالهای اخیر، هرگونه حضور شرکت های خارجی در کشور بعید به نظر می رسد؛ از طرف دیگر برای برخی پلتفرم ها مانند اینستاگرام، نمونه مشابه داخلی موجود نیست. در این صورت و با توجه به نقش و اهمیتی که پلتفرمی مانند اینستاگرام در ایجاد بستری برای راه اندازی کسب و کارهای مجازی خرد و خانگی دارد، احتمالا باید منتظر باشیم تا به زودی وزارت ارتباطات اقدام به ایجاد و ارائه پلتفرمی جایگزین برای آن کند! این درحالی است که چنین سرویس هایی در تمام دنیا، در رده سرویس های تجاری به حساب می آیند و ایجاد و مدیریت آن توسط یک نهاد دولتی/ حاکمیتی چندان معقول و مثمرثمر نیست.
بر اساس تعریف ارائه شده در این طرح، ملاک تعیین اینکه کدام خدمات و پلتفرم ها در رده خدمات پایه کاربردی قرار میگیرند، آنست که حداقل یک درصد از جمعیت کشور، کاربر آن پلتفرم و یا متقاضی آن خدمت باشند.

بررسی پشت درهای بسته

طرح «ساماندهی فضای مجازی و صیانت از کاربران» به دلیل حواشی بسیار آن طی هفته های اخیر، چندین مرتبه از دستور کار مجلس خارج شد. نمایندگان طراح، علت خارج شدن این طرح از دستور کار مجلس را صرفا بررسی بیشتر آن طی دو هفته تعطیلات خواندند و اعلام کردند به زودی به دستور کار مجلس بازگردانده خواهد شد. حال گفته می شود قرار است بررسی این طرح طی هفته جاری (روز یکشنبه و دوشنبه) انجام شود. نمایندگان طراح همچنان بر بررسی این طرح تحت اصل 85 قانون اساسی اصرار دارند. به موجب این اصل، طرح ارائه شده خارج از صحن علنی مجلس و در اتاق های کمیسیون بررسی خواهد شد و پس از تصویب غیرعلنی آن، مصوبات مستقیما به قانون تبدیل می شوند.