سیاستگذاری صحیح نیاز اول اکوسیستم رمزارز کشور

نادیده گرفتن و انکار نیاز جامعه به یک خدمت و یا محصول خاص، اشتباهی است که بارها از سوی سیاستگذاران کشور تکرار شده و نتیجه آن چیزی جز باختن و واگذارکردن بازار به رقبای خارجی نبوده است. تب گرایش به بازار ارزهای دیجیتال (یا به عبارتی رمزارزها)، مدتی است که در کشور شدت گرفته، اما به دلیل نبود اکوسیستم اصولی و قوانین مدون برای رمزارزها، بسیاری از پتانسیل‌های این حوزه در حال سوخت شدن است و کاربران داخلی گاها به ناچار روانه پلتفرم‌های خارجی مشابه می‌شوند. در حالی که چنانچه این خواست اجتماعی توسط حاکمیت مورد پذیرش قرار گیرد و سیاست‌های درستی برای آن تعریف شود، نه تنها کشور می‌تواند از منافع ایجاد شده بهره مند شود، بلکه گشایش قابل توجهی در حوزه‌هایی مانند اشتغال، اقتصاد، تکنولوزی و… اتفاق می‌افتد. صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی رمزارز اساسا از پتانسیل‌های بالایی برای بهبود شرایط اقتصادی و کاهش ریسک سرمایه گذاران داخلی برخوردارند و چنانچه توجه قانونی لازم به این بخش مبذول شود، می‌تواند پویایی این صنعت در داخل کشور را بهبود داده و به افزایش رفاه اجتماعی شهروندان بینجامد.

اهمیت ورود به موقع برای سیاستگذاری

عقب ماندن کشور در ورود به موقع به بسیاری از بازارهای دنیای فناوری مانند شبکه‌های اجتماعی، پیامرسان‌ها و به طور کلی حوزه‌های محتوای دیجیتال، باعث شده است که اکنون مردم عمده پلتفرم‌های خارجی این حوزه را به پلتفرم‌های داخلی ترجیح دهند و سیاستگذاران برای ساماندهی این حوزه و ترویج گزینه‌های داخلی، به ابزارهایی مانند اجبار، فیلتر و… متوسل شود. درحالی که اگر در زمان درست، بستری برای فعالیت کاربران ایجاد می‌شد و فرهنگ سازی مناسبی برای این امر صورت می‌گرفت، بسیاری از کاربران احتمالا در یک انتخاب کاملا آزاد و به دور از اجبار، خود استفاده از یک پلتفرم داخلی را ترجیح می‌دادند. اما حالا شرایط به گونه‌ای شده است که حاکمیت توان ساماندهی این حوزه را از دست داده و متعاقب این امر، مشکلات متعددی از جمله تهدید مداوم به فیلترینگ و در خطر قرار گرفتن کسب و کارهای موجود بر بستر این پلتفرم‌ها برای کاربران ایجاد شده است.

پس از انکار طولانی مدت سیاستگداران درباره اهمیت شبکه‌های اجتماعی، اکنون تاکید حاکمیت بر آن است که شرکتهای مالک این پلتفرم‌های خارجی، اقدام به تاسیس دفاتر رسمی در داخل کشور کنند تا به این ترتیب متولیان داخلی توان کنترل عملکرد آنها و دفاع از حقوق کاربران داخلی را داشته باشند. درحالی که چنین فرصتی در حوزه مشابه یعنی بازار رمزارزها فراهم است و با برخورد درست با این موضوع، می‌توان این صنعت را از ابتدا در مسیر درستی هدایت کرد تا هم خواسته‌های حاکیمت تامین شود و هم منافع سرمایه گذاران داخلی در معرض خطر قرار نگیرد.

در ایران و در حوزه استخراج رمز ارز تلاش زیادی برای قانونمند کردن صورت گرفته که نشان دهنده شناخت مناسب سیاستگذاران و اقدام به موقع برای این حوزه است حالا به نظر می‌رسد در عرضه معامله نیز فرآیندهای قانونی باید به سرعت تدوین و مستقر شوند تا بازیگران و معامله‌گران بتوانند در بستر امن به معامله بپردازند.

مرتبط: وزارت نیرو ملزم به قانونمند کردن استخراج رمز ارزها شد

امکان کنترل و نظارت بهتر بر حوزه، از طریق قانوگذاری اصولی

امکان نظارت و کنترل قانونی مناسب بر تراکنش‌هایی که بر بستر بلاک چین و در حوزه رمز ارز اتفاق می‌افتند، یکی از دغدغه‌های اساسی سیاستگذاران در هر کشوری است؛ درحالی که چنانچه سیاستگذاران بستری فراهم کنند که سرمایه گذاران داخلی، سرمایه‌های خود را به صرافی‌های داخلی رمزارز منتقل کنند، نه تنها کشور از منافع قابل توجه این گردش‌های مالی بهره مند می‌شود، بلکه می‌تواند مطابق با سیاست‌های تعریف شده، بر تراکنش‌های این حوزه نظارت کند تا احتمال ایجاد تراکنش‌های مشکوک، کلاهبرداری و اعمال مجرمانه به حداقل برسد. درحالی که با اعمال سیاست‌ها دفعی، سرمایه‌ها به سوی پلتفرم‌های خارجی مبادله رمزارز روانه شده و قدرت نظارتی سیاستگذاران به صفر می‌رسد.

سعید خوشبخت، مدیرعامل شرکت آریاتک و از فعالان حوزه رمزارز، در گفتگو با آی‌تی‌ایران می‌گوید: حوزه رمزارزها از جمله حوزه‌هایی است که اکنون در ابتدای مسیر رشد قرار دارد و استقبال قابل توجه سرمایه گذاران داخلی نشان داد که این بازار، ارزش توجه بیشتر از سوی سیاستگذاران را داراست؛ چنانچه اکنون بسترسازی و ساماندهی درستی برای این حوزه انجام شود، فرصت بسیار مناسبی برای رشد بخش‌های مختلف این اکوسیستم اعم از صرافی ها، پلتفرم‌های داخلی و دیگر ارکان فعال در این حوزه فراهم خواهد شد.

امکان کلاه برداری و تخلف در هر صرافی، فارغ از اینکه داخلی باشد یا خارجی، همواره وجود دارد و نمی‌توان آن را انکار کرد، اما باید توجه کرد چنانچه دارایی‌های مردم به پلتفرم‌ها و شرکتهایی در داخل کشور روانه شود، حتی با فرض بروز چنین اشکالاتی، حاکمیت قدرت رهگیری و حل مساله را خواهد داشت.

وی در ادامه با اشاره به کلاهبرداری ۴ میلیارد دلاری یک صرافی رمزارز در کشور ترکیه طی مدت اخیر می‌گوید: امکان کلاه برداری و تخلف در هر صرافی، فارغ از اینکه داخلی باشد یا خارجی، همواره وجود دارد و نمی‌توان آن را انکار کرد، اما باید توجه کرد چنانچه دارایی‌های مردم به پلتفرم‌ها و شرکتهایی در داخل کشور روانه شود، حتی با فرض بروز چنین اشکالاتی، حاکمیت قدرت رهگیری و حل مساله را خواهد داشت. این فعال حوزه کریپتوکارنسی معتقد است با توسعه صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی مبادله رمزارز در داخل کشور، اساسا قدرت قانونگذار برای رگولیشن حوزه و محافظت از حقوق شهروندان افزایش می‌یابد و امکان پیگیری تراکنش‌ها مشکوک و یا تراکنش‌هایی که با اعمال مجرمانه مرتبط هستند تسهیل می‌شود.

امکان کاهش قابل توجه ریسک‌های سرمایه گذاری

وجود صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی برای مبادله رمزارزها و اعمال تدابیر هوشمندانه‌ای که امکان کنترل کامل و اصولی فعالیت‌های در حال انجام را فراهم کند، می‌تواند ریسک سرمایه گذاری در حوزه رمزارزها را به حداقل برساند. خوشبخت در این باره می‌گوید: باید به این موضوع توجه داشت که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین المللی، فعالیت کاربران ایرانی در پلتفرم‌های خارجی از وجهه قانونی برخوردار نیست. در نتیجه چنانچه به هر دلیلی مشکلی در فرآیندهای سرمایه گذاری آنها ایجاد شود، آن پلتفرم خارجی مسئولیتی در مقابل دارایی‌های سرمایه گذار ایرانی قبول نمی‌کند و حاکمیت نیز قدرتی برای پیگیری موضوع و دادخواهی حقوق کاربر نخواهد داشت. درچنین شرایطی اساسا دارایی فرد در معرض نابودی قرار می‌گیرد و این ریسکی بسیار مهم برای یک سرمایه گذاری به حساب می‌آید. وی می‌گوید: چنین ریسک‌هایی از جمله مواردی هستند که با نظام مند کردن صنعت رمزارز در کشور قابل ساماندهی بوده و به حفظ منافع کاربران نیز کمک شایانی می‌کند.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد آن است که حمایت از اکوسیستم داخلی حوزه رمزارز نباید با ایجاد ممنوعیت در پلتفرم‌های خارجی همراه باشد. میلاد جهاندار از فعالان صنعت فینتک در گفتگو با آی‌تی‌ایران می‌گوید: دسترسی به یک بازار آزاد برای فعالیت در این حوزه‌ها و سرمایه گذاری، حق هر شهروندی است. وی با تاکید بر عدم اعمال قوانین محدودکننده برای فعالیت کاربران در این حوزه‌ها می‌گوید: با فرهنگ سازی، ایجاد پلتفرم‌های داخلی قوی و ارائه اطلاعات کامل به سرمایه گذاران می‌توان سرمایه‌های بسیاری از کاربرانی را که در پلتفرم‌های خارجی رمزارز سرمایه گذاری کرده اند، به داخل کشور هدایت کرد تا بتوان کنترل بهتری بر موضوع داشت.

وی با تاکید بر اهمیت ایجاد بازاری آزاد در حوزه رمزارز می‌گوید: باید توجه داشت که حمایت از پلتفرم‌های داخلی نباید به قیمت محدود کردن انتخاب سرمایه گذاران و ایجاد رانت برای گروهی خاص باشد؛ بلکه صرفا با ایجاد چارچوب‌ها و قوانین کنترلی درست برای نظارت بر هر دو بخش، بستری برای سرمایه گذاری مطمئن در هر دو بخش ایجاد کرد. جهاندار می‌افزاید، چنانچه سیاستگذاران به گونه‌ای حوزه را ساماندهی کنند که شرایط رقابتی میان انواع پلتفرم‌های داخلی شکل گیرد، هم پلتفرم‌های داخلی برای تقویت روزافزون خدمات خود تلاش می‌کنند و هم کاربران با درک مزایایی که سرمایه گذاری در یک صرافی داخلی می‌تواند برای وی ایجاد کند، بدون اجبار به سمت این پلتفرم‌ها هدایت می‌شوند.

مدیرعامل آریاتک نیز ضمن تاکید بر اینکه آزادی در استفاده از نوع خارجی یا داخلی پلتفرم‌ها و خدمات حوزه خرید و فروش رمزارزها، از حقوق بدیهی هر سرمایه گذاری است تصریح می‌کند: باید قبول کرد که اکنون حتی با وجود حمایت‌های قانونی و ایجاد بستری برای سرمایه گذاری مطمئن در پلتفرم‌های داخلی، هنوز نیاز گروه خاصی از تریدرهای حرفه‌ای (ولو اینکه تعداد آنها محدود باشد)، تنها از طریق پلتفرم‌های خارجی رفع می‌شود. زیرا هنوز با شرایط ایران و میسر نبودن تعاملات بین المللی مناسب، امکان ایجاد برخی ابزارهای خاصی که در آن پلتفرم‌ها موجود است، در صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی وجود ندارد. اما باید توجه داشت که پلتفرم‌های داخلی مبادله رمزارز حتی با همین محدودیت‌ها نیز هنوز می‌توانند پاسخگوی نیاز اکثریت سرمایه گذران و تریدرهای داخلی حوزه رمزارز باشند و با کاهش قابل ملاحظه ریسک از بین رفتن سرمایه ها، زمینه مساعدی ایجاد کنند که ایرانیان بتوانند از این بازارها سود ببرند.

ایجاد محیط کسب و کار و جلوگیری از مهاجرت نیروهای متخصص

چنانچه اکوسیستم رمزارز مورد حمایت حاکمیت قرار بگیرد – و یا حداقل مورد عقوبت و سرکوب سیاستگذاران نباشد- زمینه برای اشتغال زایی بسیاری از افراد فراهم خواهد شد. حلقه‌های مختلف این اکوسیستم از جمله صرافی ها، پلتفرم ها، شرکت‌های ارائه دهنده فناوری‌های زیرساختی و… همه از جمله مجموعه‌هایی هستند که می‌توانند با رشد و توسعه درست، زمینه را برای اشتغال جوانان بسیاری مساعد کنند. کما اینکه اکنون بسیاری از شاغلین این حوزه، ممکن است به دلیل موقعیت متزلزل این صنعت در کشور، از تلاش برای پیشرفت در حوزه رمزارزها ناامید شده و این حوزه را ترک کنند و یا به کشورهای خارجی مهاجرت کنند. خوشبخت معتقد است با بلوغ اکوسیستم رمزارز در داخل کشور، زمینه برای شکل گیری صداها کسب و کار در بخش‌های مختلفی از صنعت رمزارز و  باقی ماندن چندین هزار نفر نیروی متخصص در کشور ایجاد شده و اثرات اقتصادی ملموسی بر جامعه خواهد گذاشت.

در اکوسیستم فعلی رمزارزهای کشور، چندین صرافی و پلتفرم داخلی راه اندازی شده‌اند که هر یک توانسته‌اند تا حد زیادی نیازهای مشتریان داخلی را در زمینه مبادله ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین، اتریوم و… برآورده کنند. صرافی‌های اکسکوینو، اکسیر، والکس، نوبیتکس و… تنها شماری از چندین صرافی رمزارزی هستند که در کشور فعالند. این مجموعه‌ها توانسته‌اند داز فضای استارتاپی به مرور رشد کنند و تا امروز علی رغم تمامی محدودیت‌های داخلی، خدمات قابل قبولی به کاربران ارائه دهند و برای چندین نیروی متخصص این حوزه اشتغال‌زایی کنند.

توسعه دانش بومی در حوزه بلاک چین

حوزه بلاک چین و صنعت رمزارز‌ها را می‌توان یکی از جدیدترین حوزه‌های فناوری طی سالهای اخیر به حساب آورد که پتانسیل بالایی برای توسعه و پیشرفت دارند. مزایایی که بلاک چین ایجاد می‌کند اساسا محدود به حوزه رمزارزها نیست و در حوزه‌های مختلفی اعم از بیمه، فینتک و انواع بازارهای مالی می‌توان از پتانسیل‌های آن استفاده کرد. نکته مهمی که درباره توسعه فناوری‌های بلاک چین در کشور وجود دارد آن است که هنوز اقبال موردانتظاری که برای سرمایه گذاری و تحقیق و توسعه در این حوزه نیاز است اتفاق نیفتاده و به واسطه ریسک‌ها و یا دیربازده بودن این صنعت، بسیاری از سرمایه گذاران اشتیاق چندانی به سرمایه گذاری در پروزه‌های پژوهشی بلاک چین نشان نمی‌دهند. اما از آنجا که فناوری بلاک چین از ضروریات صنعت کریپتوکارنسی به حساب می‌آیند، توسعه در اکوسیستم رمزارزها می‌تواند به توسعه هرچه بیشتر صنعت بلاک چین و بومی سازی فناوری‌های مرتبط با آن بینجامد.

چنانچه اکوسیستم رمزارزها به درستی تعریف شود و نتیجه این نظام مند شدن اکوسیستم به رشد هرچه بیشتر صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی مبادله رمزارز بینجامد، گردش مالی ایجاد شده در این صرافی‌ها می‌تواند زمینه ساز سرمایه گذاری‌های علمی پژوهشی در حوزه بلاک چین شود.

سعید خوشبخت در این باره می‌گوید: چنانچه اکوسیستم رمزارزها به درستی تعریف شود و نتیجه این نظام مند شدن اکوسیستم به رشد هرچه بیشتر صرافی‌ها و پلتفرم‌های داخلی مبادله رمزارز بینجامد، گردش مالی ایجاد شده در این صرافی‌ها می‌تواند زمینه ساز سرمایه گذاری‌های علمی پژوهشی در حوزه بلاک چین شود. وی تاکید می‌کند، در چنین شرایطی صرافی‌های رمزارز می‌توانند به محرکی جدی در حوزه سرمایه گذاری صنعت بلاک چین تبدیل شوند و به احتمال زیاد برای پروژه‌هایی که دیگر سرمایه گذاران، به دلیل دیربازده بودن این پروژه ها، اشتیاقی به ورود به آن ندارند پیش قدم شوند. این فعال حوزه فناوری تاکید می‌کند، پذیرش چنین شرایطی برای فعالان حوزه رمزارز بسیار محتمل‌تر از دیگر سرمایه گذاران است و همین می‌تواند به پیشرفت و همگام شدن دانش کشور با ترندهای جهانی را تضمین کند.

کلام آخر

متناسب با نیازی که در سالهای اخیر در بازار رمزرازها شکل گرفت، کسب و کارهایی پا به این حوزه گذاشته و به اندازه توان خود و علیرغم محدودیت‌های قانونی بسیار، توانسته‌اند ظرفیت‌های زیادی برای بهره مندی مخاطبان و سرمایه گذاران رمزارز کشور ایجاد کنند.

کارشناسان این حوزه معتقدند چنانچه تعلل سیاستگذاران در پرداختن به این حوزه و پذیرش ظرفیت‌های کسب و کارهای داخلی اکوسیستم رمزارز ادامه پیدا کند، پتانسیل‌های بسیار این صنعت برای افزایش رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی از دست رفته و منافع آن نصیب رقبا و پلتفرم‌های خارجی می‌شود. فعالان این حوزه تاکید دارند که مورد توجه قرار دادن این ظرفیت‌ها می‌تواند بستری برای نظارت بهتر حاکمیت بر فعالیت‌های این حوزه ایجاد کند و با تشویق هدایت آزادانه و به دور از اجبار سرمایه‌های سرمایه گذاران ریسک‌هایی که متوجه دارایی‌های سرمایه گذاران داخلی است را کاهش دهد.