فناوری‌های دیجیتالی از آن دست پدیدههای خوشایندی است که با ورود به صنایع مختلف همه آنها را متحول کرده و اخیرا با شیوع بیماری کرونا که زندگی شهروندان و دولتها به چالش کشیده شده، فناوری‌های دیجیتالی بیش از هر زمان تواناییهای خود را به رخ کشید تا پس از این بیشتر در کانون توجه دولتها و سرمایهگذاران قرار بگیرد. البته بهرهبرداری از این فناوریها از سال‌های گذشته آغاز شده بااین حال، با توسعه اینترنت موبایل در بین شهروندان که فرصتی برای توسعه کسبوکارهای نوپا شد، تحولات بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات بیش از گذشته نمود پیدا کرد؛ به‌طوری‌که در ایران ارتباطات ثابت در دوران افول و ارتباطات سیار در دوران اوج است. به عبارت دیگر، پهن‌باند سیار به اشباع رسیده و پهن‌باند ثابت کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین خدمات نوین در بخش فاوا همچون اینترنت اشیا در دوران آغازین خود هستند.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اخیرا گزارشی منتشر کرده است که تحولات توسعهیافتگی بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران طی دوره ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ بررسی کرده است. این تحولات از نگاه سیکل فناوری دیده شده و تلاش شده است موقعیت کنونی هر یک از خدمات مورد بررسی در چرخه مذکور تبیین و نقش آن در آینده سنجش میزان توسعهیافتگی جامعه اطلاعاتی مشخص شود. بررسی‌هایی که در این گزارش نشان می‌دهد تعداد اشتراکات دستگاه به دستگاه (M۲M)، از ۳/ ۱ میلیون اشتراک در سال ۱۳۹۵ به ۶/ ۱میلیون اشتراک در سال ۱۳۹۸ رسیده است. با این حال این تعداد هنوز کمتر از ۵/ ۱درصد اشتراکات تلفن همراه است که نشان دهنده این واقعیت است که اینترنت اشیا به تازگی در ایران کلید خورده و با توجه به وابستگی زندگی شهروندان به دنیای دیجیتال انتظار می‌رود سال‌های پررونقی در پیش رو داشته باشد. به ویژه که همزمان با تغییر سبک زندگی مردم، ایجاد نوآوری و فناوری‌های جدید در حوزه اینترنت اشیا فرآیند رو به رشدی داشته و در حال توسعه است. البته در این مدت بیشترین تعداد اشتراکات مربوط به سال ۱۳۹۷ است که بیش از ۱/ ۲ میلیون اشتراک دستگاه به دستگاه وجود داشت که نسبت به سال ۹۶ حدود ۳۱ درصد رشد کرده است.
اینترنت همراه
این گزارش نشان می‌دهد ضریب نفوذ تلفن همراه در ایران طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸، همواره بالاتر از ۱۰۰ درصد بوده؛ به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۸ تعداد اشتراکات تلفن همراه تقریبا ۳۵ میلیون اشتراک بیشتر از کل جمعیت کشور بوده است. چنین شرایطی بیانگر دوران به اوج رسیدن استفاده از تلفن همراه است. درسال ۱۳۹۸، حدود ۶۹ میلیون اشتراک پهن‌باند سیار در ایران فعال بوده و بنابراین ضریب نفوذ پهن‌باند سیار به ۸۳ درصد رسیده است. با این حال نرخ رشد تعداد اشتراکات پهن باند سیار طی دوره ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ روند نزولی داشته است. این شرایط بیانگر ورود این فناوری به مرحله بلوغ و اشباع است. با این حال، دیگر تعداد اشتراکات پهن باند سیار به تنهایی منعکس کننده میزان توسعه یافتگی فناوری اطلاعات و ارتباطات در یک جامعه نیست و سرانه ترافیک مصرف دیتای هر اشتراک نیز باید مورد توجه قرار گیرد. حجم دیتای مصرفی اینترنت پهن‌باند سیار طی دوره ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸، تقریبا ۶/ ۴ برابر و مقدار سرانه آن ۳ برابر شده است. مقایسه مصرف سرانه اشتراکات پهن‌باند ثابت و سیار نشان می‌دهد سرانه هر اشتراک پهن‌باند ثابت به‌طور متوسط ۳ برابر بیشتر از سرانه هر اشتراک پهن‌باند سیار است.
اینترنت و تلفن ثابت
تحولات تعداد اشتراکات تلفن ثابت بیانگر آغاز مرحله افول در چرخه حیات این فناوری است. در حالی‌که در سال ۱۳۹۵، تعداد خطوط فعال تلفن ثابت نزدیک به ۳۱ میلیون خط بوده است، این میزان به ۲۹ میلیون خط در سال ۱۳۹۸ رسیده است. روندی که انتظار می‌رود همچنان ادامه داشته باشد و شدت بگیرد. بر همین اساس، دیگر تلفن ثابت جایگاهی در سنجش میزان توسعه یافتگی جامعه اطلاعاتی نخواهد داشت. تعداد اشتراکات پهن باند ثابت پس از یک دوره افزایشی با نرخ‌های رشد ناچیز، دچار تنزل در سال ۱۳۹۸ شده است. در حالی‌که در سال ۱۳۹۵، حدود ۵/ ۹ میلیون اشتراک پهن باند ثابت در ایران فعال بوده است، این میزان به ۹ میلیون اشتراک در سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است. حجم و سرانه دیتای مصرفی اینترنت پهن باند ثابت طی دروه ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ روندی افزایشی شدیدی داشته است؛ به‌طوری‌که این دو میزان طی دوره مذکور تقریبا ۵/ ۳ برابر شده است. درحالی‌که در سال ۱۳۹۵، تنها ۶ درصد اشتراکات پهن‌باند ثابت دارای سرعت انتقال برابر یا بیشتر از s/ ۱۰Mbit بوده‌اند، این میزان در سال ۱۳۹۸ تقریبا به ۲۰ درصد جهش یافته است.
در همین حال، نسبت اشتراکات با بازه سرعت انتقال s/ ۲۵۶Kbit تا s/ ۲Mbit از ۶۵ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۴۳ درصد در سال ۱۳۹۸، کاهش یافته است. شرایطی که حکایت از محو تدریجی اشتراکات با سرعت‌های پایین‌تر و فراگیرتر شدن اشتراکات با سرعت‌های بالاتر دارد. تمام فناوری‌های پهن باند ثابت، با سرعت‌های بالاتری در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۵ به مشتریان ارائه شده‌اند، به‌طوری‌که ۱۰درصد اشتراکات فناوری -X FTTx&DSL ، ۴۳درصد اشتراکات فناوری WiFi و ۷۵ درصد اشتراکات فناوری LTE-TD دارای سرعت انتقال بیش از s/ ۱۰Mbit بوده‌اند درمقایسه با سال ۱۳۹۵ که این مقادیر در بازه صفر تا ۷ درصد قرار داشتهاند.
