نقش شبکه های اجتماعی در فرآیند آموزش؛ مفید یا مضر؟

آیا می‌دانستید که در ماه حدود یک میلیارد کاربر فعال از اینستاگرام استفاده می‌کنند و مطالب و تصاویر خود را در این شبکه اجتماعی به اشتراک می‌گذارند؟ این آمار و ارقام در خصوص فیسبوک، فراتر از اینهاست و طبق آخرین گزارش‌ها، تعداد کاربران فعال ماهانه آن بالغ بر 2.4 میلیارد نفر عنوان شده است.

اما در این میان، بخش عمده‌ای از این افراد، جوانان و نوجوانانی است که در مقاطع دبیرستان و یا دانشگاه تحصیل می‌کنند. این افراد، بخش زیادی از زمان خود را به گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند.

اما صرف‌نظر از جنبه سرگرمی، بسیاری از کاربران از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزارهایی آموزشی نیز استفاده می‌کنند. در بسیاری از مدارس پیشرفته، از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی برای ارتقای فرآیند آموزشی بهره گرفته و تلاش می‌شود تا با ابداع شیوه‌هایی نوین، آموزشی موثر را از طریق شبکه‌های اجتماعی به دانش‌آموزان ارائه دهند.

تردیدی که در این مساله وجود ندارد که اغلب دانش آموزان، استفاده از بسترهایی همچون فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام و یا توییتر را برای یادگیری موضوعات جدید، به روش‌های سنتی آموزشی ترجیح می‌دهند. از این پلتفرم‌ها می‌توان برای بارگذاری انواع جزوه‌ها و یا برقراری ارتباط بهتر و سریع‌تر میان دانش آموزان استفاده کرد.

به بیانی ساده‌تر، شبکه‌های اجتماعی روش جدیدی را به منظور اشتراک دانش و حل مسائل گوناگون میان گروه‌های دانش آموزشی پیش روی آن‌ها قرار داده‌اند. با بهره‌گیری از این پلتفرم‌ها و ابزارهایی که زمینه همکاری بیشتر دانش آموزان را فراهم می‌کند، آن‌ها می‌توانند مطالب را به راحتی و با اثرگذاری بیشتری فرا بگیرند.

زمانی که معلمان، در این شبکه‌های اجتماعی حساب‌های کاربری داشته باشند، دانش آموزان می‌توانند در هر زمان که بخواهند به آن‌ها دسترسی داشته و مسائل مختلف را با آن‌ها در میان بگذارند. برای مثال، معلمان می‌توانند علاوه بر صفحه شخصی، یک صفحه را نیز برای دانش آموزان مدرسه‌ای که در آن تدریس می‌کنند، ایجاد کنند تا این ارتباط شکل گیرد.

معایت شبکه‌های اجتماعی

از شبکه‌های اجتماعی به عنوان پدیده‌ای یاد می‌شود که هرگز نمی‌توان آن را به چیز دیگری قیاس کرد. این پلتفرم‌ها، علاوه بر مزیت‌ها و نقاط قوت، تاثیرات منفی نیز بر آموزش دانش آموزان بر جای می‌گذارند که با شناسایی این مشکلات و ارائه راهکارهایی برای رفع آنها، می‌توان آثار آن را به حداقل رساند.

از جمله معایب شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند می‌توان به اتلاف وقت دانش آموزان، عدم تمرکز آن‌ها بر روی درس، حواسپرتی و مواردی از این قبیل اشاره کرد. از طرفی دیگر، بی‌اخلاقی‌ها و خشونت‌هایی که در فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی رویت می‌شود، می‌تواند برای دانش آموزان بسیار مضر باشد.

مزایای شبکه‌های اجتماعی

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند با روود خود به دنیای ما انسان‌ها، کمک زیادی به دانش آموزان و معلمان باشند و فرآیند آموزشی را تسهیل کنند. از میان ویژگی‌های مثبت شبکه‌های اجتماعی می‌توان به مواردی همچون فراهم کردن بستری برای یادگیری بهتر از طریق روش‌های آموزشی تعامل و مبتنی بر همکاری جمعی، ایجاد حس تعامل و ارتباط با همسالان در میان دانش آموزان، آشنا شدن با افراد و گروه‌هایی با اهداف مشترک و استفاده از تجربیات افراد باسابقه در حوزه‌ای خاص اشاره کرد.

این پلتفرم‌ها، برای معلمان نیز مفید بوده‌اند به طوری که می‌توانند گروه‌هایی را ایجاد کرده و در آن به اشتراک تجربیات و دانش خود بپردازند. همچنین، می‌توانند با دانش آموزان خود ارتباط بهتر و سریع‌تری برقرار کرده و آن‌ها را به تعامل و درگیر شدن بیشتر در فرآیند آموزشی ترغیب کنند. نتایج تحقیقات محققان نشان داده افرادی که در کلاس‌های درس قادر به ابراز عقیده و مشارکت نیستند، در شبکه‌های اجتماعی حضور فعال دارند و تعاملی بسیار خوب و سازنده را با همسالان خود دارند.

همچنین، معلمان و یا دانش آموزان می‌توانند انواع ویدیوها، جزوه‌ها و فایل‌های صوتی خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند و در هر زمان که بخواهند، به آن‌ها دسترسی داشته باشند. و در نهایت اینکه، از طریق بستری به نام شبکه‌های اجتماعی، افراد می‌توانند با سایر دانش آموزان و معلمان در دیگر کشورهای جهان ارتباط برقرار کرده و خود را با جدیدترین راهکارها و مطالب آموزشی به‌روز کنند.