نام نویسنده: دکتر سید مصطفی سید هاشمی*
یادداشت اختصاصی رئیس اسبق هیئت مدیره مخابرات ایران برای وب‌سایت آی‌تی‌ایران: به عنوان یک زیرساخت میزبان فناوری محاسبات ابری از اینترنت برای ارایه خدمات IT استفاده می‌کند که یکی از فواید اساسی آن کاهش چشم‌گیری هزینه‌های سرمایه‌ای (CaPex) ایجاد زیرساخت‌هاست.بنابر تعریفی که موسسه‌ی بین‌المللی استانداردها و فناوری آمریکا (NIST) در ژانویه ۲۰۱۱ از رایانش ابری ارائه داده است: می‌توان آن را به این صورت تعریف کرد که “رایانش ابری مدلی از محاسبات است که تلاش می‌کند منابع محاسباتی قابل پیکربندی مانند شبکه‌ها، سرورها، منابع ذخیرهسازی و سرویس‌های کاربری را در اختیار کاربران قرار دهد، به طوری که هر کاربر به‌راحتی از هرنقطه و در هر زمان درلحظه بتواند از این منابع استفاده و آنها را آزاد سازد.” رایانش ابری یک سیستم توزیع‌شده در مقیاس بالاست که صرفه‌جویی اقتصادی در مقیاس را به همراه دارد. در این سیستم‌ها منابع به‌صورت انتزاعی تجمیع و مجازی‌سازی(virtualization) می‌شوند که این‌کار به مقیاس‌پذیر شدن این منابع کمک می‌کند. درواقع قابلیت مدیریت توان محاسباتی، فضای ذخیرهسازی، زیرساخت و ارائه‌ی خدمات براساس تقاضای مصرف‌کنندگان فراهم می‌شود. در مدلهای رایانش ابری هزینه‌ها با عنوان حق اشتراک و به‌صورت دوره‌ای پرداخت می‌شود و مشتری نیازی به پرداخت یک‌جای هزینه ندارد. مهم‌ترین ویژگی‌های رایانش ابری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
• مقیاس‌پذیری بسیار بالا در سطح بین‌المللی
• ارائه‌ی دید یکپارچه از خدمات و امکانات به کاربران خارج از محیط رایانش ابری
• ایجاد صرفه‌ی اقتصادی در مقیاس گسترده
• دارای قابلیت تنظیم خدمات به‌صورت پویا از طریق مجازی‌سازی
• ارائه‌ی خدمات بر مبنای میزان تقاضا و صرفه‌جویی در منابع
*تصویر از uniprint
معماری و سطوح سه‌گانه خدمات ابری
با توجه به نوع و سطح منابع به اشتراک گذاشته و سرویس‌های ارائه شده به کاربران، سه سطح از خدمات ابری را می توان ارایه داد.
• نرم افزار بعنوان خدمت(SaaS)؛ لایه‌ای که به کاربران اجازه می‌دهد تا برنامههای کاربردی را از راه دور در cloud اجرا کنند. پایه‌ای‌ترین خدمات زیرساخت مانند تهیه‌ی سرور، پردازنده، فضای ذخیرهسازی و دیگر منابع بر حسب نیاز در این مدل ارائه می‌شود. در حال حاضر غالب خدماتی که تحت فناوری رایانش ابری در داخل کشور ارائه می‌شود از این نوع است.
• پلتفرم به عنوان خدمت(PaaS)؛ هنگامی که سیستم عامل، زیرساخت پایگاه‌های داده و زبان‌های برنامه‌نویسی مانند جاوا و پایتون با یک رابط کاربری تحت عنوان یک خدمت یکپارچه در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. این خدمات شامل نرم‌افزار و سرویس‌هایی است که به کاربران اجازه می‌دهد با استفاده از ابزارهای عرضه شده توسط ارائه‌دهنده، برنامههای کاربردی و نرم‌افزار ایجاد کنند. این خدمات میتواند شامل ویژگی‌های از پیش پیکربندی شده‌ای باشد که مشترکین میتوانند به عضویت آن در بیایند و از آنها استفاده کنند.
• زیرساخت بعنوان خدمت(IaaS)؛ لایه‌ای که منابع سخت‌افزاری مانند پردازنده، فضای ذخیرهسازی و شبکه را به عنوان خدمت فراهم می‌آورد. پایه‌ای‌ترین خدمات زیرساخت مانند تهیه‌ی سرور، پردازنده، فضای ذخیرهسازی و دیگر منابع بر حسب نیاز در این مدل ارائه می‌شود. در حال حاضر غالب خدماتی که تحت فناوری رایانش ابری در داخل کشور ارائه می‌شود از این نوع است
* تصویر از Statista
انواع مدلهای ابری
مدلهای ابری به طور در چهار حالت کلی ابرهای عمومی (Public Cloud )، ابرهای خصوصی (Private Cloud)، ابرهای ترکیبی (Hybrid Cloud) و ابرهای انجمنی (Community Cloud ) بکار می‌روند. در مدل ابرهای عمومی یک شرکت بعنوان ارایه دهنده‌ی ابر مالکیت آن را بر عهده دارد و به مشترکانش خدماتی در سه سطح فوق ( یعنی SaaS، PaaS و IaaS ) ارایه می‌دهد. اکثر خدمات ارایه شده در این نوع ابرها رایگان است منتها مواردی چون اتکاءپذیری، سطح امنیت و دسترسی‌پذیری آنها محدود است . شرکت های IBM،Google و آمازون در زمینه‌ی ارایه ابر عمومی بسیارر فعالند. در تحلیلی که Statica از بازار ابرهای عمومی ارایه داده است، پیش‌بینی می‌شود که فقط بازار این ابرها تا سال 2020 به 159.28 میلیارد دلار برسد که این خود بتنهایی نشان دهنده اهمیت این فناوری است.
ابر خصوصی اشاره به حالتی دارد که یک سازمان زیرساخت کلی ابر را در سازمان خود ایجاد می‌کند و از ان بهره‌مند می‌شود مه سیستم ابر Sisco نمونه خوبی در این حوزه است. ابر ترکیبی در واقع حالت میانه ای از دو روش فوق است. به عنوان نمونه ممکن است شرکتی برای نیازهای اصلی خود مانند سرور اصلی از ابر خصوصی استفاده کند ولی برای برخی کاربردها مانند کار با فایل‌های چندرسانه‌ای با ترافیک بالا از ابر عمومی استفاده کند. ابراهای ترکیبی بیشتر در زمانی استفاده می‌شوند که منابع محاسباتی شرکت دارای محدودیت بوده و امکان توسعه بیشتر ان‌ها فراهم نباشد. ابرهای انجمنی هم که به زیرساختی اشاره دارد که به طور مشترک بین سازمان‌های مربوط به یک انجمن تسهیم می‌شود. در شکل زیر تمام مدلهای ابری عمده نشان داده شده‌اند.
*تصویر از uniprint
ضرورت توجه به فناوری محاسبات ایری برای شرکتهای تلکام
در عصر تحول دیجیتال مواردی نظیر پیچیدهتر شدن رقابت، فشار هزینه و تقاضای فزاینده برای خدمات و برنامههای کاربردی در هر لحظه، هر جا و از طریق هر دستگاه باعث شده تا ارایه دهندگان خدمات تلکام Telecom service provider)) برای کسب و ارایهی خدمات IT مورد تقاضای مشریانشان از مدلهای جدیدی از تحویل خدمات (Delivery model) استفاده کنند. ارایه دهندگان خدمات به زیرساخت شبکهی خود بعنوان یک دارایی راهبردی مینگرند که قابلیت ایجاد درآمد و سودآوری تدریجی را داراست، اما آنها چگونه میتوانند حداکثر ارزش را از این دارایی استخراج کنند؟
این جایی است که مدل خدمات محاسبات ابری (Cloud computing services model) میتواند مزیتهای کلیدی را برای ارایه دهندگان خدمات ایجاد نماید. با مدل خدمات محاسبات ابری، ارایهدهندگان خدمات نقشهایشان را به چیزی فراتر از اتصالپذیری (Connectivity) صرف بازتعریف نموده و با ارایهی برنامههای کاربردی وب پایه (Web-based applications) در مقایس گستردهای ارزش آفرینی کنند.
منابع:
https://www.uniprint.net/en/7-types-cloud-computing-structures/
https://www.statista.com/statistics/510350/worldwide-public-cloud-computing/
