نام توییتر (Twitter) بارها در بررسی وقایع سال 88 در رسانه ها و یا از زبان شخصیتهای سیاسی شنیده و نوشته شده است. تصوری وجود دارد که توییتر نقش پررنگی در وقایع سال 88 داشته و بارها درخواست رفع فیلتر از این شبکه اجتماعی با استناد به همین نقش رد شده است. اما سوال این است که آیا براستی توییتر در وقایع 88 نقش داشته و میزان این تاثیر چقدر بوده است؟
برای بررسی نقش توییتر باید ابتدا به وضعیت اینترنت در آن سال اشاره کنیم. در سال 88 هم تلفن هوشمند و هم اینترنت موبایلی بوده است اما سرعت کم اینترنت موبایلی و هزینه بالای آن و درصد کم استفاده از تلفنهای هوشمند بین مردم عملاٌ به معنای نقش بسیار کم اینترنت همراه در آن سال بوده است و باز لازم است توجه داشته باشیم که پس از روز انتخابات اس ام اس و اینترنت موبایلی قطع بوده و تقریبا نقش اینترنت موبایلی در مثلاً تشکیل تجمعات یا اطلاع رسانی لحظه ای از وقایع بعد از اعلام نتایج انتخابات را به صفر میرساند و در چنین شرایطی از نقش یک شبکه اجتماعی صحبت میکنیم که با دیدگاه اینترنت همراه و بیان حال لحظه ای افراد شکل گرفته است.
در سال 88 توییتر یک شبکه اجتماعی تازه کار بود که حتی بسیاری نمی دانستند دقیقاً از آن چه استفاده ای کنند. کارکرد این شبکه در ابتدا و در آن زمان اعلام وضعیت status شخصی بود که در مثالها به اعلام مواردی مانند رفتن به سینما و… اشاره میشد و هنوز بسیاری (از جمله مدیران شرکتهای بزرگ فناوری) آنرا جدی نمی گرفتند و در واقع اولین بار کارکرد جدی توییتر با وقایع سال 88 ایران مطرح شد و از آن زمان بود که شعار توییتر نیز تغییر کرد و از اعلام وضعیت به سمت اعلام خبر رفت.
توییتر اما در ایران و در بین فعالان فضای مجازی ایرانی به نسبت دیگر نقاط دنیا شناخته تر بود و توجه داشته باشید که جامعه ایرانی از بسیاری از کشورها در استفاده از ابزارها و مفاهیم آنلاین جلوتر بوده و حتی کارکردی متفاوت برای آن تعریف کرده است. بطور مثال ایرانیها در استفاده از وبلاگ از بسیاری کشورها جلوتر بودند و یا بسیاری از فعالان فضای مجازی از Google Reader با کارکرد وبلاگ نویسی و بحث استفاده میکردند ابزاری که عملا در بقیه دنیا مطرود و یا ناشناخته بود. از قرار توییتر در بین جامعه علاقمندان به فناوری و خبرنگاران ایرانی نیز به عنوان پدیده ای جدید اما نه چندان جدی در حال تست بود اما این جامعه کوچک بوده و تقریبا اکثر مردم در ایران (و حتی در خارج) حتی با نام توییتر هم آشنا نبودند.
شاید سوال مطرح شود که مردم در وقایع سال 88 از کجا اطلاعات کسب می کردند یا تجمعات چگونه شکل میگرفت؟ جواب ماهواره، چند سایتهای خبری، فیس بوک و حتی برخی شبکه های اجتماعی داخلی است. شک دارم در بین افرادی که در تجمعات سال 88 بازداشت شدند افرادی زیادی اعلام کرده باشند که از طریق توییتر از شکل گیری آن آگاه شده بودند. مشخصاً در آن زمان فیس بوک منبع شناخته شده و بسیار پررنگتر برای کسب اطلاعات توسط کاربران ایرانی بوده است. اما چرا نام توییتر در آن زمان مطرح شد؟ حقیقت این است که توییتر چیزی داشت که در فیس بوک چندان جدی نبود و در واقع امروز هم همین عامل باعث مطرح شدن توییتر در وقایع نسبت به فیس بوک و دیگر شبکه های اجتماعی است و آن هشتگ و جستجوی آسان در کل نوشته های اخیر کاربران است. از طرفی توییتر در آن زمان مورد استفاده کاربران ایرانی (در ایران یا خارج از کشور) قرار گرفت که با زبان انگلیسی وقایع ایران را می نوشتند. چنین شرایطی توییتر را ابزاری برای دریافت اطلاعات از وضع موجود برای خبرنگاران خارج از کشور تبدیل کرد. در واقع توییتر در سال 88 نقش و کارکرد خاصی در تحریک یا اطلاع رسانی به مردم داخل کشور نداشته است و کارکرد آن دریافت سریعتر خبر و اطلاعات از حوادث ایران برای رسانه ها یا منابع خارج از کشور بوده است.
در چنین شرایطی مشکلات توییتر و نیاز به بروز رسانی آن و درخواست مقامات دولتی آمریکا در تعویق این بروز رسانی عملا توییتر را بسیار بیش از نقش آن مطرح کرد. شاید نام بردن از این شبکه اجتماعی توسط سیاستمداران حجتی در نقش آن باشد اما حقیقت این است که عموماً سیاستمداران درک درستی از فناوری ندارند و کافیست به بحث ارائه اینترنت چمدانی به کاربران ایرانی مطرح شده توسط رهبران سیاسی آمریکا مراجعه کنید که پس از سالها بیشتر به شوخی میماند و لازم است باز اشاره کنم که در بهترین شرایط توییتر صرفاً منبعی برای آگاهی از اخبار ایران برای رسانه یا افراد خارج از کشور بوده است تا برای کاربران ایرانی.
در نهایت توییتر تازه کار برنده این شرایط بود و معجزه ای که مدیران توییتر برای مطرح کردن این شبکه منتظر آن بودند فرا رسید و نام این شبکه اجتماعی در کلام سیاست مداران و در کنار یکی از وقایع مهم آنروزهای دنیا مطرح شد و این شوق و هیجان زدگی در کلام مدیران این شبکه تازه کار هم تاثیر گذاشت.
اینروزها توییتر نقش پررنگی در پوشش اخبار و حوادث دارد و اگرچه همچنان در جذب کاربران عادی به نسبت دیگر شبکه های اجتماعی یا پیام رسانها با مشکل مواجه است اما همچنان یکی از بهترینها برای اهل رسانه و خبرنگاران است.
