برای یک مسافر هواپیما، هیچ چیز بدتر از جت لگ یا پرواز زدگی نیست. مشکل در خواب، خستگی و احساس بیماری برای بسیاری از مسافران پروازهای طولانی عادی است. اما آیا تا به حال دقت کرده‌اید که بعد از پرواز به سمت غرب، سریع‌تر به حال عادی خود بر می‌گردید؟ این یک واقعیت است. حتی محققان نیز ثابت کرده‌اند که آثار پرواز زدگی در پرواز به سمت شرق، شدید‌تر از پرواز به سمت غرب کره زمین است.
تاثیر جت لگ در ساعت بیولوژیک بدن
بیدار ماندن تا نیمه‌های شب، بستن چمدان‌ها، رفتن به فرودگاه و نشستن در صندلی‌های به هم فشرده شده هواپیما به تنهایی خستگی آفرین است. اما دلیل اصلی به درازا کشیدن آثار پرواززدگی بعد از رسیدن به مقصد این است که ساعت بیولوژیک بدن نمی‌تواند به سرعت خود را با زمان جاری در محیط جدید وفق دهد.
طبق تحقیقی که نتایج آن در ژورنال Chaos چاپ شد، رابطه بین ریتم شبانه روزی یا ساعت بیولوژیک بدن با مسیر پرواز و تاثیر آن بر روی سلولهای بدن مشخص شد. نویسنده اصلی این مقاله تحقیقاتی، Zhixin Lu در این‌باره توضیح می‌دهد: سلولهای تنظیم کننده ساعت زیستی یا بیولوژیک بدن در مغز، حکم ساعت بدن را دارند و با ارتعاشات منظم، انسان را از زمان آگاه می‌کنند. بعد از یک مسافرت طولانی که از منطقه‌های زمانی متفاوت عبور می‌کند، سر رشته زمان از دست این سلول‌ها در می‌رود و نتیجه آن جت لگ یا پرواز زدگی خواهد بود. این سلول‌ها با دریافت اولین نشانه‌های نور خورشید، زمان را تعیین می‌کنند و وقتی که فرد به محیطی بسیار متفاوت‌تر به صورت ناگهانی وارد می‌شود، بدن برای دریافت زمان دچار مشکل می‌شود و آثار پرواز زدگی بروز می‌کند.
ساعات بیولوژیک بدن بسیاری از انسان‌ها، 24.5 ساعت است و بدون دریافت آثاری از نور خورشید توسط سلولهای ساعتی، بدن ترجیح می‌دهد روز را کش بدهد و طولانی تر کند. وقتی به سمت شرق مسافرت می‌کنید، روز کوتاه‌تر می‌شود و این یعنی سلولهای ساعتی باید برای رسیدن به زمان واقعی بیشتر تلاش کنند. اما این اتفاق در مورد مسافرت به غرب رخ نمی‌دهد زیرا سلولهای ساعتی بدن با وجود تعداد ساعات اضافه شده، به راحتی خود را با تغییرات وفق می‌دهند و ساعت بدن را تنظیم می‌کنند. البته عادات خواب افراد مانند سحرخیزی یا شب زنده داری نیز به روی شدت آثار جت لگ تاثیر دارد.
محققان پیشنهاد می‌دهند برای کمتر شدن آثار منفی پرواز زدگی، مسافران بعد از رسیدن به مقصد تا حد ممکن با نور خورشید در تماس باشند و اگر آسمان مقصد بسیار ابری است، در طی روز نور مصنوعی درون خانه تهیه شود و اتاق در هنگام استراجت تاریک باشد.
منبع : آی تی ایران