نام نویسنده: میترا جلیلی
جنگل‌های متراکم گوشه و کنار جهان و حیات وحش موجود در دل آنها، گنجینه‌های بزرگی محسوب می‌شوند که در معرض خطری جدی قرار دارند. گونه‌های جانوری به دلایل مختلف ازجمله شکار بی‌رویه، جنگل زدایی، ماهیگیری بیش از حد، قاچاق و تغییرات آب و هوایی، با سرعتی باورنکردنی رو به انقراض هستند طوری که جمعیت حیات وحش در 40سال گذشته به نصف رسیده است. شکار کرگدن در آفریقای جنوبی، گوزن در کانادا، قاچاق حیات وحش در کرواسی و ماهیگیری بیش از اندازه در برزیل، هریک چالشی بزرگ برای حامیان محیط زیست محسوب می‌شود و با توجه به پیچیده‌تر شدن عملکرد شبکه‌های قاچاقچیان نسبت به گذشته، مقابله با این گروه‌ها نیز نیاز به خلاقیت و استراتژی‌هایی مشخص دارد به همین دلیل هم فعالان عرصه فناوری با همکاری گسترده مؤسسه‌های محیط زیست، به این موضوع ورود کرده‌اند.
قاچاق 13میلیارد پوندی حیات وحش در جهان
قاچاقچیان در کشورهایی همچون موزامبیک، کنیا، کلمبیا، پرو، برزیل و… تلاش دارند تا به هر وسیله ممکن از عاج فیل، شاخ کرگدن ها، پرنده‌های نایاب و… بیشترین بهره اقتصادی را ببرند که این موضوع علاوه بر انقراض نسل چنین حیواناتی، زندگی جوامع محلی را نیز به خطر می‌اندازد. حالا دیگر قاچاق حیوانات در جهان همه گیر شده است و ارزش این تجارت غیرقانونی، سالانه به حدود 13میلیارد پوند می‌رسد.
یکی از مناطقی که حیات وحش آن همیشه برای قاچاقچیان و شکارچیان جذاب و وسوسه کننده بوده، آفریقاست طوری که بسیاری از گونه‌های حیات وحش این قاره در معرض خطر انقراض قرار دارند و به همین دلیل هم هر روز حفاظت از آن جدی تر می‌شود. تانزانیا یکی از کشورهای آفریقایی است که حیات وحش منحصر بفرد دارد و با وجود تمهیدات اندیشیده شده، همچنان در تیررس قاچاقچیان غیرقانونی قرار دارد. این بار شرکتBathawk Recon تصمیم گرفته است حیات وحش این کشور را برای نخستین بار با کمک پهپادهایی کوچک نجات دهد.
قرار است این پهپادها چشمی در آسمان باشند تا از فعالیت شکارچیان روی زمین جلوگیری شود که به نوبه خود انقلابی در حفاظت از حیات وحش تانزانیا محسوب می‌شود. از گونه هایی که در تانزانیا بشدت در معرض خطر قرار دارند می‌توان به فیل‌ها و کرگدن‌ها اشاره کرد. فاز آزمایشی این طرح به مدت 5روز در تانزانیا اجرا شد و در این مدت یک پهپاد گازسوز امریکایی با نام Superbat DA 50 بر فراز پارک جنگلی ملی Mkomaziبه پرواز درآمد. در این مدت پهپاد با استفاده از سنسورهای ویژه‌ای که در آن طراحی شده است موفق شد از تکاورها، محیطبانان و مأموران حفاظت از محیط زیست حمایت کند و در صورت وجود خطر، آنها را مطلع سازد. این پهپاد که به دوربین‌های دیجیتال با کیفیت بالا و همچنین نور مادون قرمز مجهز است در طول پرواز آزمایشی خود بر فراز این پارک پهناور، همچنین موفق شد شکارچیان غیرقانونی و قاچاقچیان حیات وحش را از ارتفاع 4هزار و 570 متری شناسایی کرده و پس از شناسایی، آنها را در میان بوته‌ها و درختان جنگل ردیابی کند. این پهپاد همچنین می‌تواند به مدت 8 ساعت در آسمان باقی بماند و مسافت 30کلیومتری را طی کند. این کمپانی تاکنون 2نمونه دیگر از این پهپاد را نیز مورد آزمایش قرار داده است که یکی از آنها پارکی به مساحت 44هزار و 800کیلومتر مربع با درختان فراوان و زمین‌های ناهموار را زیر پوشش خود قرار داد و کام شکارچیان را تلخ کرد.
راه‌هایی فناورانه برای نجات کرگدن‌ها
تانزانیا دارای کرگدن‌های بسیار است و شاخ این حیوانات بسیار مورد توجه شکارچیان و قاچاقچیان قرار دارد، همین موضوع سبب شده است تا جان آنها به خطر بیفتد و فعالان عرصه فناوری نیز در واکنش به این موضوع، به دنبال یافتن راهکارهایی برای کاهش خطرهای موجود هستند. این محققان پیش از این، ساخت شاخ مصنوعی کرگدن با پرینتر سه بعدی را مورد توجه قرار دادند و حالا نیز با تزریق ماده‌ای صورتی رنگ به شاخ کرگدن‌های زنده در این راستا گام برداشتند. این ماده برای حیات وحش مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی برای انسان‌ها سمی و بیماریزاست. مردم کشورهای مختلف بویژه چین اعتقاد دارند که پودر شاخ کرگدن می‌تواند بسیاری از بیماری‌های آنها را شفا دهد و به همین دلیل هم بخش عمده‌ای از مشتریان پروپا قرص قاچاقچیان حیات وحش تانزانیا محسوب می‌شوند. در صورت بلع پودر این شاخ‌های صورتی رنگ، فرد دچار تهوع و اسهال
می‌شود. محققان معتقدند شاید این بیماری مقطعی، میل مردم را به شاخ کرگدن‌ها کاهش دهد و خودبه‌خود باعث کاهش تقاضا برای آن شود. این ماده صورتی رنگ همچنین توسط اسکنرهای فرودگاه بسرعت قابل تشخیص است تا قاچاقچیان نتوانند آن را براحتی در بازار سیاه به فروش برسانند.یکی دیگر از ایده‌های فناورانه که در تانزانیا به
Protect RAPID کار می‌کند.
در این سیستم علاوه بر دوربین که می‌تواند تصاویر را بسرعت و بلافاصله به مرکز کنترل مرکزی ارسال کند، یک GPS ماهواره‌ای و یک سیستم سنجش میزان ضربان قلب نیز مانند یقه در اطراف گردن کرگدن نصب شده است که اطلاعات را بسرعت ارسال می‌کند و در صورت تشخیص ضعیف شدن ضربان قلب یا ایستادن آن، محیطبانان دست به کار می‌شوند. در این صورت تصاویر ویدئویی بسرعت چک می‌شود تا در صورتی که حیوان گرفتار قاچاقچیان شده باشد، بتوانند تصاویر آنها را مشخص کرده و با هلیکوپتر، کامیون و… تحت تعقیب قرار دهند و تیم امنیتی، قاچاقچیان را در میانه جنگل دستگیر کنند.
گوشی‌های بازیافتی؛ یاریگر حیات وحش
برای حفاظت از محیط زیست حتماً لازم نیست یک محیطبان خبره باشید. هریک از افراد جامعه می‌توانند برای کمک به حیات وحش تانزانیا وهمچنین سایر نقاط جهان، گوشی‌های بازیافتی خود را به یک مؤسسه در کالیفرنیا که روی یک طرح فناورانه ویژه به نام (RFCx) کار می‌کند بفرستند.
این مؤسسه، شبکه‌ای از تلفن‌های هوشمند بازیافتی با پنل خورشیدی و آنتن‌هایی که به عنوان سنسور کار می‌کنند را طراحی کرده است. این تلفن‌ها در قاب‌های ضد آب در سراسر جنگل به تنه درختان متصل می‌شود و هرگونه صدای مربوط به فعالیت غیرقانونی مانند هواپیما، موتور کامیون، اره برقی، شلیک تیر و همچنین عکس ها را برای تجزیه و تحلیل، به یک سرور ابری ارسال می‌کند. این وسیله که انرژی مورد نیاز خود را از طریق انرژی خورشید به دست می‌آورد، برای دستگیری کسانی که برای قطع درخت راهی جنگل‌ها می‌شوند نیز بسیار کارآمد است. این سیستم به طور همزمان با دو مشکل زیست محیطی یعنی به دام انداختن حیات وحش و جنگل زدایی
مبارزه می‌کند.
سنسورهای ضد قاچاق و تصویربرداری حرارتی
قابلیت‌های فناوری ماهواره پیش از این چندان در حوزه مقابله با قاچاق حیوانات و اعضای آنها به کار گرفته نمی‌شد ولی یک پروژه در تانزانیا و همچنین کنیا در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است. فناوری شبکه ماهواره‌ای Iridium محققان را قادر می‌سازد که حیات وحش را از طریق اپلیکیشن تلفن هوشمند خود، ردگیری کنند و از سوی دیگر 30بار در روز عکس بگیرند. همچنین در صورت وجود و تشخیص هر حرکت مشکوکی، این سنسورهای ضد قاچاق صداهای ویبره شبیه شلیک تیر از خود در می‌آورند و محیطبانان بلافاصله به محل اعزام می‌شوند. بجز این سنسورهای ضد قاچاق، دوربین‌های حرارتی
(thermal imagery) نیز بخش دیگری از فناوری هایی هستند که برای حفظ حیات وحش تانزانیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. گشتزنی در جنگل‌های وسیع و انبوه، کار آسانی نیست و به همین دلیل این دوربین‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا هرگونه حرکت مشکوک در پارک‌ها قابل ردیابی باشد. این دوربین‌ها پیام‌های هشدار اتوماتیک به محیطبانان ارسال می‌کنند.
این دوربین هوشمند می‌تواند بین حرکت شاخه درختان و حرکت حیوانات با حرکت خودروها یا انسان‌ها در عرصه جنگلی تمایز قائل شود. بسیاری معتقدند با استفاده بیشتر از فناوری در حوزه حیات وحش می‌توان مانع انقراض این حیوانات شد و با جنگل زدایی مقابله کرد تا نسل‌های آینده نیز از جنگل‌های انبوه به عنوان گنجینه‌هایی گرانبها بهره ببرند. حال باید منتظر ماند و دید محققان عرصه فناوری در این عرصه برنده می‌شوند یا قاچاقچیان حیات وحش.
منبع : روزنامه ایران