رشد و توسعه اینترنت و سرویس‌های مرتبط با آن، همه بخش‌های زندگی را با فناوری مرتبط کرده است که در این میان، بانکداری و مسائل مربوط به امور بانکی درکانون توجه صنعت فناوری قرار گرفته است. بانکداری الکترونیک چنان گسترش یافته است که امروز بسیاری از ما بدون مراجعه به شعب مختلف بانک و تنها با یک کلیک، امور بانکی خود را در قالب برنامه‌های بانکداری آنلاین یا دیجیتال انجام می‌دهیم.
بانکداری دیجیتال محور کنفرانس بروکسل
موضوع بانکداری دیجیتال یا آنلاین در کشورهای توسعه یافته اروپایی بسیار مورد توجه قرار دارد و با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در این زمینه، ماه گذشته کنفرانس سالانه فدراسیون بانکداری اروپا در بروکسل با محوریت بانکداری دیجیتال برگزار شد. در این کنفرانس «استونی» به عنوان یکی از کشورهای پیشرو دیجیتال اروپایی در زمینه بانکداری آنلاین طرح مناسبی ارائه داد. با توجه به موفقیت کشور استونی در بخش‌های مختلف فناوری ازجمله بانکداری الکترونیک، دولت بریتانیا با بسیاری از استارتاپ‌های این کشور مشارکت دارد تا از تجربه دیجیتال آنها بهره بگیرد. البته این موضوع تنها منحصر به استونی نیست و کشورهای اروپای شرقی و بالتیک در این زمینه حرف‌هایی برای گفتن دارند.
700میلیون کاربر بانک دیجیتال در آسیا
بانکداری الکترونیک در کشورهای آسیایی نیز از رونق مناسبی برخوردار شده است و روندی رو به رشد دارد. مردم این کشورها به بانک‌های دیجیتال و آنلاین روی خوش نشان داده‌اند و حالا دیگر بسیاری از کاربران آسیایی کامپیوترهای خانگی، تلفن‌های هوشمند،لپ تاپ، تبلت و../ از طریق اینترنت به بانک‌ها متصل می‌شوند و بدون مراجعه حضوری، به امور خود می‌پردازند.
مؤسسه آماری و پژوهشی امریکایی مکنزی با انجام یک نظرسنجی حدود 16هزار نفر از کاربران مرفه در 13بازار آسیا شامل ژاپن،هندوستان،چین و همچنین کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند سنگاپور، مالزی،اندونزی و فیلیپین را مورد مطالعه قرار داد و نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که چنین بانکداری در کشورهای توسعه یافته و همچنین بازارهای نوظهور آسیا حالا دیگر به امری شایع تبدیل شده است. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که هر روز بر تعداد کاربران بانک‌های دیجیتال در آسیا افزوده می‌شود طوری که این تعداد به 700میلیون نفر می‌رسد. البته این رقم در مقایسه با تعداد کاربران اینترنت در آسیا که رقمی حدود یک میلیارد و 563 هزار نفر عنوان می‌شود، چندان بالا نیست و به همین دلیل هم انتظار می‌رود با ورود اقتصادهای نوظهور آسیا به این عرصه، شاهد پیشرفت بیشتر آسیا در حوزه بانکداری الکترونیک باشیم.
ظرفیت‌های چین
در آسیا کشورهای چین و هندوستان در زمینه بانکداری دیجیتال از دیگر کشورها پیشی گرفته‌اند طوری که در چین بانکداری آنلاین را راهکاری برای اصلاح سیستم مالی در این کشور می‌دانند. چین در زمینه تجارت الکترونیک و خرید و فروش از طریق دستگاه‌های بی‌سیم ازجمله تلفن‌های هوشمند، لپ تاپ و تبلت و پرداخت‌های الکترونیک(m-commerce) در جهان پیشتاز است و بازاری رو به رشد دارد. از سوی دیگر این کشور خانه شرکت بزرگ آنلاین علی بابا، Alipay به عنوان نمونه بومی سرویس PayPalو همچنین کمپانی Tencent است که هریک ظرفیتی برای توسعه بانکداری الکترونیک در این کشور محسوب می‌شوند. Tencentبه عنوان پنجمین کمپانی بزرگ اینترنت جهان بعد از گوگل، آمازون، علی بابا و eBay است که بزرگ ترین پلتفرم تجارت الکترونیک آنلاین به آفلاین دارد. این کمپانی همچنین مالک اپلیکیشن WeChat است که می‌تواند با TenPay و WeChat Payment در پرداخت‌های الکترونیک بسیار موفق عمل کند که هریک دلیلی برای موفقیت چین در این زمینه محسوب می‌شوند.
این کمپانی در ابتدای سال جاری میلادی نیز نخستین بانک خصوصی آنلاین WeBankرا راه‌اندازی کرد که مرحله آزمایشی برای توسعه بانک‌های خصوصی آنلاین در چین است. این بانک هیچ شعبه فیزیکی ندارد و در زمینه پرداخت وام نیز کارایی دارد.
گرایش نوظهور آسیا به بانکداری دیجیتال
البته این بدان معنا نیست که همه کشورهای آسیایی وضع مناسبی دارند و با اینکه میزان استفاده از بانکداری دیجیتال در آسیا نسبتاً بالاست ولی میزان آن در کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارد. در این میان، چین نسبت به برخی از کشورهای آسیای جنوب شرقی جایگاهی بسیار متفاوت دارد؛ کشورهایی که گاه تا 70درصد جمعیت آنها حتی به بانک‌های معمولی هم دسترسی ندارند و همچنان از پول نقد در خرید و فروش‌های خود بهره می‌گیرند، همچنین کمتر از 5درصد آنها از کارت‌های اعتباری استفاده می‌کنند. البته محققان مؤسسه مکنزی معتقدند همین بازار، یک پتانسیل بزرگ برای بانکداری آنلاین و دیجیتال آسیا محسوب می‌شود. کشورهای کمتر توسعه یافته با جمعیت 620 میلیون نفر که انتظار می‌رود تا سال 2020 حدود 688 میلیون وسیله بی‌سیم(تلفن هوشمند، تبلت یا لپ تاپ) در اختیار داشته باشند و 200میلیون نفر نیز کاربر اینترنت شوند. همچنین انتظار می‌رود در این کشورها تا سال 2020 میلادی، 420میلیون نفر بالاتر از طبقه متوسط باشند و تولید ناخالص داخلی آنها به 4/2 تریلیون دلار برسد که هریک از این ظرفیت‌ها نشانه‌ای برای رشد چشمگیر بانکداری آنلاین و دیجیتال است. مؤسسه مکنزی 3فاکتور رشد سریع اقتصادی،پذیرفتن فناوری (بویژه افزایش ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه) و شهرنشینی را در این زمینه بسیار مؤثر می‌داند و معتقد است این ویژگی‌ها می‌تواند مردم، اقتصاد و منطقه را با تجارت الکترونیک و m-commerce دگرگون کند. طوری که سنگاپور هم با در اختیار داشتن این فاکتورها یعنی بازار تجارت الکترونیک 3میلیارد دلاری و m-commerc 2/1 میلیارد دلاری در زمینه بانکداری الکترونیک بسیار موفق عمل کرده است.
در آسیا، ضریب نفوذ بانکداری آنلاین در اندونزی، فیلیپین و ویتنام به طرز قابل توجهی پایین است و در مقابل، این ضریب نفوذ در کره جنوبی، استرالیا و سنگاپور بسیار بالاست هرچند کشوری مثل اندونزی تعداد کاربران آن از سال 2010 تاکنون بسیار افزایش داشته است.مطالعات مؤسسه مکنزی همچنین نشان می‌دهد در فاصله سال‌های 2011 تا 2014 استفاده از کانال اینترنت برای انجام امور بانکی رو به رشد بوده است و بانکداری دیجیتال معنای دیگری پیدا کرده است. در این مدت تعداد افرادی که در کشورهای توسعه یافته آسیا از اینترنت کامپیوترهای خانگی یا تلفن‌های هوشمند خود برای انجام امور بانکی استفاده می‌کنند 6/1برابر شده است در حالی که این رقم در کشورهای آسیایی دارای اقتصاد نوظهور 3/3درصد رشد داشته و این موضوع نشان از توجه ویژه مردم به بانکداری دیجیتال دارد.
مطالعات این مؤسسه همچنین نشان می‌دهد که هرچند استفاده مداوم کاربران کشورهای توسعه یافته آسیا از اینترنت از کانال‌های سنتی پیشی گرفته است، اما در کشورهای دارای اقتصاد نوظهور آسیا هنوز روش‌های سنتی تر بویژه
ATMها یا دستگاه‌های خودپرداز غالب هستند هرچند میزان استفاده از تلفن هوشمند و کامپیوتر برای امور بانکی، نسبت به سال 2011 حدود 5 برابر شده است. همچنین در آسیا تعداد مراجعه به شعبه بانک‌ها در 2014 نسبت به 2011 کاهش چشمگیری داشته است.
افزایش کاربران بانک‌های دیجیتال در استرالیا
در استرالیا نیز یک نظرسنجی از 50 هزار مشتری بانک انجام شد که نشان داد در این کشور نیز جمعیت قابل توجهی از مشتریان بانک‌ها به سوی بانک‌های دیجیتال و آنلاین سوق داده شده‌اند و نیازهای خود را از طریق اینترنت برطرف می‌کنند. این تحقیق نشان می‌دهد که تعداد کاربران بانک‌های دیجیتال از 6/58 درصد در سال 2013 به 2/62 درصد در سال 2015 رسیده که رقمی قابل توجه و چشمگیر است و در این میان تلفن‌های همراه، تبلت و لپ تاپ‌ها بیشترین نقش را داشته‌اند. این، بدان معناست که در کشورهایی که مردم وقت کافی ندارند در هر لحظه از شبانه روز به بانک خود دسترسی داشته و با استفاده از شاهراه اینترنت مشکل خود را حل کرده‌اند. از سال 2013 میزان استفاده مردم استرالیا از وسایل بی‌سیم برای انجام امور بانکی 4/7 درصد افزایش داشته و 3/32 درصد شرکت کنندگان در این نظرسنجی عنوان کردند که هنوز از روش‌های سنتی و مراجعه به بانک‌ها و دستگاه‌های خودپرداز استفاده می‌کنند که البته این رقم در سال 2013 حدود5/35 درصد بود. به همین ترتیب تعداد مشاوران بانکی نیز از 4/8 درصد به 6/6 درصد در سال جاری کاهش یافته است.
رشد و توسعه بانکداری دیجیتال در آسیا مسأله‌ای بود که انتظار آن می‌رفت ولی چند فاکتور باعث شتاب بخشیدن به این موضوع شد که از آن می‌توان به رشد سریع در اینترنت، رشد در تجارت الکترونیک و افزایش ضریب نفوذ تلفن‌های هوشمند در آسیا اشاره کرد. البته این به معنای از بین رفتن و بی‌توجهی به بانک‌های معمولی و دستگاه‌های خودپرداز نیست و هنوز حتی در کشورهای پیشرفته آسیایی نیز همچون سایر نقاط جهان، مشتریان بانک‌ها با وجود اینکه بسیاری از کارهای خود را از طریق اینترنت و شبکه انجام می‌دهند ولی یک سوم مردم حداقل هر ماه یک بار برای انجام اموری همچون وام‌های بانکی، سرمایه گذاری، بیمه عمر و… به شعب بانک‌های خود مراجعه حضوری دارند.
در جست وجو درباره وضعیت بانکداری دیجیتال ایران نیز طبق گزارش مؤسسه Nilson که اواخر خرداد سال جاری منتشر شده است ، وضعیت بانکداری در ایران به دلیل پایین بودن سرعت اینترنت و هزینه بالا چندان مطلوب نیست و در جایگاه بیست و ششم جهان قرار دارد.
منبع : روزنامه ایران
