چرا گوگل پلاس سقوط کرد؟

عکس : Vic Gundotra مدیر اصلی و سابق گوگل‌ پلاس در حال صحبت درباره این شبکه در سال 2013

دنیای اقتصاد: «یک شبکه اجتماعی بسازید یا ریسک هر اتفاقی را قبول کنید.» این چیزی بود که Vic Gundotra معمار ارشد گوگل پلاس در جلسه‌اش با مدیران ارشد شرکت گوگل بیان کرد.  «Gundotra که شخصیت کاریزماتیک و هوش سیاسی‌اش زبانزد همکارانش بود به تدریج لری پیچ را که تازه سمت مدیرعاملی گوگل را به دست گرفته بود قانع کرد تا روی شبکه اجتماعی کار کنند.

  یکی از مدیران ارشد سابق گوگل می گوید: Vic از ترس لری پیچ از فیس‌بوک استفاده کرد و به این ترتیب گوگل پلاس متولد شد.  سال ۲۰۱۰ بود و گوگل شرکتی به نظر نمی‌رسید که دیگر هر ریسکی را قبول کند.

بازار جست وجوگرها کاملا در اختیار این شرکت بود و شرکت خیلی زود به لطف اندروید به یک بازیگر اصلی در عرصه گوشی‌های هوشمند تبدیل شده بود. گوگل در حال گسترش خود در جهان بود. میلیون‌ها کتاب را به خود افزوده بود و در حال کار روی خودروهای بدون راننده بود.  اما گوگل در آن زمان باوجود این موفقیت‌ها به یک شبکه اجتماعی فکر نمی‌کرد. 

دلیل اصلی این بود که لیستی از پروژه‌های شکست خورده را در کارنامه داشت. شبکه اجتماعی Orkut تنها چند روز قبل از فیس‌بوک در سال ۲۰۰۴ معرفی شد اما راه به جایی نبرد. گوگل‌ریدر یک سرویس محبوب RSS بود که در سال ۲۰۰۵ متولد و در سال ۲۰۱۳ گوگل آن را کشت. همچنین سرویس Wave، یک پلت‌فرم ارتباطی مبتنی بر کامنت بود که زود از صحنه خارج شد یا BUZZ یک شبکه اجتماعی بیماری بود که در پشت GMAIL قرار گرفته بود و خیلی زود به خاطر مشکلات مربوط به PRIVACY کاربران در سال ۲۰۱۰ از رده خارج شد. 

در همان زمان که گوگل در حال باز و بستن کردن سرویس‌های جدید بود فیس‌بوک بزرگ‌تر می‌شد. در سال ۲۰۱۰ با داشتن ۵۰۰ میلیون کاربر ارزش فیس بوک به ۱۴ میلیارد دلار رسیده بود. گوگل اما با ارزش بازار ۲۰۰ میلیارد دلاری موفقیتی در زمینه شبکه‌های اجتماعی نداشت و همین عاملی بود که فیس‌بوک تعداد قابل توجهی از مهندسان گوگل را جذب می‌کرد. 

فراز و سقوط گوگل پلاس

هر چند گوگل ساخت یک شبکه اجتماعی را با عنوان گوگل پلاس برای رقابت با فیس‌بوک بسیار با سروصدا آغاز کرد اما حالا بعد از چهارسال و یک ماه شاهد کنار گذاشته شدن بزرگترین تلاش گوگل برای ایجاد یک شبکه اجتماعی هستیم. 

گوگل پلاس با سروصدای زیاد متولد شد و به دلیل قابلیت‌های تکنیکی فوق‌العاده اش خیلی زود مورد توجه کاربران قرار گرفت اما از همان آغاز تعریف خوبی از هدف کاربر در استفاده از آن انجام نشده بود. حتی زمانی که گوگل این شبکه اجتماعی را معرفی کرد هیچ تمایزی نسبت به فیس‌بوک در آن دیده نمی شد. 

گوگل بسیار تلاش کرد از مزیت‌های سرویس‌های دیگر خود از جمله تعداد کاربران بالای آنها برای بزرگتر کردن گوگل پلاس استفاده کند، اما این راه حل جواب نداد. حالا فیس‌بوک بزرگتر از همیشه است و با 4/ 1 میلیارد کاربر در دنیای شبکه‌های اجتماعی حکمفرمایی می‌کند و ارزش بازار آن هم بیش از نصف ارزش گوگل شده است. 

 اما این تجربه تلخ برای گوگل پیش‌بینی‌پذیر نبود، چراکه گوگل تصویر کاملی از کاربرانش داشت. Punit Soni  مدیر سابق محصول گوگل که در گوگل پلاس کار می‌کرد و حالا مدیر ارشد محصول در شرکت Flipkart است، می‌گوید: گوگل همه سرویس‌هایش را به گوگل پلاس متصل کرده بود، به این ترتیب خوب می‌دانست که کاربرانش چه کسانی هستند. مشکل اما آنجا بود که گوگل نمی‌دانست چگونه از این مزیت برای رشد شبکه اجتماعی‌اش استفاده کند. این چیزی بود که فیس‌بوک درک خوبی از آن داشت و آن را به موفقیت رساند. 

 فقدان استراتژی 

گوگل پلاس در بدو تولد تمام ظرفیت‌های تکنولوژی را در کنار خود داشت. نام مخفی آن Emerald Sea بود. یک ساختمان مخفی در داخل گوگل داشت و یک برنامه تبلیغاتی گسترده برای آن تهیه دیده شده بود. 

در سال ۲۰۱۱ با سرمایه‌گذاری عظیمی روی نیروی انسانی این پروژه شکل گرفت. به گفته یک کارمند سابق گوگل مدیران ارشد این شرکت فشار شدیدی برای رشد سریع گوگل پلاس گذاشته بودند و بهترین راه موفقیت در اکوسیستم اطراف مدیرعامل گوگل این بود که سرعت عمل به خرج بدهیم در حالی که شاید باید بیشتر روی استراتژی تمرکز می‌کردیم. 

گوگل برای موفقیت این شبکه اجتماعی هزینه بسیاری کرد. در حالی که بسیاری از پروژه های گوگل با یک گروه کوچک شروع می‌شوند و به طور طبیعی رشد می‌کنند گوگل پلاس اینگونه نبود. برای مثال سرویس Buzz که پیش از گوگل پلاس به راه ‌افتاد به زحمت ۱۲ نفر را در خود مشغول داشت، در حالی که در مقایسه در گوگل پلاس از آغاز بیش از یک هزار نفر درگیر این سرویس بودند.  گوگل البته حتی برای جا افتادن گوگل پلاس به کارکنانش هم دستورالعمل‌هایی داد. از جمله اینکه همه را مجبور کرد که برای کنفرانس‌های ویدئویی داخلی از Google+ Hangout استفاده کنند. 

چیزی که برای خیلی از کارکنان جذاب نبود.  سرانجام گوگل پلاس در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۱ به طور رسمی افتتاح شد. سرویسی که شامل بخشی با عنوان Circles برای قراردادن افراد و گروه‌بندی آنها، ویدئو چت و عکس بود . در آن زمان بسیاری گوگل پلاس را تلفیقی از فیس‌بوک و توییتر می‌نامیدند.  یک کارمند سابق گوگل می‌گوید: گوگل پلاس خیلی شبیه فیس‌بوک بود و در واقع برتری خاصی بر آن نداشت. 

اما پس از گذشت ۶ ماه آمارها نشان می‌داد باوجود اینکه میلیون‌ها کاربر در گوگل پلاس حضور داشتند اما تعداد پست‌ها و عکس‌ها بسیار پایین بود. این نشان می‌داد که عملا این سرویس نگرفته است.  گوگل پلاس تمرکز خود را روی بهبود کیفیت ویدئو و همچنین سرویس مسنجر موبایل گذاشت. این جایی بود که هنوز فیس‌بوک هم آن را درک نکرده بود.

 موضوع اما این بود که مردم یک فیس‌بوک جدید نمی‌خواستند چون فیس‌بوک قبلی نیازهایشان را برآورده می‌کرد و یکبار تمام شبکه‌سازی خود را در آن انجام داده بودند.  

کریس ودرال بنیانگذار گوگل‌ریدر که یک شبکه اجتماعی پیش از گوگل پلاس بود می‌گوید: گوگل پلاس موقعیتی مشابه توییتر و فیس‌بوک نداشت و از این جهت در زمان اشتباه و در جای اشتباه (گوگل) ایجاد شد و آینده مبهم آن از ابتدا مشخص بود. 

 دوباره ساختن گوگل پلاس 

کمتر از سه سال بعد از معرفی گوگل پلاس و در اوایل ۲۰۱۴  تیم گوگل پلاس ساختمان خود را تغییر داد تا بیشتر به لری‌پیچ نزدیک باشند. در ماه آوریل معمار این شبکه یعنی Vic Gundotra گوگل را ترک کرد. او در یک پست در گوگل پلاس این موضوع را اعلام کرد. امروز حدود یک سال از ترک گوگل توسط Gundotra می‌گذرد اما گفته می‌شود او هنوز در حال مسافرت و استراحت است. دیوید بسبریس که در راه‌اندازی این شبکه اجتماعی نقش داشت جای Gundotra را در مدیریت گوگل پلاس برعهده گرفت و گفت گوگل همچنان خود را متعهد به حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌داند. 

6 ماه بعد Bradley Horowitz یکی از مدیران اجرایی قدیم جایگزین او شد.  طی این مدت گوگل پلاس از یک کپی فیس‌بوک یک شبه به Pintrest تبدیل شده است. در همین حال گوگل سرمایه‌گذاری جداگانه‌ای روی اپلیکیشن‌های اجتماعی مستقل مثل Photos کرده است. به نظر می‌رسد امروزه موضوع اجتماعی شدن همه سرویس‌ها از دستور کار گوگل خارج شده، اما ارتباط با شبکه‌های اجتماعی همچنان مورد علاقه گوگل است. در چنین شرایطی حتی دیگر لازم نیست گوگل بگوید که گوگل پلاس را از دور خارج می‌کند. طی چند سال به جز خود کارکنان گوگل پلاس دیگر کسی از آن استفاده نخواهد کرد.