نام نویسنده: حسن اطاعت*
حدود دو سال از عمر عبارت «ركود اقتصادي» در پيشاني آمارها و تحليل‌ها و مقالات اقتصادي مي‌گذرد. آمارهايي كه واقعيت‌ها و ابعاد بحران را بيان مي‌كنند، تحليل‌هايي كه آثار و نتايج آن را بررسي مي‌كنند و مقالاتي كه راه‌هاي عبور از بحران را آموزش مي‌دهند، پرخواننده‌ترين مطالب حوزه اقتصاد و مديريت در اين دو سال بوده‌اند و همه آنها در اين نكته مشترك بودند كه اقتصادهاي وابسته به غرب و صنايع مسكن و خودرو، بيشترين آسيب را از اين بحران ديده‌اند، اما در مورد صنعت فناوري اطلاعات، به دليل ماهيت توانمندساز و راه‌گشاي آن، اوضاع به بدي ساير صنايع نبود و نيست.
حال اگر قرار است كه نمايشگاه فناوري اطلاعات در دبي برگزار شود، آيا با تاثير از حال عمومي اقتصاد، نمايشگاهي از نشانه‌هاي ركود خواهد بود يا با تاثير از اقتصاد نه‌چندان راكد فناوري اطلاعات، حال خوش توسعه را به نمايش خواهد گذاشت؟ روز يكشنبه بيست‌وپنج مهرماه كه به اتفاق هفده تن از مديران و كارشناسان «همكاران سيستم» عازم نمايشگاه جيتكس در دبي بوديم، پاسخ روشني به اين سوال نداشتيم، اما اكنون كه برگشته‌ايم، به جرات مي‌توا گفت كه آنچه شاهد بوديم، «ركود» نبود، نوعي سازگاري با شرايط بود، البته بحران تاثير خود را گذاشته است، اما آنچه كه اتفاق افتاده است، كوچك‌سازي و بهينه‌سازي براي مقابله با اثرات بحران است و نه تعطيلي و ركود.
نرم‌افزارهاي كوچك
جيتكس امسال براي ما كه به راهكارهاي نرمافزاري علاقمند بوديم، فضاي مساعدي داشت. يكي از دلايل آن، غيبت بزرگان سخت‌افزاري و سنگين شدن كفه ترازو به نفع نرم‌افزاري‌ها بود. دليل ديگر معرفي رسمي ويندوز هفت توسط ميكروسافت بود كه به خبر غالب نمايشگاه تبديل شد و اين رويداد منطقه‌اي را حتي تا صدر اخبار فناوري دنيا بالا برد. حضور پرقدرت اوراكل مانند ساليان پيش، از نكات بارز نمايشگاه بود و نمايش باشكوهي كه حكومت دبي از عملياتي شدن دولت الكترونيك برگزار كرده بود، جنبه نرمافزاري نمايشگاه را تقويت مي‌كرد.
يكي از جهت‌گيري‌هاي عمده نرمافزاري در جيتكس امسال، نهضت فارسي‌سازي بود. هرچند در ارتباط با نرم‌افزار، ما اولين شرط معامله را كه پرداخت قيمت كالا است، رعايت نمي‌كنيم، اما آنها همچنان به توسعه محتواي فارسي و ساخت ابزارهاي فارسي‌زبان ادامه مي‌دهند، مشكلات كي‌بورد و فونت و لي‌اوت را برطرف مي‌كنند و ما با استفاده از راه‌هايي كه بلديم، بيشتر از مشتريان رسمي و قانوني آنان، از اين امكانا بهره‌مند مي‌شويم. اغلب شركتهاي كوچك و بزرگ نرمافزاري، بازار جذاب ايران را به‌عنوان دليل فارسي‌سازي محصولاتشان اعلام مي‌كردند و اين احتمالا نبايد براي ما خبر خوبي باشد!
«مديريت ارتباط مشتريان» يا CRM يكي ديگر از جهت‌گيري‌هاي نرمافزاري جيتكس بود. بيش از پنج سال است كه به‌رغم معرفي انواع نرم‌افزارهاي خارجي و وطني براي مديريت ارتباط مشتريان، اين مفهوم هنوز به بحث داغ سازمان‌هاي ما تبديل نشده، اما آن سوي آب در حال قديمي شدن است. احتمالا دليل آن به اقتصاد غيررقابتي ما و اهميت نابرابر مشتري در قاموس اقتصادي ما و آنها برمي‌گردد. اوراكل كه با انبوهي از اهكارها و زيرساخت‌ها ظاهر شده بود، نمونه‌اي از CRM در قالب نرم‌افزار به عنوان خدمات (SAAS) را با هزينه هفتاد دلار در ماه به ازاي هر مشتري، به نمايش گذاشته بود. در مقابل مايكروسافت كه با غرفه‌اي كوچك و تنها در حد معرفي ويندوز 7 و امكانات SQL Server ظاهر شده بود، علاقه‌اي به SAAS نشان نمي‌داد و تاكيد آن بر روي سادگي كاربرد، يكپارچگي و تعامل نرم‌افزار CRM ميكروسافت با ساير نرم‌افزارهاي كاربردي، از جمله مجموعه محبوب Office بود. پرواضح بود كه محصول ميكروسافت، گستردگي و قابليت‌هاي اوراكل را نداشت، اما همچنان يكي از سازگارترين راهكارها براي سازمان‌هاي متوسط و كوچك ايراني، مسوب مي‌شود. دوستاني كه راهكارهاي شركت كوچك نرمافزاري را ديدند با من هم عقيده نبودند، اما موقعيت بلامنازع ميكروسافت در بازار سيستم عامل و نرم‌افزارهاي كاربردي ايران، موجب مي‌شود كه يكپارچگي و تعامل، به عنوان مزيت رقابتي محصولات ميكروسافت، در مقابل راهكارهاي رقيب ميكروسافت، با اهميت بيشتري طرح شود.
عبارت ERP كه سال‌هاست در محافل نرمافزاري با روايت‌‌هاي مختلف و متفاوتي حضور دارد، در اين نمايشگاه كمتر تكرار شده بود و به جاي آن شاهد نمونه‌هاي محدود و عملياتي شده‌اي بوديم كه رويكرد «برنامه‌ريزي منابع سازماني» را در حوزه‌اي خاص مثلا در صنعت آسانور پياده كرده بود. يك كارشناسان اوكرايني از يك شركت بين‌المللي كه راهكارهاي ERP را بر اساس زيرساخت‌هاي اوراكل توسعه داده است، ترجيح مي‌داد ابتدا يك جزو خاص از مجموعه راهكار را متناسب با فضاي كسب و كار مشتري ارائه كند و سپس به تدريج با نمونه‌سازي ذهني، قابليت ساير اجزاي محصول خود را به عنوان يك راهكار جامع نرمافزاري، بيان كند شركتهاي ديگري هم كه با عنوان ERP حضور داشتند يا از ارائه يك راهكار جامع و Best practice پرهيز كرده بودند يا در حوزه‌هاي مشخص و براي پاسخ به نيازهاي دقيق و خاص، مدعي بودند.
از اين چند مفهوم كليدي نرمافزاري كه بگذريم، طيف گسترده‌اي از شركتهاي كوچك نرمافزاري را شاهد بوديم كه محصولات كاربردي و جذابي را ارائه مي‌كردند. جذاب‌ترين محصولات در اين طيف، مجموعه راهكارهاي نرمافزاري براي فروش فروشگاهي بودند. با ورود سرمايه‌هاي خارجي به بازار خرده‌فروشي ايران تغيير الگوي خريد كه قرار بود با شهروند و رفاه اتفاق بيفتد شكاف بيشتري خواهد گرفت و بدون شك فروش فروشگاهي به يكي از زمينه‌هاي جذاب سرمايه‌گذاري در ايران تبديل خواهد شد. دليل ديگري كه اين پيش‌بيني را تقويت مي‌كند، اجراي طرح ماليات بر ارزش افزوده است كه بدون صندوق و نرم‌افزار خاص، در مقياس وسيع عملي نيست.
محصولات نرمافزاري ديگر در اين حد و اندازه براي مديريت پخش، خرده فروشي، گزارشات مديريتي، هوشمندي تجاري، مديريت محتوا، مراكز تلفن، تلفن‌اينترنتي، آموزش از راه دور، تجهيزات بي‌سيم، شناسايي از طريق امواج راديويي و تجهيزات presentation و Documentation توسط شركتهاي مختلف آمريكايي، اروپايي و آسيايي ارائه شده بود كه هر كدام در نوع خود جذاب بودند.
جيتكس و ايرانيان
حضور رسمي ايران در جيتكس امسال محدود به شش شركت بود كه در غرفه مشترك به همت يك شركت خصوصي گرد هم آمده بودند. محل غرفه ايران نسبت به پاويون‌هاي ساير كشورها، بهتر بود، اما به جز يكي از شش شركت كه به جذب بازديدكننده اهميت مي‌داد، ديگران تلاش چنداني در اين زمينه نداشتند. بيشترين بازديد از غرفه ايران، مربوط به ايرانياني بود كه دوستان و همكاران خود را در غرفه مي‌ديدند يا فرصت را براي يك ملاقات كاري و تجاري، غنيمت مي‌شمردند. اساسا اين غرفه در حد و اندازه ايران نبود و جايگاه ايران در جيتكس، مي‌توانست بهتر از اين باشد. البته شركتهاي ايراني حاضر در جيتكس محدود به اين چند شركت نبود. شركتهاي ايراني ديگري هم بودند كه به دنبال راه‌حل‌هاي واقعي و غيرتشريفاتي براي توسعه محصول خود، با شركتهاي هندي و چيني شريك شده بودند و غرفه خود را با رنگ و لعاب خارجي تزئين كرده بودند و به هموطنان خود ايرانين پيستاشيو تعار مي‌كردند و بازديدكننده بيشتري داشتند.
حال غريبي است كه ايراني باشي و بر خارجي‌بودن تشكيلات تاكيد كني تا آنها كه نام خليج هميشه‌فارس تو را با پيشوند ديگري تلفظ مي‌كنند، قدم رنجه كنند و پا به غرفه‌ات بگذارند.
شنيديم كه يكي از شركتهاي ايراني كه سال‌هاي پيش در جيتكس حاضر مي‌شد، امسال در يكي از هتل‌هاي نزديك مركز تجاري دبي، جلسات اختصاصي براي مهمانان خود ترتيب داده است. يك ايراني‌‌الاصل ساكن دبي كه تجارت‌هاي متنوع و فراوان را زير بليت خود دارد، با تشكيلات نرمافزاري خود به نام «Galadari Infotech» در نمايشگاه جيتكس حاضر شده بود. غرفه مستقل و زيبايي داشت و نم‌افزاري براي مديريت امور املاك و ساختمان به قيمت 45هزار درهم ارائه مي‌كرد كه با توجه به حجم ساخت‌وساز آسمانخراش‌ها و ساختمان‌هاي مختلف مسكوني و تجاري و اداري در دبي با روش‌هاي مختلف مديريت و بهره‌برداري، احتمالا بازار مناسبي خواهد داشت.
برخلاف تعداد اندك ايرانيان غرفه‌دار در جيتكس، شمار ايرانيان بازديدكننده، بسيار زياد است. در طول چهار روزي كه در سالن‌هاي جيتكس قدم مي‌زديم، به طور دائم از كنار تيم‌هاي دونفره و سه‌نفره هموطنان مي‌گذشتيم و از اينكه به جز تيم‌هاي آشنا و همكار، هيچ ارتباط كلامي و حتي احوالپرسي بين اين‌همه هموطن صورت نمي‌گرفت تعجب مي‌كرديم. تعداد زيادي از مسافران ايراني جيتكس هم پس از تور يك‌ساعته در نمايشگاه ماموريت تحقيقاتي خود را به اتمام مي‌رساندند و به شهر باز مي‌گشتند تا به تماشاي دستاوردهاي صنعت ساخت و ساز و تكنولوژي و اقتصاد غرب در شهر مدرن و خالي از تاريخ دبي و خريد از بازارهاي متنوع آن مشغول شوند.
جيتكس امسال هم به‌رغم تمام پيش‌بيني‌هاي مايوس‌كننده، به خوبي برگزار شد، در حالي كه يك سالن بزرگ هم به مجموعه سالن‌هاي آن اضافه شده بود، ما براي الكامپ خود چه فكري كرده‌ايم؟
*مدير بازاريابي همكاران سيستم
منبع : دنیای اقتصاد
