نام نویسنده: جو توئيست *
بی بی سی – سال ۲۰۰۵ را بايد سال استفاده شهروندان از فن آورى هاى ديجيتال دانست. استفاده از تلفن هاى همراه به حداکثر رسيد. آنها نه تنها با يکديگر مکالمه کرده يا پيغام رد و بدل کردند بلکه از موضوعات جالب عکس گرفتند، براى يکديگر ارسال کردند و از دنياى اطرافشان به ديگران خبر دادند.
يک سال پيش روشن بود که مصرف کنندگان عادى بيش از هميشه تجهيزات ديجيتال مدرن در اختيار خواهند داشت؛ تجهيزاتى با حجم بيشتر براى ضبط، و قابليت بلاتر براى نگهدارى و به اشتراک گذاشتن اطلاعات.
به اين ترتيب سال ۲۰۰۵ سالى شد که در آن مردم عادى توليدکنندگان سنتى خبر، موسيقى و فيلم را به چالش کشيدند.
نکته مهم ديگر آنکه، سال ۲۰۰۵ ثابت کرد که ابزارهاى فن آورى جديد بسيار فراتر از تکرار توليدات رسانه هاى بزرگ عمل کرده و بخت اين را داشته اند که به ابزارهايى قدرتمند براى ابراز عقايد سياسى و خبررسانى بدل شوند.
در اين ميان مصرف کنندگان عادى به شهروندانى با نقش هاى موثر مبدل شده اند. رسانه هاى بزرگ نيز از شکل انحصارى خود خارج شده و به انتشار مطالبى که توسط مردم عادى توليد شده علاقه بيشتر نشان مى دهند.
در سل ۲۰۰۴ حادثه سونامى توانايى هاى بالقوه اين تجهيزات را نشان داد. بيشتر خاطرات آن روز بصورتى روشن توسط مردم عادى ثبت شده و بارها و بارها پخش شدند. به اين ترتيب آن حادثه بيشتر شخصى جلوه گر شد.
بعدتر، بمب گذارى هاى هفت ژوئيه لندن و تندبادهاى آمريکا نشان داد که شهروندان بيش از هر زمان ديگر نقش بسيار بزرگى در توليد خبر ايفا مى کنند.
مجموعه هاى گردآمده از سوى شاهدان عينى، عواقب آنى رويدادها را خيلى زودتر از دوربين رسانه ها به تصوير مى کشند.
به تازگى بى بى سى ۶۵۰۰ عکس و فيلم از طريق اى ميل دريافت کرده است که توسط تلفن هاى دوربين دار از حادثه انفجار مخازن نفت شمال لندن گرفته شده بودند. اين تعداد بسيار بيش از تعدادى است که بعد از بمب گذارى هاى لندن دريافت شده بود.
“گزارشگر – شهروند”
با افزايش گسترده گزارشگرى شهروندان، رابطه بين توليدکننده و مصرف کننده بايد دوباره تنظيم شود.
چند شرکت تازه تاسيس با واسطه شدن ميان شهروندان گزارشگر و رسانه ها به منظور حفظ حقوق آنها، شروع به کسب درآمد کرده اند.
سال ۲۰۰۵ “پادکستينگ” (يا راديوى شخصى) در عرصه رسانه ها رواج يافت. زمانى که شرکت اپل بخش پادکست را رسما به نرم افزار موسيقى خود iTunes افزود، کاربرد اين فناورى فراگيرتر شد و پادکست ها جايگاه خود را تثبيت کردند.
نتيجه آنکه اکنون چالش پيش روى توليدکنندگان محتوا و رسانه هاى بزرگ، يافتن راه حلى است براى تضمين دسترسى همه افراد به منابع با کيفيت و قابل اعتماد اخبار و اطلاعات.
آنها همچنين با سوالات دشوارى پيرامون مالکيت محتوا و چگونگى اشتراک يا تغيير شکل آن در اين دنياى در هم و برهم روبرو هستند.
اما شکى نيست که با وجود شبکه پر سرعت اينترنت، اين ابزارهاى رسانه اى مى توانند ميزان مشارکت در اجتماع و زندگى سياسى را بسيار افزايش دهند.
راى ويدئو بلاگرها
ويدئو بلاگر يا “ويلاگر” آمريکايى، استيو گارفيلد، نشان داده است که چگونه سياستمداران مى توانند ابزارهاى تازه را براى جذ راى دهندگان بکارگيرند.
وى ويدئو بلاگ يکى از اعضاى انجمن شهرى در بوستون را توليد مى کند. در اين ويدئوبلاگ ها عضو انجمن شهر به راى دهندگان نکات مثبت و منفى جامعه شان را نشان مى دهد.
به گفته اين عضو انجمن شهر، در انتخابات رياست جمهورى ۲۰۰۸ اغلب سياستمداران در آمريکا يا ويدئوبلاگ خواهند داشت يا از چشم مردم خواهند افتاد.
همچون وبلاگ يا پادکست، ويلاگ ها نيز قابل اشتراک اند و بصورت خودکار به مخاطبان ارائه مى شوند.
رسانه هاى ترکيبى
در پايان سال ۲۰۰۵، آمار استفاده از تلويزيون ديجيتال در بريتانيا به ۶۵.۹ درصد يا ۱۶.۵ ميليون خانه رسيد.
ادر عين حال ينترنت پرسرعت حدود ۹۹ درصد اين کشور را فراگرفته است. با اين حال هنوز محروميت هاى ديجيتالى وجود دارد. سال ۲۰۰۶ تلويزيون و اينترنت پرسرعت سعى خواهند کرد عمق اين شکاف را کم کنند.
دولت بريتانيا مدتها است نگران رابطه دولت، رسانه و عامه مردم است.
سوال اين است که با وجود اين رسانه هاى پرسرعت، بر سر جامعه چه خواهد آمد و دولت چگونه مى تواند با رسانه هاى توليد شده توسط مصرف کنندگان برخورد کند.
برخى ممکن است چنين استدلال کنند که ارتباط بين دولت، رسانه و عامه مردم با عدم تمرکز رسانه ها بيش از پيش کمرنگ خواهد شد.
“اشتياق به مشارکت”
انتخاب هاى بيشتر براى اينکه “چه چيزى را تماشا کنيم”، “معنى خبر چيست” و “چه کسى آن را توليد کرده”، به همراه چرخش از “پخش فله اى” به سمت “رسانه هاى بر حسب درخواست”، مى تواند توانايى مردم را – اگر بخواهند – براى عدم ابراز عقيده و شرکت در مباحثات دمکراتيک افزايش دهد.
در مقابل، تغيير ذات خبر، باعث تنوع آرا، منابع و انتخاب مى شود که با افزايش توانايى هاى بالقوه دمکراتيک، به هر کس اجازه مى دهد در گفتگوهاى رايج در جهان يا مناطق مختلف شرکت کند.
اشتياق براى مشارکت در توليد اخبار به وضوح ديده مى شود. اين اشتياق به حمايت و پرورش نياز دارد. همچنين لازم است روحى به اين مطالب دميده شود و منطق ب ارتباط مطالب حاکم شود.
۱۲ ماه آينده مى تواند سال جالبى را شکل دهد.
دکتر جو توئيست پژوهشگر و رئيس تيم جامعه و رسانه هاى ديجيتال در ‘موسسه تحقيق پيرامون سياست گذارى همگانى’ است.
* پژوهشگر جامعه و رسانه هاى ديجيتال
