نام نویسنده: محمود رزازي
دنیای اقتصاد – در حالي كه موضوع راهبري اينترنت طي دو سال اخير توجه بسياري از صاحبنظران و سياستگذاران عرصه اينترنت و فضاي وب را به خود مشغول كرده، حضور كشورهاي در حال توسعه در عرصه تصميم‌گيري اينترنت به عنوان يك خواست عمده از سوي اين كشورها به صاحبان قدرت در اين عرصه اعلام شده است.
موسسه آيكان ICANN به عنوان يكي از مهم‌ترين مراكز تصميم‌گيري در مورد منابع اينترنتي همواره در اين مدت زير فشار شديدي براي پررنگ‌تر كردن نقش كشورهاي در حال توسعه در فرآيند تصميم گيري اين سازمان غير انتفاعي قرار داشته است.
هر چند نتايج مرتبط با پيگيري‌هاي اجلاس جامعه اطلاعاتي در ظاهر به حفظ منافع آيكان و ديگر راهبران متصل به دولت ايالات متحده منتج شد اما به گفته بسياري از صاحبنظران مستقل بين‌المللي هم اكنون اين نهادها در موقعيتي قرار گرفته اند كه چاره‌اي جز تقسيم منابع اينترنتي و سپردن نقش به همه كشورهاي جهان (به خصوص كشورهاي در حال توسعه) ندارند. اين مهم در حالي اتفاق افتاده كه اين گروه طي سال‌هاي گذشته حتي حاضر به شنيدن نظرات اين كشورها در عرصه‌اي كه اختيار آن را به طور كامل از آن خود مي‌دانستند، نبودند.
به نظر مي‌رسد در عرصه راهبري اينترنت و آنچه طي اين دو سال اتفاق افتاد، حداقل نتيجه حضور در نشست‌هاي بين‌المللي و ايفاي نقش و تاثيرگذاري در عرصه تصميمات بين‌المللي بود.
ايران طي دو سال گذشته در بحث حاكميت اينترنت همواره با موضع مخالفت در بحث يك جانبه گرايي مديريتي اينترنت نقش فعالي را بازي كرده و به‌رغم برخي انتقادها نسبت به شيوه ارائه مطالب و ديدگاه‌ها هم اكنون به عنوان يك عضو موثر و داراي در اين عرصه به شمار ي‌آيد. تعاملات برخي مقامات ايراني با سازمان‌هايي مثل آيكان در اين دو سال به گونه‌اي بوده كه هم اكنون يك جايگاه ثابت به ايران در كميته مشورتي دولتي هيات مديره آيكان سپرده شده و اين در حالي است كه از يك سو نقش اين كميته به خصوص بعد از اجلاس جامعه اطلاعاتي پررنگ تر شده و از سوي ديگر با توجه به فشار رسانه اي كه روي كشور ما در محافل غربي وجود دارد اين حضور يك فرصت مغتنم براي حمايت از منافع اينترنتي ايران در فضاي بين‌المللي فراهم آمده است.
اما سطح روابط كشور ما با آيكان چگونه است؟
حدود يك سال و نيم پيش، با حمايت دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني، اولين تلاش‌ها براي شناخت بدنه آيكان و حضور در جلسات آن، آغاز شد و با پيگيري‌هاي بعدي، بالاخره ايران بطور رسمي‌در دسامبر 2004 ميلادي به عضويت گروه مشورت دولتي آيكان در آمد. پس از آن با پيگيري نصر ا… جهانگرد، تلاش شد تا نشست‌هاي آيكان بيشتر مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد كه در اين راستا حضور كارشناساني كه با بدنه آيكان و زبان فني گفت و گوها آشنا بودند و مي‌توانستند مسائل مطرح در آيكان را به‌طور هفتگي و ماهانه پيگيري كنند، بسيار حائز اهميت بود. هر چند طي سال‌هاي اخير ايران با ناديده گرفتن چنين مراكز بين‌المللي عملا بازي در اين زمين را به حريفان واگذار كرده بود اما به نظر مي‌ريد رويكرد جديد براي گشودن فرصت‌هاي منطقه‌اي و ملي در اين عرصه تا اندازه زيادي كارساز بوده است.
پس از اجلاس جامعه اطلاعاتي و بازيابي قدرت آيكان تصور بسياري بر اين بود كه ايران ديگر در اين عرصه حاضر نخواهد شد اما سفر اخير هيات ايراني به ونكوور و حضور در نشست آيكان نشان داد كه ايران همچنان علاقه‌مند به پيگيري موضوعاتي است كه در اين دو سال روي آن تمركز داشته است.
هر چند به نظر مي‌رسيد با توجه به نظرات ايران در مورد حذف يك جانبه‌گرايي حاكميت اينترنت كه نهادهاي خاصي مثل آيكان را خطاب قرار مي‌داد، حضور كشور ما در اين عرصه بعد از اجلاس جامعه اطلاعاتي ضرورتي نداشته باشد اما در واقع فضاي بين‌المللي اينترنت امروزه به گونه‌اي است كه حتي نهادهايي مثل آيكان نيز مجبور به پذيرش كشورهايي چون ايران در بدنه تصميم گيري خود شده‌اند و اين فرصت مناسبي براي پيگيري منافع مجازي كشور ما در اين عرصه است.
هر چند هنوز اطلاعات دقيقي از نتايج سفر اخير هيات ايراني به آيكان منتشر نشده اما به نظر مي‌رسد حداقل نتيجه حضور مستمر ايران در چنين فضايي ايجاد نوعي مصونيت در عرصه اينترنت و جلوگيري از هر نوع برخورد يا محدوديت يك جانبه عليه كشورمان در اين عرصه از يك سو و پيگيري محدوديت‌هاي فعلي عليه كاربران ايراني از سوي شركت‌هاي آمريكايي باد.
