نام نویسنده: على محمد آقازمانى
شرق – عنوان رسانه هاى ديجيتال يا digital media در ادبيات ۳ دهه اخير ارتباطات و اطلاع رسانى مطرح شده است. پيش از آن، رسانه هاى سنتى يا Traditional Media كه مجموعه اى از رسانه هاى جمعى و مكتوب به شمار مى آيد، تا اواسط قرن بيستم، قدرت بلامنازع عرصه ارتباطات و اطلاع رسانى جهانى به شمار مى آمد و…
•تغيير در موج سوم
آلوين تافلر محقق معاصر شهير آمريكا در كتاب جنجالى موج سوم خود كه در دهه هفتاد ميلادى نوشته جنبه هاى نوين زندگى خاصى كه بشر در آينده با آن برخورد خواهد كرد، از شيوه هاى خريد كردن تا تغيير در ويكردهاى ارتباطات ملل را تفسير كرده است. اين تفسير از نوع زندگى آدمى در هزاره سوم، در حقيقت تبيين كلى ساختارى بود كه مارشال
مك لوهان كانادايى يكصد سال پيش از تافلر، سرزمين Global Village (دهكده جهانى) را براى انسان ها پيش بينى كرده بود و الان، ما كاربران اينترنت و رسانه هاى ديجيتالى امروزى، در حقيقت ساكنان اين كره جديد هستيم. انقلاب ارتباطاتى كه تافلر از آن به نام موج سوم ياد كرده بود، نسل سوم رسانه ها كه همانا رسانه هاى ديجيتالى بودند را به صورت اجمالى معرفى كرد. عبدالله شهريورى مدير خدمات پس از فروش شركت HiGrade در مورد نقش رسانه هاى ديجيتال در كشورهاى مختلف خصوصاً ايران مى گويد: نقش انكارناپذير رسانه هاى ديجيتال، در توسعه زيرساخت هاى ارتباطى و حتى عمرانى كشورهاى در حال توسعه اى مانند ايران اثر بخش بوده است. هم اكنون مى توان دستگاه هاى ديجيتالى مختلفى مانند: DVD NOTE BOOK _VIDEO _DMS(Digital Media Station) را در خانه هاى خيلى از ايرانيان پيدا كرد كه نتيجه پذيرش سريع فرهنگ ايران نسبت به رسانه هاى ديجيتال بوده است. اما آن چه امروز اتفاق افتاده است، به مراتب شگرف تر از آن چيزى است كه تافلر در كتب خود از آينده ارتباطات دنيا، پيش بينى كرده بود. موفقيت فناورى هاى راهبردى و پيچيده بشر كه تا حد زيادى مديون علوم پايه مانند رياضيات و فيزيك و علم رايانه است، افق هاى جديدى را پيش روى بشر امروزى قرار داد تا نسل تازه اى از ارتباطات بشرى را پيش روى خود قرار دهد. آن چه امروز رسانه هاى ديجيتال براساس كاربرد خود در اختيار ما قرار مى دهند، بيش از آن چيزى است كه در دهه هاى پايانى هزاره دوم ميلادى از آن ياد مى شد.
پاپيروسى كه چينى ها و مصرى ها در هزاران سال پيش، اساس ارتباطات مكتوب خود را بر پاى آن شكل مى دادند، پس از گذشت دو انقلاب يعنى انقلاب كشاورزى و صنعت سنتى، با اختراع ماشين چاپ گوتنبرگ آلمانى صفحه جديدى را در ارتباطات بشرى ايجاد كرد. ساخت راديو و پس از آن انقلاب تلويزيون كه به عنوان گسترده ترين رسانه جمعى تلقى مى شود، مسير برنامه هاى پيشرفت ارتباطى بشر را به سمت و سوى رسانه هاى ديجيتال باز كرد. دايره المعارف هاى بزرگ مانند بريتانيكا رسانه هاى ديجيتال را مجموعه اى از ابزارهاى نرم افزارى و سخت افزارى مى دانند كه حجم زيادى از اطلاعات را در فرمت هاى مختلف در كمترين زمان و با بهترين و بيشترين كيفيت در اختيار حجم وسيعى از كاربران خود قرار مى دهند. اين شاخص ها را در رسانه هاى نسل اول و دوم نمى توان يك جا پيدا كرد. شما هر تلويزيونى كه راه اندازى كنيد تا بر روى ماهواره ها قرار نگيرد، براى همگان قابل مشاهده نيست. هر نشريه اى را نيز كه منتشر كنيد، تا در شبكه هاى اطلاع رسانى جهانى ارائه نشود و يا تيراژ ميليونى نداشته باشد، در اختيار شمار گسترده اى از مخاطبان سازمان شما قرار نخواهد گرفت. تازه اگر موفق به چنين امرى شويد، هزينه هاى گزافى را بايد متقبل شويد. اما رسانه هاى ديجيتال امروزى، در وقت و هزينه ها بسيار صرفه جويى مى كنند. روزنامه اى مانند واشينگتن پست www.washingtonpost.com كه روزانه بيش از ۲ ميليون بازديد دارد، بيش از نسخه چاپى خود خواننده دارد. جالب آن كه درصد بالايى از بيننده هاى آن غيرآمريكايى هستند. خريدى كه از خرده فروشى آمازون www.amazon.com در سال هاى اخير ثبت شده است، بيش از فروش كل فروشگاه هاى زنجيره اى مشهور Harrolds در انگلستان است. آيا اين جز با ظرفيت هاى ممتاز رسانه هاى ديجيتال به دست آمده است؟ نبايد فراموش كرد كه اكنون بيل گيتس، ثروتمندترين مرد جهان، ثروت خود را از راه تقويت رسانه هاى ديجيتال كسب كرده است. آيا به نظر شما، ساكنان خوش شانس دره سيليكون، يعنى مديران گوگل www.google.com، سرمايه ۸۰ ميليارد دلارى خود را كه از ظرف كمتر از يك دهه به دست آورده اند، جز با حضور گسترده و هوشمندانه در رسانه هاى ديجيتال بوده است. در حقيقت بر مبناى آمارهاى رسمى منتشر شده، در سال ۲۰۰۴ ميلادى، از مجموع ۱۶ هزار ميليارد دلار گردش تجارت جهانى، بيش از ۶ هزار ميليارد دلار آن از طريق تجارت مبتنى بر شاخص هاى الكترونيكى و اى تى مدار ايجاد شده است. يعنى ضريب اثربخشى نهايى رسانه هاى ديجيتال در ارتقاى نوع درآمد و شيوه هاى كسب آن، آرام آرام، نقش بى بديل خود را نمايان مى كند. پر واضح است كه حركت در عرصه رسانه هاى ديجيتال نه تنها اشتغال زايى بسيار فراگير و گسترده اى را به همراه خواهد داشت، بلكه با كمترين سرمايه، بيش ترين ارزش افزوده نصيب فعالان خواهد شد. بنابراين ايجاد برنامه هاى كلان دولتى براى گسترش رسانه هاى ديجيتال و تدوين طرح هاى جامع براى حضور دادن اين رسانه ها در امور آموزشى، تحقيقاتى و اطلاع رسانى ضرورى تصور مى شود.
• فرمت هاى رسانه هاى ديجيتال
رسانه هاى ديجيتال، فرمت هاى مختلفى دارند كه در ادامه به شمارى از اين موارد مى پردازيم:
شبكه هاى اطلاع رسانى محلى : اين شبكه ها كه به صورت BBS و LAN با ساده ترين ابزارهاى ارتباطى، فضاى ديجيتالى متنى و صوتى و تصويرى را براى كاربران به ارمغان مى آورد نقطه پرتاب و عطف رسانه هاى ديجيتال را بايد در اين شبكه هاى اوليه جست وجو كرد.شبكه هاى اطلاع رسانى بين المللى: اين شبكه ها كه امروزه شاهراه جهانى وب، مشهورترين آنها است، موثرترين و فراگيرترين رسانه ديجيتال قرن نام گرفته است. حدود ۱ ميليارد نفر مخاطب آن لاين اين شبكه ديجيتال هستند. ساكنان دنياى سايبر، با راه اندازى بيش از ۵۰ ميليون سايت اينترنتى و ميليون ها وبلاگ، ميلياردها گيگابايت ديتا را هر روز به يكديگر منتقل مى كنند. تجارت الكترونيك، نشر الكترونيك، آموزش الكترونيك، بازاريابى الكترونيكى، دولت الكترونيكى، پول الكترونيكى و مسائل اين چنين در قالب اين رسانه ديجيتال ايجاد مى شود. يكى از شاخص هاى تحليل اثربخشى رسانه اى سازمان ها، بررسى نقش تاثيرگذارى اهداف درون سازمانى و برون سازمانى آنها، در اين رسانه به شمار مى آيد كه نشان دهنده عمق بازدهى و توانمندى بلامنازع آن است.
دستگاه هاى ديجيتالى خانگى: دستگاه هاى ديجيتال خانگى، نسل جديدى از رسانه هاى ديجيتال است ك سينماهاى خانگى از آن دسته اند. اين دستگاه ها به كاربران اين امكان را مى دهند تا به ضبط و پخش تصاوير و موسيقى هاى مختلف مورد علاقه خود بپردازند. به گونه اى كه با تنظيم ساده اى، مديريت نيازهاى اطلاعاتى خود را به دستگاه سپرده و در زمان خاص آن را مشاهده كنند.
دستگاه هاى ديجيتالى شهرى: دستگاه هاى ديجيتال شهرى، كه جديداً قرار است در بيش از ۶۰ نقطه تهران نيز راه اندازى شود، دستگاهى است كه توانايى كنترل از راه دور و پخش برنامه هاى خاصى را با كيفيت هايى كه مسئولان آن تعيين مى كنند، بر روى تلويزيون هاى بزرگ نصب شده در شهر، ايجاد مى كند.
وسايل ارتباطى ماهواره اى: نسل فامليتى رسانه هاى ديجيتال، وسايل ارتباطى ماهواره اى و حتى wireless هستند كه انقلاب رسانه اى، مديون پيشرفت در اين حوزه از وسايل رسانه اى است. بيش از ۳ هزار شبكه تلويزيونى ماهواره اى كه بر روى ده ها ماهواره مستقر در مدار كره زمين قرار گرفته است، كليات رسانه هاى ديجيتال مبتنى بر satellite است.
• حال و آينده رسانه هاى ديجيتال در ايران
حال و آينده رسانه هاى ديجيتال در ايران، افق روشنى دارد. از لحاظ اقتصادى، تحقيقاتى و فنى و دخيل كردن منابع انسانى در امر رسانه هاى ديجيتال، دكترين ممتازى است كه بايد در رفتار سازمانى مطالعاتى كلان دولت در امر رسانه ها و ارتباطات جاى گيرد. بيش از ۳۰ كارخانه بزرگ توليد تجهيزات ديجيتالى در كشور فعال هستند كه هزاران نفر را به صورت مستقيم و غيرمستقيم به كار گماشته اند و چرخ آرام ICT كشور را به گونه اى به حركت درمى آورند. بيش از ۵۰۰ شركت رسمى عضو شوراى عالى انفورماتيك ايران نيز موجود است كه توانايى حركت در جهت اجراى طرح هاى برنامه ريزى و اجراى صنعت رسانه هاى ديجيتال را در اختيار دارند. نسل دوم طرح توسعه و كاربرد فناورى اطلاعات ايران با وام هاى ميلياردى اش، قطعاً بهترين فرصت براى كسانى است كه مى خواهند به فعاليت ديجيتالى بپردازند. قطعاً نقش وزارت فناورى اطلاعات در كنار واحد هاى تحقيقاتى وزارت فرهنگ و رشاد اسلامى در هدايت مناسب نظام استقرار و توسعه رسانه هاى ديجيتال در كشور اساسى است.
